Kiedy łzy płyną nieprzerwanie

Łzawienie oczu jest zjawiskiem normalnym. Jednak w przypadku, gdy jest nadmierne, może być objawem choroby. Specjalista chorób oczu dr n. med. Radosław Różycki z Centrum Medycznego MML mówi, na czym polega problem nadmiernego łzawienia, jaka jest jego przyczyna oraz jak można sobie z tym poradzić.

Narząd łzowy

Narząd łzowy zbudowany jest z dwóch części: gruczołu łzowego (położonego nad okiem), który produkuje łzy i dróg odprowadzających łzy, które zlokalizowane są w kącie wewnętrznym oka. Jeśli przyjrzymy się naszym dolnym powiekom, zobaczymy na ich brzegach malutkie otworki - są to punkty łzowe, które następnie, już wewnątrz powieki, przechodzą w kanaliki łzowe, potem w worek łzowy i przewód nosowo-łzowy, który kończy się w jamie nosowej. Funkcjonowanie odpływu łez można zrozumieć przy okazji krojenia cebuli. Uruchamia się wówczas łzawienie odruchowe, które zwiększa wydzielenie łez nawet 100-krotnie, pojawia się też chwilowy katar. Dlatego, kiedy struktury odprowadzające łzy zaczynają chorować, dochodzi do utrudnienia odpływu łez. Nadmiar łez wylewa się na policzki - jest to uciążliwe, frustrujące, często utrudniające wykonywanie codziennej pacy.

Musimy odróżnić łzawienie spowodowane chorobami oczu wynikające ze stanów zapalnych, od tych schorzeń, które dotyczą patologii w drogach odprowadzających łzy. W pierwszym przypadku łzawienie jest objawem obronnym oczu i znika wraz z ustąpieniem objawów zapalnych. W drugim przypadku związane jest z chorobami wewnątrz aparatu odprowadzającego łzy, co dotyczy tylko ok. 3 proc. pacjentów. Ważne jest, aby w chwili wystąpienia nadmiernego łzawienia postawić prawidłową diagnozę, gdyż stany zapalne, ropne mogą być bardzo bolesne i wymagać pilnego leczenia chirurgicznego.

Nadmiar łez

Każdy z nas doświadczył zwiększonego łzawienia, np. jeżdżąc na nartach, rowerze, czy na skutek oślepienia światłem słonecznym. Łzy to naturalny odruch obronny, minimalizujący skutki czynników fizycznych lub chemicznych działających na naszą gałkę oczną. Odróżnienie łzawienia naturalnego od łzawienia patologicznego nie powinno stanowić większego problemu. Definiuje to skala Munka (od nazwiska uczonego), która pozwala na podstawie liczby wytarć oczu w ciągu dnia zakwalifikować pacjenta do odpowiedniego postępowania terapeutycznego. Jeżeli wykluczymy łzawienie odruchowe, a mimo to wycieramy oczy częściej niż 10 razy dziennie, wtedy najczęściej mamy chorobę zlokalizowaną w drogach odprowadzających łzy.

Zapalenie dróg łzowych

Zapalenie dróg odprowadzających łzy może dotyczyć wszystkich jego części. Najczęściej (50 proc. przypadków) występuje zapalenie worka łzowego i przewodu nosowo-łzowego. W około 70 proc. przypadków są to schorzenia idiopatyczne, czyli nie można ustalić przyczyny występowania tych dolegliwości. Częściej chorują kobiety. Podejrzewa się, że kosmetyki, które panie stosują na rzęsy i powieki mogą być odpowiedzialne za choroby w drogach łzowych. Pudry czy cienie dostają się do filmu łzowego, drażnią śluzówkę i mogą prowadzić do zapalenia worka łzowego. W systemie dróg łzowych występują zastawki, które mają zapobiegać wstecznemu wypływowi łez. Z chwilą infekcji bakteryjnej ulegają zapalnemu obrzękowi, co prowadzi do powstania ropnia, charakteryzującego się dużymi dolegliwościami bólowymi, obrzękiem obu powiek, obrzękiem kąta przyśrodkowego oka, a nawet części policzka. Objawom tym najczęściej towarzyszy ból głowy, podwyższona temperatura ciała, obrzęk węzłów chłonnych oraz ogólne osłabienie. Takie przypadki wymagają pilnej konsultacji okulistycznej. Również stany zapalne toczące się w jamie nosowej, zapalenia zatok, mogą drogą wstępującą objąć zasięgiem przewód nosowo-łzowy i być przyczyną nadmiernego łzawienia.

Kolejnym schorzeniem (30 proc. przypadków) jest zwężenie punktu łzowego. Zwykle dochodzi do niego samoistnie, bez uchwytnej przyczyny, częściej u osób po 50. roku życia. Zwężeniu sprzyjają przewlekłe zapalenia spojówek, alergie, urazy i nieprawidłowe ustawienie powieki.

Najrzadsze, ale trudno poddające się leczeniu, są stany zapalne kanalików łzowych. Do niedrożności kanalikowej dochodzi zwykle w wyniku infekcji wirusowych, grzybiczych oraz zakażenia bakteriami beztlenowymi. Ale najtrudniej leczy się niedrożności pourazowe.

Metody leczenia

Najbardziej skuteczne jest leczenie zwężenia punktów łzowych. Implantuje się wówczas do punktów łzowych silikonowe 2-milimetrowe drożne wkrętki, które je poszerzają i po kilku tygodniach przywracają ich prawidłową średnicę. Pacjent nie odczuwa żadnego dyskomfortu związanego z implantami. Zabieg w większości przypadków umożliwia prawidłowe odprowadzenie łez do jamy nosowej.

W przypadku zapalenia worka łzowego lub przewodu nosowo-łzowego, w 90 proc. przypadków konieczna jest operacja. W Centrum Medycznym MML od 2006 r. stosuje się jedną z najnowocześniejszych metod rekonstrukcji dróg łzowych - laser diodowy. W 85 proc. przypadków udaje się uzyskać pełne ustąpienie objawów i wyleczenie.

W przypadku zapalenia kanalików łzowych, w zależności od etiologii, stosuje się odpowiednie leczenie przeciwinfekcyjne. Bywa , że trzeba zastosować chirurgię, związaną z usunięciem patologicznych złogów z kanalika, również z koniecznością jego intubacji rurką silikonową.

Infekcje dróg łzowych

Łzy, które produkowane są przez gruczoły łzowe, w największym skrócie - mają oko umyć, nawilżyć i odżywić. Można przyjąć, że drogi odprowadzające łzy odpowiadają za właściwe oczyszczenie powierzchni gałki ocznej z pyłków, drobnoustrojów i innych zanieczyszczeń. Pacjenci z oporem w drogach odpływu łez będą mieli skłonność do zapalenia spojówek z powodu większego nagromadzenia drobnoustrojów, a także dlatego, że niekiedy oczy wycieramy rękami czy chusteczkami nie zawsze czystymi. W przypadku stanu zapalnego, po zastosowaniu leków, objawy zapalenia szybko ustępują. Jednak kiedy odpływ łez jest utrudniony - znowu powracają. Im szybciej więc wyleczymy drogi łzowe, tym skuteczniej doprowadzimy do pełnego wyleczenia.