Kipi kasza. Wojna księżniczki czardasza

Konflikt ten zakończył się w swojej pierwszej odsłonie zdumiewającą klęską armii cesarsko-królewskiej. Do końca roku roku 1914 jej straty na Bałkanach wyniosły równowartość stanu początkowego. Serbowie zdołali nawet pod koniec roku wyrzucić przeciwników ze swojej ziemi, odebrać Belgrad i wkroczyć na terytorium austriackie. Winę za to usiłowano zrzucić na brak ducha bojowego żołnierzy, zwłaszcza czeskich.

Prawda była inna – Austriacy byli fatalnie dowodzeni, a ich plany bitewne doskonale znane przeciwnikowi. Zdradził je, zwerbowany przez Rosjan w wyniku szantażu obyczajowego homoseksualista Alfred Redl, bon vivant, pułkownik i przez czas jakiś dowódca austriackiego kontrwywiadu. W swoich upodobaniach nie był on bynajmniej osamotniony – jak wspominał doskonale znający austriackie elity dowódcze książę Adalbert Sternberg, pułkownik Redl mógł znakomicie prosperować i cieszyć się awansami dzięki cichej protekcji licznej grupy popleczników w wiedeńskim sztabie generalnym, nazywanym przez Sternberga, zapewne na wyrost „organizacją homoseksualną”. Wśród wielu innych, do grupy tej zaliczano generała Potiorka.

Z historii tej można wyciągnąć przynajmniej dwa wnioski. Pierwszy jest dość optymistyczny. Nawet mniejsza i znacznie gorzej wyposażona armia może zadać klęskę siłom zbrojnym mocarstwa, jeśli żołnierze jej, jak Serbowie, wykazywać się będą odwagą i poświęceniem, mając zarazem kompetentnych dowódców, cieszących się zaufaniem całego społeczeństwa.

Drugi wniosek nie jest zanadto pogodny, i dotyczy problemów jakich przysporzyć może wojsku nadmierna, mówiąc językiem współczesnym, fascynacja różnorodnością. Armia austro-węgierska była wprawdzie

różnorodna i na swój sposób inkluzywna , jednak narastające etniczne animozje, geriatryczne stetryczenie kręgów dworskich oraz wszelkiego rodzaju sitwy rozplenione w dekadenckich elitach władzy doprowadziły ją z czasem do kompletnego rozkładu. Konkluzja ta mogłaby pewnie zainteresować naszego amerykańskiego sojusznika.