Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Kolposkopia powinna być badaniem rutynowym

Redakcja
Fot. ANNA KACZMARZ
Fot. ANNA KACZMARZ
W Polsce rocznie stwierdza się 3800-4000 nowych zachorowań na raka szyjki macicy. 50 procent kobiet umiera. Główną przyczyną jest zbyt późne wykrycie choroby i podjęcie leczenia, kiedy nowotwór jest już w znacznym stopniu zaawansowania. Jaką rolę odgrywają badania kolposkopowe w profilaktyce raka szyjki macicy?

Fot. ANNA KACZMARZ

Rozmowa z prof. ANTONIM BASTĄ, kierownikiem Katedry Ginekologii i Położnictwa UJ CM, prezesem Polskiego Towarzystwa Kolposkopii i Patofizjologii Szyjki Macicy

- Kolposkopia to niezwykle ważna składowa badania ginekologicznego, umożliwiająca wykrycie zmian chorobowych szyjki macicy, a przede wszystkim tej najgroźniejszej choroby, czyli właśnie raka szyjki i to już w jego stadium przedklinicznym, niedającym jeszcze żadnych objawów. Za pomocą kolposkopu, urządzenia optycznego, powiększającego obraz nawet do 50 razy, lekarz ogląda powierzchnię szyjki macicy i dolną część jej kanału oraz pochwę i srom. Kolposkopia pozwala w ciągu kilku minut ocenić szyjkę macicy, wykryć zmiany i podjąć odpowiednie decyzje, dotyczące dalszej diagnostyki i terapii. Jeśli np. zmiana jest nieinwazyjna, nie ma kontaktu z kanałem szyjki, to lekarz może do leczenia takiej zmiany zastosować krioterapię lub laseroterapią. Kolposkopia służy także do pobrania wycinka z widocznej w kolposkopii zmiany do badania histologicznego, a także czasem pomaga określić zakres zabiegu operacyjnego na szyjce macicy, pochwie czy sromie. Po leczeniu chirurgicznym w badaniu kontrolnym możemy ocenić, czy zmiana chorobowa została usunięta w całości, czy nie ma wznowy. Kolposkopia jest badaniem nieinwazyjnym, może być wykonywana wielokrotnie, także u kobiet w ciąży.
Przed badaniem kolposkopowym należy jednak wykonać cytologię?
- W naszej klinice wszystkie pacjentki badane są kolposkopowo i jeśli zauważymy zmianę, to możemy od razu, nawet bez wykonywania cytologii, pobierać wycinek do badania histologicznego. Kolposkopia ma tę przewagę nad cytologią, że pozwala natychmiast dostrzec, w ciągu kilku minut, czy są jakieś zmiany, czy ich nie ma. Cytologia albo jest prawidłowa, co oznacza, że nie ma zmian, albo wskazuje na obecność zmiany, np. dysplazji lub raka. Natomiast nie pokazuje nam, w którym miejscu szyjki macicy dzieje się coś złego, nie wiemy, z którego miejsca pobrać wycinek do badania, żeby stwierdzić charakter zmiany: czy to jest dysplazja, czy rak nieinwazyjny, czy rak inwazyjny. W badaniu kolposkopowym precyzyjnie lokalizujemy zmianę i od razu pobieramy wycinek, aby zbadał go histopatolog, bo tylko na tej podstawie możemy ustalić rozpoznanie. Bardzo ważne jest badanie kolposkopowe w przypadku młodych kobiet, które jeszcze nie rodziły, a u których stwierdzimy wczesny nowotwór. Ponieważ kolposkopia umożliwia określenie wielkości zmiany i jej stosunek do kanału szyjki macicy, w wielu przypadkach możemy zastosować oszczędzające narząd rodny zabiegi operacyjne i pacjentka będzie mogła w przyszłości zajść w ciążę. Taki oszczędzający zabieg jest możliwy w stopniu zaawansowania nowotworu 1A, a nawet 1B1, gdzie średnica zmiany nie przekracza 2 centymetrów. Reasumując: kolposkopia jest badaniem, które pozwala prawie natychmiast wykryć nieprawidłowość i podjąć niezwłocznie dalszą diagnostykę histologiczną, a w rezultacie wdrożyć szybkie leczenie, co w chorobie nowotworowej ma pierwszorzędne znaczenie.
Trzy lata temu rozpoczęto w Polsce narodowy program profilaktyki raka szyjki macicy, w którym badaniem przesiewowym jest cytologia. Czy słusznie? Może zamiast cytologii powinno się wykonywać kolposkopię?
