Kraków i Małopolska. Rok 2020 trafi do podręczników historii. Żyliśmy pandemią, ale nie tylko

FLESZ - Ruszyły szczepienia przeciw COVID-19

Rok 2020 zaczął się jeszcze „po staremu”. Koronawirus krążył już po świecie, ale wciąż był daleko od Europy i Polski. W Krakowie mogliśmy się skupić na lokalnych problemach.

Jednym z nich był spór, jaki rozgorzał wokół montażu siatek zabezpieczających skały Zakrzówka i zakresu prac nad tworzoną tam plażą i kąpieliskiem. Ten konflikt, pomiędzy Zarządem Zieleni Miejskiej a częścią mieszkańców i aktywistów miejskich, trwał przez kilka miesięcy. Zakończył się w drugiej połowie roku, gdy wybrano wykonawcę II etapu prac na Zakrzówku, czyli utworzenia plaży i kąpieliska na małym akwenie.

Luty był u nas ostatnim miesiącem bez koronawirusa. Polskę odwiedził prezydent Francji Emmanuel Macron, m.in. wygłosił wykład na UJ. Rada Miasta Krakowa przyjęła uchwałę krajobrazową, która reguluje zasady sytuowania reklam oraz ogrodzeń w mieście . Również w lutym dowiedzieliśmy się, że ze stolicy Małopolski znika rower miejski. W Krakowie rozpoczął się także jeden z najważniejszych procesów ostatnich lat, tzw. sprawa "skóry". Chodzi o tajemnicze morderstwo studentki religioznawstwa, której szczątki w postaci wypreparowanej skóry wyłowiono z Wisły.

Marzec przyniósł pierwszy potwierdzony przypadek koronawirusa w Krakowie. Symbolem pierwszej fali koronawirusa były puste półki sklepowe - mieszkańcy opróżniali je, robiąc zakupy na zapas. Obiektem najwyższego pożądania stały się chusteczki i płyny do dezynfekcji oraz papier toaletowy.

W tramwajach i autobusach wydzielono strefy, które ograniczyły kontakt kierowców z pasażerami. W kościołach wprowadzono limit wiernych, którzy mogą być w środku. Niedługo potem przeżyliśmy Wielkanoc online – bez święcenia pokarmów, bez spotkań rodzinnych i z transmisjami uroczystości religijnych.

Z pandemią związane są obrazki opustoszałego Krakowa. Nie ma turystów, restauracje są zamknięte, firmy bankrutują, puste są też np. stadiony.

Ten rok jest czasem wielkiej rewolucji: nauki i pracy online. Co ciekawe, nie dla wszystkich te wymuszone pandemią przenosiny do Internetu okazały się udręka, część osób chwali je sobie.

Na wiosnę, w obawie przed możliwym zakażeniem w pojazdach komunikacji zbiorowej, wsiedliśmy masowo na rowery. Zmieniające się nawyki komunikacyjne mieszkańców władze Krakowa wykorzystały do sporych zmian w organizacji ruchu - promowania rowerów i przemieszczania się pieszo.

Kraków w pierwszej połowie roku wycofał się z budowy Centrum Muzyki na Grzegórzkach wraz z urzędem marszałkowskim. Później ogłosi samodzielną budowę na Cichym Kąciku.

Czerwiec to powódź w Małopolsce, m.in. wielkie zniszczenia w Łapanowie. Odbyły się wybory prezydenckie. W czerwcu też wiatr potargał na strzępy balon widokowy znad Wisły w Krakowie.

W lipcu Cracovia zdobyła Puchar Polski. Duże kontrowersje wywołał drugi ślub kościelny Jacka Kurskiego, prezesa TVP, w krakowskich Łagiewnikach. W Krakowie trwały protesty przeciwko dyktaturze Łukaszenki, wiece poparcia dla zmagających się z reżimem Białorusinów.

Podczas wakacji ruszyła budowa linii tramwajowej na Górkę Narodową, inwestycja obiecywana krakowianom od wielu lat.

Wlokła się przebudowa ulicy Krakowskiej. Dopiero na koniec listopada inwestycja została w pełni ukończona.

Wojewódzka konserwator zabytków rozpoczęła procedurę wpisu obszaru dawnego lotniska w Czyżynach do rejestru zabytków. Oznaczało to wstrzymanie budowy Centrum Nauki Cogiteon w Czyżynach. Wszystko wskazuje jednak na to, że Cogiteon będzie można budować, bo służby konserwatorskie uznały, że wpisuje się on w okolicę.

Jesienią nastąpił koniec Dolnych Młynów - po pięciu latach to miejsce z obleganymi knajpami, restauracjami przeszło do historii. Zakończyła się budowa kompleksu Unity Centre, a więc do historii przeszedł też krakowski „szkieletor” przy rondzie Mogilskim. I jeszcze jeden koniec: wielki piec w krakowskiej hucie został wyłączony na stałe.

Przez Kraków, tak jak i całą Polskę, przetoczyła się fala protestów po wyroku Trybunału Konstytucyjnego w sprawie aborcji. Strajk Kobiet i wspierający je mężczyźni wychodzili na ulice, pomimo pandemii koronawirusa i obostrzeń. Równie gorąco było po reportażu "Don Stanislao" o kard. Stanisławie Dziwiszu i tuszowaniu pedofilii w Kościele. Protesty odbywały się m.in. pod krakowską kurią oraz mieszkaniem kardynała.

