Kiedyś śmiertelna, dziś przewlekła

Przewlekła białaczka szpikowa (PBSz) jest przykładem, jak duży sukces odniosła współczesna medycyna w dążeniu do poprawy leczenia chorych na nowotwory. Choroba, która jeszcze do niedawna była śmiertelna, dziś jest uważana jest za przewlekłą. Nowoczesna farmakoterapia stosowana w leczeniu chorych na PBSz nie tylko znacznie wydłuża życie, ale jest też dobrze tolerowana.

Rozwija się powoli

Każdego roku w Polsce na przewlekłą białaczkę szpikową zapada ok. 350 osób. Co istotne, u ok. 20 proc. z nich choroba wykrywana jest przypadkowo, przy okazji rutynowych badań - morfologii krwi. Chociaż początkowo nowotwór nie daje żadnych objawów, istotne jest jego wczesne wykrycie i szybkie wdrożenie leczenia. Jak wskazują eksperci, dostępne terapie podane we wczesnej fazie choroby pozwalają na utrzymanie pacjenta w dobrym samopoczuciu, bez dolegliwości i w pełni aktywności życiowej.

Przewlekła białaczka szpikowa wynika z nabytego (nie dziedzicznego) uszkodzenia DNA rozwijających się komórek w szpiku kostnym. Poza narażeniem na wysokie dawki promieniowania jonizującego, nie udało się odkryć innych czynników środowiskowych, które mogą wpływać na powstawanie choroby. Zmiana w sekwencji DNA - przemieszczenie genów znajdujących się na chromosomie 9 i 22 - powoduje niekontrolowany rozrost białych krwinek, co w wypadku braku odpowiedniego przeciwdziałania może prowadzić do znacznego wzrostu ich liczby we krwi.

Trzy okresy

W przebiegu PBSz można wyróżnić trzy okresy choroby: okres stabilny, przewlekły - większość pacjentów odczuwa pogorszenie samopoczucia. Często pojawiają się objawy dyskomfortu po lewej stronie brzucha związane z powiększeniem śledziony. U niektórych pacjentów obserwuje się nadmierne pocenie, utratę wagi ciała oraz nietolerancję na podwyższoną temperaturę otoczenia.

Okres drugi to okres przyspieszenia - w tym czasie narasta leukocytoza, niedokrwistość, małopłytkowość i powiększenie śledziony.

Okres trzeci to przełom blastyczny - przebieg choroby jest teraz podobny do ostrej białaczki szpikowej; we krwi wzrasta ilość blastów (czyli nowotworowo zmienionych, niedojrzałych komórek blastycznych).

Dobrze poznana

Eksperci hematolodzy podkreślają, że przewlekła białaczka szpikowa stanowiąca dziś ok. 10--15 proc. spośród wszystkich zachorowań na nowotwór krwi, jest nowotworem dobrze poznanym i dzięki temu skutecznie leczonym. Dostępne możliwości terapeutyczne - leki z grupy inhibitorów kinaz tyrozynowych - sprawiają, że na mapie polskiej hematoonkologii pacjenci zmagający się z tą chorobą objęci są wysokiej jakości terapią. Poziom leczenia, a przy tym szeroka edukacja przy regularnym stosowaniu leków i odpowiednim monitorowaniu przebiegu PBSz, umożliwiają chorym aktywne uczestniczenie w życiu zawodowym i społecznym.

Co więcej, w terapii PBSz prowadzone są badania nad możliwością bezpiecznego zakończenia farmakoterapii u pacjentów, u których występuje nieprawidłowość chromosomalna, tzw. chromosom Philadelphia. Już dziś mówi się, że osiągnięcie tego etapu byłoby kolejnym przełomowym momentem w leczeniu PBSz.

92 proc. lekarzy, którzy wzięli udział w badaniu CML Today and Tomorrow (prowadzonym od 4 maja do 29 czerwca tego roku wśród 903 hematologów i onkologów) wskazało, że osiągnięcie remisji wolnej od leczenia, jest dziś celem terapeutycznym w przypadku części pacjentów.

Właściwie monitorowana

Jednocześnie eksperci podkreślają, że poza wysokiej jakości zaawansowaną terapią PBSz, bardzo istotnym elementem procesu leczenia, który ma wpływ na zwiększenie jego skuteczności, jest stosowanie się do zaleceń lekarzy oraz właściwe monitorowanie terapii.

Hematolodzy, którzy wzięli udział w badaniu CML Today and Tomorrow, wskazali regularne monitorowanie leczenia jako kluczowy czynnik zapewniający właściwą opiekę nad pacjentem.

- Kluczowe jest, aby monitorowanie terapii u chorych na PBSz było spójnym elementem leczenia - argumentuje dr n. med. Tomasz Sacha z Katedry i Kliniki Hematologii, Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum. - Takie rozwiązanie pozwoli nam, lekarzom, monitorować postęp terapii i kontrolować osiąganie głębokich odpowiedzi molekularnych. Wczesne określenie poziomu odpowiedzi molekularnej ma ogromne znaczenie dla uzyskania w przyszłości trwałej odpowiedzi molekularnej na poziomie MR 4.5, określanej jako bardzo niska liczba komórek nowotworowych w organizmie chorego.

Wsparcie i edukacja

W procesie terapeutycznym chorych na PBSz wspierają pielęgniarki onkologiczne, które na co dzień edukują i oswajają ich z chorobą nowotworową. Informując pacjentów o celach terapeutycznych, zasadach prawidłowego przyjmowania leków, konieczności regularnych wizyt u lekarza oraz przeprowadzania badań kontrolnych - dbają o to, aby terapia odnosiła jak najwyższy skutek. Przewlekła białaczka szpikowa jest doskonałym dowodem na to, iż korzystanie z postępów medycyny i inwestycja w szeroką dostępność do leczenia, kontrolę terapii oraz właściwą opiekę nad pacjentem - przekładają się na wiele korzyści zarówno dla chorych, jak i dla systemu opieki zdrowotnej w Polsce.