- Nie mamy tylu kolposkopistów, czyli lekarzy z certyfikatem umiejętności diagnostyki kolposkopowej, nie mamy także tyle kolposkopów. Zresztą wszędzie na świecie badaniem przesiewowym jest cytologia. Ważne jest, by kobiety skorzystały z tego zaproszenia. Np. w ubiegłym roku spośród zaproszonych kobiet zgłosiło się na badania cytologiczne tylko około 20 proc. W Polsce ponadto istnieją dwa modele badania kolposkopowego: pierwszy - którego jestem zwolennikiem - mówi, że kolposkopia powinna być rutynowym badaniem ginekologicznym, częścią składową tego badania. Natomiast według drugiej szkoły kolposkopia powinna służyć do weryfikacji nieprawidłowych wyników badania cytologicznego oraz do wskazania miejsca, z którego należy pobrać wycinek do badania histologicznego. Na dzień dzisiejszy Ministerstwo Zdrowia i NFZ uznały, że jest to drugie - po cytologii - badanie pogłębione, wykonywane w ośrodkach posiadających umiejętności kolposkopowania. Ponieważ w prowadzonych badaniach przesiewowych odpowiadam za województwo małopolskie, kładę duży nacisk, kontroluję, aby te procedury były przestrzegane.
Nic dziwnego, Kraków uważany jest przecież za kolebkę polskiej kolposkopii i obecnie jest ważnym naukowym i dydaktycznym centrum tej metody. Dziś kończy się w naszym mieście IX Kongres Polskiego Towarzystwa Kolposkopii i Patofizjologii Szyjki Macicy, połączony z XII Kongresem "International College of Out-Patient Gynecology" oraz z II Europejskim Kursem Kolposkopii, których organizatorem jest Pan Profesor.
65 lat temu prof. Stefan Schwarz wprowadził kolposkopię do naszej klinki i Polska była wówczas jednym z pierwszych krajów, zaraz po Niemczech, gdzie tę metodę zaczęto stosować. Prof. Jan Madej, następca prof. Schwarza i mój nauczyciel, uznany polski i światowy ekspert kolposkopii, założyciel Polskiego Towarzystwa Kolposkopii i Patofizjologii Szyjki Macicy, a dziś jego honorowy prezydent, nieustannie rozwijał i propagował później tę metodę. To właśnie dzięki tym wybitnym lekarzom Kraków jest dzisiaj ważnym ośrodkiem naukowym i dydaktycznym kolposkopii. W ostatnich latach zainteresowanie kolposkopią wśród polskich ginekologów znacznie wzrosło, wielu z nich uczestniczy w kursach, zakończonych egzaminem i otrzymaniem certyfikatu. Także współczesne kolposkopy różnią się znacznie od stosowanych dawniej. Postęp technologiczny sprawił, że dziś mamy do czynienia z kolposkopią cyfrową, a otrzymane obrazy można archiwizować. Wracając do kongresu: jego tematyka obejmuje aktualne problemy, dotyczące zagadnień kolposkopii i patofizjologii szyjki macicy, a także zagadnienia ginekologii ambulatoryjnej, czyli diagnostyki i leczenia pacjentek poza hospitalizacją. Określenie "ginekologia ambulatoryjna" niezupełnie jednak oddaje sens zagadnienia: aby leczyć chore bez konieczności pobytu w szpitalu, ambulatorium nie wystarczy, taki ośrodek powinien przede wszystkim zapewniać pacjentkom maksymalne bezpieczeństwo, nie mówiąc już o tym, że musi być znakomicie wyposażony w nowoczesne urządzenia diagnostyczne, w salę operacyjną, gdzie można wykonywać skomplikowane zabiegi. Tego typu ośrodki już powstają w Polsce, jednak koledzy z Zachodu mają w tym zakresie większe doświadczenie i warto się zapoznać z ich zdaniem. Wiele kobiet wolałoby diagnozować i leczyć się w ten sposób.
I każda z nich powinna wiedzieć, że cytologia nie jest badaniem rozpoznawczym, a jedynie wykrywczym i wymaga weryfikowania innymi badaniami, m.in. kolposkopią.
- Cytologia to również niezwykle ważne badanie, a wdrożenie programu powszechnej profilaktyki opartej o skryning cytologiczny pozwala wykryć u kobiet wiele przypadków stanów przednowotworowych i wczesnych postaci raka szyjki macicy, które charakteryzują się dużą wyleczalnością. Musimy jednak zdawać sobie sprawę, że w niektórych przypadkach wyniki badania cytologicznego mogą być fałszywe. I nie boimy się wyników fałszywie dodatnich, to znaczy takich, kiedy cytologia pokazuje, że coś złego się dzieje. Sprawdzimy to bowiem badaniem kolposkopowym. Ogromnie się natomiast boimy wyników fałszywie ujemnych - cytologia nic nie wykazuje, tymczasem proces chorobowy już się toczy, ale uspokojona kobieta nie wykonuje dalszych badań. Stąd najlepszym rozwiązaniem jest wykonanie i cytologii, i kolposkopii.
Jak często kobiety powinny się badać?
- Uważam, że raz w roku każda kobieta - bez względu na wiek - powinna poddać się badaniu cytologicznemu i kolposkopowemu.
ROZMAWIAŁA: DOROTA DEJMEK

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!
Wróć na dziennikpolski24.pl Dziennik Polski