Kipi kasza. Powinno być dobrze

Hasło to wydaje mi się niepokojąco oczywiste. Po ostatniej wojnie zniszczonych zostało setki i tysiące budynków, których nie zdecydowano się odbudować. Nie ma w Warszawie pasażu Simonsa, pałacu Kronenberga, Wielkiej Synagogi na Tłomackiem i wielu innych historycznych budowli. Czy powinny one zostać zniszczone?

Na pewno nie. Jeśli głównym powodem odbudowy podawanym w górnolotnych ogłoszeniach jest fakt, że szacowne zabytki zniszczone być „nie powinny”, to poza połową Warszawy dotyczy to także tuzinów zamków, kościołów i domów zniszczonych przez Szwedów, Rosjan i Niemców w trakcie przewalających się przez Polskę historycznych katastrof.

Powiem więcej. Piękne budowle w ogóle nie powinny być niszczone. Nie powinno się było spalić pałacu w Persepolis ani biblioteki w Aleksandrii. Nie powinniśmy przegrywać wojen, a ludzie nie powinni na nich ginąć, chorować ani cierpieć. Refleksje tego rodzaju są niewątpliwie słuszne, choć nieco infantylne.

Ozdobą Krynicy-Zdroju był przez lata przepiękny, zbudowany w dwudziestoleciu międzywojennym według projektu Bogdana Pniewskiego budynek sanatorium „Patria”. Należał on do Jana Kiepury - postaci fascynującej i niewątpliwie dla Polski zasłużonej. Budynek ten jest jednym z najwdzięczniejszych przykładów polskiej architektury dwudziestowiecznej.

„Patria” należy do spółki skarbu państwa i znajduje się w opłakanym stanie. Zniszczona jest elewacja, odpadają tynki, zdewastowane jest otoczenie budynku. O luksusowych niegdyś wnętrzach w ogóle nie ma co mówić. Sanatorium funkcjonuje w trybie hostelu, w budynku nie działa już restauracja ani kawiarnia, a nieliczni goście w starej kuchni sami przygotowują sobie posiłki.

Ten budynek „nie powinien” zostać zniszczony. Nie powinniśmy też czekać na okazję „narodowego” odbudowania go, gdy rozpadnie się już do szczętu. „Patria” nie wymaga historiozoficznych mądrości, tylko troskliwego i potrafiącego liczyć gospodarza. Dotąd nie udało się go znaleźć.