Pod koniec października mieliśmy rekordy zachorowań na koronawirusa - Małopolska była w „czołówce” województw, powstawały szpitale tymczasowe. Potem czekał nas 1 listopada z zamkniętymi cmentarzami. A ostatecznie na koniec roku - Boże Narodzenie inne niż zawsze, także bez poprzedzających je targów bożonarodzeniowych na Rynku i z żywą szopką, którą po raz pierwszy zorganizowano w zoo.

Z końcem roku w Krakowie m.in. zakończyła się kilkuletnia konserwacja rzeźb i płaskorzeźb ołtarza Wita Stwosza w kościele Mariackim.

Ostatni akcent 2020 to pierwsze szczepienia przeciwko COVID-19, również w krakowskim Szpitalu Uniwersyteckim.

- To był zdecydowanie najtrudniejszy rok, jaki pamiętam, ponieważ był jedną wielką niewiadomą

- odpowiada prezydent Krakowa Jacek Majchrowski.

- Na początku nie bardzo wiedzieliśmy z jaką chorobą mamy do czynienia, jakie będą skutki epidemii dla naszego zdrowia, dla naszych najbliższych. Jako prezydentowi miasta trudno było mi sobie też wyobrazić skutki dla gospodarki miasta, bo nigdy z taką sytuacją nie mieliśmy do czynienia. Myślę, że ostatecznie możemy ten rok podsumować jako „szczęście w nieszczęściu”. Wstępnie szacowaliśmy ubytek w kasie miasta spowodowany pandemią nawet na miliard złotych, ostatecznie stanęło na ok. 250 mln zł, choć nie obejmuje to strat miejskich instytucji kultury. Nie mogę dobrze ocenić roku, który przyniósł gigantyczne problemy finansowe działającym w Krakowie firmom i ich pracownikom. Z drugiej strony trudno nie docenić, że pandemia przypomniała nam o ważnej rzeczy, że jako społeczeństwo potrafimy być solidarni, życzliwi, zorganizowani i iść z bezinteresowną pomocą do potrzebujących. Właśnie wszystkie spontaniczne akcje - organizowanie posiłków, wsparcia dla seniorów i niepełnosprawnych, sprzętu komputerowego dla uczniów itp. - zapadną mi w pamięć najbardziej. Bo w tak trudnym roku, warto pamiętać dobre rzeczy - uważa prezydent Jacek Majchrowski.

- Od marca 2020 roku cała uczelnia musiała przejść na tryb zdalny funkcjonowania i nauczania studentów. Stanęliśmy przed faktem konieczności kryzysowego wdrożenia nauczania zdalnego i ten model się sprawdził - podsumowuje natomiast rektor UJ prof. Jacek Popiel. - Jak się okazuje, niezmiernie ważnym faktem było otwarcie nowej siedziby Szpitala Uniwersyteckiego, który jako szpital jednoimienny uratował zdrowie niejednego obywatela Małopolski - podkreśla też rektor.

- Przez ostatnie miesiące działaliśmy w niezachwianej wierze, że każdy dzień wytężonej pracy m.in. nad Małopolską Tarczą Antykryzysową przybliża nas do celu, jakim jest powrót do normalności. Dziś widzimy rezultaty. Wszyscy odetchnęliśmy z ulgą w dniu, w którym pierwsi Małopolanie zostali zaszczepieni - mówi z kolei Witold Kozłowski, marszałek województwa małopolskiego. - Wszystko, czego doświadczyliśmy, pozwala nam patrzeć w przyszłość z optymizmem. Widząc, ile dobrego udało nam się zdziałać dzięki naszym wysiłkom w łagodzeniu skutków pandemii - doposażyć kilkadziesiąt szpitali, zakupić aż 50 karetek, uratować tysiące miejsc pracy, wesprzeć uczniów i nauczycieli, zadbać o personel i podopiecznych placówek opieki społecznej - wierzymy, że dziś wszyscy mieszkańcy Małopolski mogą czuć się bezpieczniej. Zarówno w zakresie ochrony zdrowia, jak i w innych aspektach życia.

A prof. Andrzej Piasecki, politolog z Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie, ocenia: - Rok 2020 to rok przełomu i będzie to data graniczna w podręcznikach historii. Jest to czas głębokiego kryzysu społecznego, co dotyczy nie tylko Polski. Natomiast w naszym kraju mamy do czynienia z przebudzeniem młodego pokolenia. Dla ludzi z mojego rocznika wydarzeniem przełomowym był stan wojenny, a teraz jesteśmy świadkami podobnego przełomu, czyli protestów ulicznych i wielkiego przewartościowania wśród młodzieży, która przechodzi kurs przyspieszonego dojrzewania.

- Na scenie politycznej zasadniczych zmian nie było. Mimo że cały czas w tym kotle wrze, to jednak bucha tylko para, a zawartość pozostaje ta sama. Prezydent nam się nie zmienił, koalicja rządząca też nie. Nowy przewodniczący w PO - to nie jest człowiek przełomu, ta zmiana też nie wygląda na trwałą. W czystej polityce, w walce o władzę zasadniczych zmian nie ma. One dopiero nastąpią, będą wypadkową zachodzących zmian społecznych i gospodarczych - dodaje prof. Piasecki.