Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Kraków. Na Plantach otwarta została wystawa o prof. Wacławie Felczaku

Redakcja Kraków
Redakcja Kraków
Na krakowskich Plantach zainaugurowane zostały ogólnopolskie Dni Wydawnictwa IPN. Na pobliskim „Przystanku Historia” IPN czeka mnóstwo publikacji Instytutu, które można kupić po obniżonych cenach. Dodatkowo na Plantach (w pobliżu ulic Dunajewskiego i Reformackiej) otwarta została wystawa o prof. Wacławie Felczaku, szefie kurierów tatrzańskich, więźniu politycznym w PRL, współtwórcy antykomunistycznej opozycji na Węgrzech.

Tę wybitną postać przybliżyli zebranym dyrektor Oddziału IPN w Krakowie dr hab. Filip Musiał i dr Wojciech Frazik, autor wystawy.

Wacław Felczak

Jan Wacław Felczak urodził się 29 maja 1916 r. w Golbicach pod Łęczycą, jako ósme dziecko Antoniego i Michaliny z Pałczyńskich, właścicieli 20-hektarowego gospodarstwa. Po ukończeniu Gimnazjum im. Kopernika w Toruniu studiował historię na Uniwersytecie w Poznaniu (1934–1938). Interesował się dziejami Węgier w XIX wieku. Opanował język węgierski i był wiceprezesem Akademickiego Koła Przyjaciół Węgier przy Uniwersytecie Poznańskim.

II wojna światowa wybuchła, gdy na stypendium naukowym w Budapeszcie pisał doktorat pod kierunkiem prof. Imre Lukinicha, prezesa Węgierskiej Akademii Nauk. Wrócił do kraju. Na początku 1940 r. uczestniczył w Warszawie w konspiracyjnych spotkaniach polityków Stronnictwa Pracy, którego działaczem był jego brat Zygmunt. Centralny Komitet Organizacji Niepodległościowych wysłał Wacława Felczaka go do Budapesztu w celu zorganizowania tam placówki, umożliwiającej łączność między emigracyjnym rządem polskim a podziemiem politycznym w kraju. Tę działalność kontynuował po podporządkowaniu się CKON Związkowi Walki Zbrojnej i Delegaturze Rządu.

Łączność kurierska na odcinku Budapeszt – Warszawa, nadzorowana przez Felczaka, funkcjonowała aż do marca 1944 r., gdy na terytorium Węgier wkroczyły wojska niemieckie. Felczak sam kilkadziesiąt razy przedzierał się przez zieloną granicę do Polski i z powrotem, przenosząc instrukcje, pieniądze i pocztę. Za swoje dokonania został odznaczony Orderem Krzyża Virtuti Militari V klasy.

Koniec wojny nie przerwał konspiracyjnych działań Felczaka. W lipcu 1945 r. udał się do Londynu jako emisariusz Rady Jedności Narodowej, gdzie poinformował prezydenta Władysława Raczkiewicza o rozwiązywaniu struktur Polskiego Państwa Podziemnego.

W 1946 r. na Sorbonie w Paryżu zaczął pisać doktorat i jako emisariusz rządu emigracyjnego kursował pomiędzy Londynem a Warszawą. Był już poszukiwany przez Urząd Bezpieczeństwa. 22 grudnia 1948 r. został aresztowany w Czechosłowacji. Po nieudanej próbie ucieczki z więzienia w Morawskiej Ostrawie, przekazano go w ręce UB i po dwuletnim śledztwie skazano na dożywocie. W październiku 1956 r. z powodu złego stanu zdrowia i w efekcie politycznej odwilży Felczaka zwolniono z więzienia we Wronkach.

W styczniu 1958 r. został asystentem prof. Henryka Wereszyckiego w Katedrze Historii Powszechnej Nowożytnej i Najnowszej UJ. Okazał się wspaniałym wychowawcą młodzieży, a równocześnie wywarł moralny wpływ na środowiska niezależne w Krakowie i inspirował formowanie się części antykomunistycznej opozycji węgierskiej.

W 1962 r. obronił rozprawę doktorską „Węgierska polityka narodowościowa przed wybuchem powstania 1848 r.”. Węgierscy historycy przyjęli z uznaniem jego monografię „Historia Węgier” (1966). W 1968 r. uzyskał habilitację w zakresie historii nowożytnej XIX wieku na podstawie książki „Ugoda węgiersko-chorwacka w 1868 r.”. W 1975 i 1980 r. władze wstrzymywały wnioski o nadanie mu tytułu profesora.

Polityka obok historii była drugą pasją Felczaka. Związany z środowiskiem „Tygodnika Powszechnego”, należał do znanego wśród inteligencji krakowskiej „Klubu Wereszyckiego”, spotykającego się w kawiarniach. Kawiarniane politykowanie przerodziło się w latach 80. XX wieku, po nawiązaniu kontaktów z tworzącą się na Węgrzech opozycją, w prawdziwą politykę.

Zaproszony w 1987 r. przez Eötvös Kolégium na gościnne wykłady i seminaria na temat dziejów Europy Środkowej, spotykał się wielokrotnie ze studentami i przyjaciółmi węgierskimi, inspirując ich do założenia antykomunistycznej Partii Młodych Demokratów FIDESZ, której później został honorowym członkiem.
Podczas jednego takiego spotkania Victor Orban, obecny premier Węgier, a wówczas student prawa, zapytał Felczaka, co mają robić. Odparł: „Załóżcie partię. Niedługo komuna padnie, cały porządek pojałtański się rozsypie i ktoś powinien wziąć odpowiedzialność za kraj. Więc musicie założyć partię polityczną, która się do tego przygotuje”. Orban z kolegami założyli Fidesz – Związek Młodych Demokratów.

Po przemianach ustrojowych, w 1990 r. Felczak wydawał się idealnym kandydatem na ambasadora RP w Budapeszcie, ale był już cięzko chory na serce. W 1993 r. otrzymał tytuł profesora. W tym samym roku, 23 października, zmarł. Zgodnie ze swoją wolą został pochowany na Pęksowym Brzyzku w Zakopanem, obok tatrzańskich kurierów.

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Krokusy w Tatrach. W tym roku bardzo szybko

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera

Materiał oryginalny: Kraków. Na Plantach otwarta została wystawa o prof. Wacławie Felczaku - Gazeta Krakowska

Wróć na dziennikpolski24.pl Dziennik Polski