Kraków. Ołtarz główny u dominikanów nie do poznania! Odzyskał swoje kolory z XIX wieku

Bazylika Świętej Trójcy przy ul. Stolarskiej przechodzi pierwszą tak poważną renowację od czasu jej odbudowy po pożarze z 1850 roku. Jednym z elementów remontu była konserwacja ogromnego neogotyckiego ołtarza głównego. W środę 11 grudnia zostały zaprezentowane efekty tych prac.

- Było to spore wyzwanie, chociażby ze względu na gabaryty ołtarza. Ma 11 metrów szerokości i 26 m wysokości - mówi prowadzący prace konserwatorskie przy ołtarzu Maciej Filip.

Ołtarz powstał w 2. połowie XIX w., według projektu przeora o. Mariano Pavoniego, ściągniętego z Włoch do odbudowy klasztoru i kościoła po pożodze z 1850 roku, kiedy świątynia XIV-wieczna w dużej części została zniszczona. Swoją pierwotną kolorystykę nowy ołtarz zachował najprawdopodobniej do 1907 roku, do czasu ówczesnego remontu prezbiterium, kiedy został przemalowany na brązowy.

Kolor, jaki dla ołtarza przewidział jego projektant, odnaleziono teraz dzięki dokonanym odkrywkom. To nieco złamana biel. W zamyśle miała imitować szlachetną odmianę białego marmuru.

Ołtarz ma część murowaną, oblicowaną wapieniem pińczowskim - który ma jasną barwę - a także obłożoną wielobarwnymi kamieniami, w tym: marmurami z Włoch (m.in. ze Sieny), lapis lazuli (bardzo drogi kamień), malachitem, alabaster egipski (wokół drzwiczek tabernakulum). W części jest też wybudowany z drewna, pokryty zaprawą i polichromią, która imituje szlachetne kamienie.

Drewniane są również 24 figury w ołtarzu. Wielkoformatowe to np. Święta Trójca w centrum czy rzeźba archanioła Michała. Mniejszych figur jest 16 - w tym postacie dwunastu apostołów i święci dominikańscy. Wiele z figur powstało w warsztacie monachijskim, są świetnej jakości, precyzyjne. Ale nie wszystkie, rzeźbiarz i snycerz Wit Wisz (z Radziszowa) wykonał m.in. wielką figurę św. Michała.

Ten ołtarz budowano prawie 10 lat. Od momentu powstania ponad 150 lat temu budził kontrowersje. Okrzyknięto go nawet szopką krakowską i tortem. - Rzeczywiście, wybitne osobistości świata konserwatorskiego bardzo mocno go krytykowały - przez brak stylu, krzykliwe kolory, uważano go za zbyt krzykliwy zbyt strzelisty, zbyt duży itd. Absolutnie nie zgodziłbym się z taką opinią, nie jest to zły ołtarz, wręcz przeciwnie, jest całkiem zgrabny i wydaje nam się, że po konserwacji tylko zyskał - podsumowuje Maciej Filip.

Budowa rusztowania dla konserwatorów tego ogromnego, a zarazem ażurowego ołtarza trwała dwa miesiące, a sama konserwacja około 13 miesięcy. Pracowało przy jego renowacji non stop co najmniej 40 osób. Obiekt odzyskał blask dzięki zespołowi Macieja i Anety Filipów (konserwatorzy drewna i malarstwa) oraz drugiemu, zespołowi pod kierunkiem dr Bożeny Opiłło, który zajmował się pracami przy elementach kamiennych.

- Długo czekaliśmy aż opadnie zasłona, która przedstawiała nam przez ponad rok widok starego ołtarza, w starej malaturze. Byliśmy ciekawi. Oczywiście wiedzieliśmy, że się zmieni, ale do końca trudno było ocenić, jaki to będzie efekt - mówił nam o. Piotr Ciuba, przeor dominikanów krakowskich. - Przyznam szczerze, że się troszkę obawiałem, że będzie to w złym sensie szokujący widok. Natomiast kiedy już zasłona opadła i rusztowania zostały rozebrane, to jestem zadowolony, ładnie się ten ołtarz prezentuje.

Koszt całego wielkiego remontu krakowskiego kościoła dominikanów to ponad 25 mln zł, ma m.in. unijne dofinansowanie. Kompleksowa renowacja bazyliki ma zakończyć się do końca przyszłego roku. Całość prac potrwa do przyszłego roku, a więc zakończy się tuż przed jubileuszem 800-lecia obecności dominikanów w Krakowie (ta rocznica przypada w 2021 roku).