Kraków. Kosztowne użytki ekologiczne. Inwestorzy domagają się milionów złotych od gminy

FLESZ - 30 stopniowe upały już w maju

Czy użytki ekologiczne mają sens? Gmina dostaje pozwy

Radni miejscy szykują uchwałę w sprawie ustanowienia użytku ekologicznego na Klinach, który obejmie ponad 18 hektarów (szeroko na ten temat pisaliśmy TUTAJ). Grunty, o których mowa, staną się wkrótce własnością spółki MDR Inwestycje 16. Jak mówiła nam jej prezeska, Julia Bogdanowicz, pozwoli to na rozpoczęcie budowy ok. 30-40 bloków już w czerwcu tego roku. Jeśli budowa miałaby być niemożliwa, to spółka swoje roszczenia szacuje na 300-350 mln zł. Pokrzyżować plany deweloperowi mógłby właśnie użytek ekologiczny, który jest niczym innym jak jedną z form ochrony przyrody.

Na terenie Krakowa takich użytków mamy już piętnaście o łącznej powierzchni ponad 144 hektarów. Zostały uchwalone przez krakowskich radnych w latach 2003-2018. Największym użytkiem są Łąki Nowohuckie - zajmują ponad 57 hektarów. Z kolei najmniejszym jest użytek "Staw w Rajsku" - 0,39 hektarów. Wśród pozostałych są jeszcze m.in. "Uroczysko w Rząsce", "Staw przy Kaczeńcowej" czy "Rozlewisko potoku Rzewnego". Najgłośniej jest natomiast wokół jednego użytku: na Zakrzówku.

Rozciąga się on między ulicami Wyłom i św. Jacka, a został ustanowiony decyzją radnych miejskich we wrześniu 2018 r. Zapanowała wtedy euforia w związku z ochroną tego urokliwego obszaru przed zabudową. Tą umożliwiał tam bowiem plan miejscowy, a gros gruntów należy tam do dewelopera. Za uratowanie zielonego terenu przyjdzie jednak najpewniej słono zapłacić. Okazuje się bowiem, że tylko do tej pory doręczono gminie trzy pozwy od osób fizycznych na łączną kwotę ponad 5,6 mln zł. Dużo większego odszkodowania w związku z ustanowieniem użytku domaga się natomiast spółka Kraków City Park. Chodzi o kwotę ponad 109 mln. - Wnioskodawcy uważają, że ustanowienie użytku ograniczyło sposób korzystania z nieruchomości - podkreślają w UMK.

- O tym, czy właścicielom nieruchomości, na których zostały ustanowione użytki ekologiczne, będzie należeć się odszkodowanie i w jakiej kwocie, zadecydują prawomocne rozstrzygnięcia sądu - dodaje krakowski magistrat.

Czy w świetle wielomilionowych roszczeń wobec gminy, jest sens uchwalać kolejne użytki? Zapytaliśmy o to miejskich radnych, zajmujących się tematyką planowania przestrzennego oraz ekologów. Mariusz Waszkiewicz, prezes Towarzystwa na Rzecz Ochrony Przyrody podkreśla, że użytki ekologiczne w Krakowie warto ustanawiać i że w większości spełniają swoją funkcję.

- Przede wszystkim użytek nie służy blokowaniu zabudowy, a przynajmniej nie taki powinien być cel - celem jest ochrona istotnych wartości przyrodniczych. Znam tylko dwa przykłady, gdzie uchwalenie użytku pokrzyżowało plany inwestorom - chodzi o Zakrzówek oraz Rząskę, gdzie planowano zabudowę - podkreśla Waszkiewicz.

Użytki ustanawiane są głównie na terenach gminnych. - Spełniają różne funkcje. W przypadku Doliny Prądnika użytek zapewnia zachowanie naturalnej przyrody - od czasu do czasu prowadzone są tam jedynie wycinki np. suchych drzew. Jeśli zaś chodzi o Łąki Nowohuckie, to wykonywane są koszenia - aby nie dopuścić do zarastania łąk trzciną oraz inwazyjnymi gatunkami roślin - podsumowuje.

Co do tego, że użytki mają sens, nie ma wątpliwości również Włodzimierz Pietrus, wiceprzewodniczący Komisji Planowania Przestrzennego i Ochrony Środowiska. - Dzięki użytkowi udało się uratować przed zabudową zielone tereny na Zakrzówku. Oczywiście, można było ochronić grunty już w planie miejscowym, który jednakże ostatecznie zezwolił na zabudowę. Był to błąd, gdyby plan bardziej chronił zieleń, może teraz udałoby się uniknąć roszczeń. Ale stało się tak, jak się stało. Trzeba było wobec tego ustanowić użytek ekologiczny, by Zakrzówek pozostał zielony - podkreśla Pietrus.

Oczywiście trudno dziwić się roszczeniom ze strony inwestorów, każdy bowiem walczy o własny interes. - Znam jednak przypadki z innych miast Polski, gdzie z kolei konserwator zabytków ograniczał możliwość zabudowy, inwestorzy domagali się odszkodowań, ale ostatecznie przegrywali w sądach - mówi Pietrus.

Jeszcze inaczej na sprawę patrzy radny miejski Łukasz Maślona. Jego zdaniem mankamentem ustawy o ochronie przyrody jest fakt, że ustanowienie użytku ekologicznego nie pozwala wprost na wykup terenów, na których jest powoływany. - A to w przyszłości utrudnia dbanie o cenne przyrodniczo obszary. W Krakowie mamy kilkadziesiąt miejsc, które warto chronić przed nadmierną ingerencją człowieka, bez względu na to, czy będzie to deweloper czy Zarząd Zieleni Miejskiej. Chcemy enklaw dzikiej przyrody w mieście, żeby nasze dzieci mogły mieć kontakt z naturą - podkreśla radny. Jego zdaniem użytki to również niezwykle ważny element adaptacji miast do zmian klimatycznych.