Kraków. Rusza panel obywatelski ws. zmian klimatycznych. To przełomowe wydarzenie, ale czy urzędnicy je wykorzystają?

FLESZ - Co czwarty Polak był już zakażony?

Przypomnijmy, że z apelem o panel obywatelski ws. klimatu młodzi ludzie z Młodzieżowego Strajku Klimatycznego apelowali już w 2019 roku, kiedy to w listopadzie złożyli petycję na ręce prezydenta Jacka Majchrowskiego. Władze Krakowa pomysłowi były przychylne, ale jego realizację na jakiś czas zastopowała pandemia koronawirusa.

MSK jest ruchem społecznym będącym częścią globalnej inicjatywy Fridays for Future. Działający w nim młodzi ludzie wyrażają sprzeciw wobec bierności polityków w obliczu katastrofy klimatycznej. Jak podkreślają, nie są ekspertami ds. ekologii i zmian klimatu, lecz młodzieżą świadomą zagrożenia, jakim jest katastrofa klimatyczna i walczącą o prawo do swojej przyszłości. W dniu strajku symbolicznie nie idą do szkoły, tylko „strajkują” w obronie klimatu.

Panel obywatelski to rozwiązanie podobne do amerykańskiej ławy przysięgłych. Spośród mieszkańców losuje się grupę z uwzględnieniem kryterium dzielnic, wieku, płci i wykształcenia. Następnie paneliści, przy udziale ekspertów, decydują o danym problemie. Wdrażane jest rozwiązanie, które uzyska 80 proc. głosów poparcia panelistów. Ci mogą liczyć na wynagrodzenie. W Gdańsku, gdzie zorganizowano już kilka paneli, jest to 600 zł.

Krakowski panel rozpocznie się 10 kwietnia. Główny cel panelu to osiągnięcie neutralności klimatycznej Krakowa, a jego tematem będzie: jak miasto Kraków i mieszkańcy mogą ograniczyć zużycie energii i zwiększyć wykorzystanie energii odnawialnej.

Tematyka panelu została uzgodniona na spotkaniu urzędników, radnych z Komisji Kształtowania Środowiska, komisji dialogu obywatelskiego ds. środowiska oraz przedstawicieli Młodzieżowego Strajku Klimatycznego, oraz innych organizacji ekologicznych, m.in. klimatUJ, Strajk dla Ziemi, Extinction Rebellion Kraków i Akcja Ratunkowa dla Krakowa.

Ruchy klimatyczne od dawna zabiegały o zwołanie paneli obywatelskich dotyczących transformacji klimatycznej. Inicjatorem krakowskiego panelu jest, jak wspomnieliśmy, MSK. Zwoływanie paneli klimatycznych jest też jednym z postulatów ruchu Extinction Rebellion (XR).

XR Kraków wiąże duże nadzieje z Krakowskim Panelem Klimatycznym. - Początkowo do założeń panelu byliśmy nastawieni sceptycznie. Stanowisko Urzędu Miasta Krakowa było bowiem takie, że rekomendacje panelu będą ocenianie przez prezydenta Jacka Majchrowskiego i to on zdecyduje, czy będą realizowane, czy nie. Dzięki presji społecznej także z naszej strony, mamy deklarację prezydenta na piśmie, że rekomendacje poparte przez 80 proc. panelistów będzie traktował jako wiążące i będą wprowadzane w życie. Nasze nadzieje są więc rozbudzone – mówi nam Anna Stachowicz-Kuśnierz Extinction Rebellion Kraków.

Aktywiści chcą, aby jak najwięcej osób dowiedziało się o panelu, bo ich zdaniem mało kto o nim wie. W sumie urząd miasta powiadomił 20 tys. mieszkańców o panelu, z których ok. 600 (do końca marca) zgłosiło się do udziału w nim. Z tej puli będzie wylosowanych 60 panelistów plus osoby awaryjne, gdyby ktoś z podstawowego składu nie mógł brać udziału w dalszych pracach panelu.

Panel potrwa sześć tygodni i będzie składał się z sześciu spotkań - pierwsze inauguracyjne, po dwa dyskusyjne i warsztatowe, a na koniec głosowanie. W panelu bardzo ważna będzie rola ekspertów, których nabór wciąż trwa. To właśnie oni będą rozmawiać z mieszkańcami i dostarczać im jak najszersze spektrum wiedzy.

Jako ruchy klimatyczne chcemy, aby panel obywatelski przyczynił się do rozwiązań systemowych po stronie przepisów. Do tej pory nieraz słyszałem, że miasto i jego jednostki odpowiada za 7 proc. emisji dwutlenku węgla, a mieszkańcy za 90 proc., więc to oni powinni zmienić swoje nawyki. To ostrzeżenie, że celem panelu może być dążenie do zmiany nawyków mieszkańców, co jest też dobre, ale potrzeba nam rozwiązań systemowych, żeby i miasto aktywnie włączyło się w ograniczanie emisji – podkreśla Anna Stachowicz-Kuśnierz.

Nasz ruch bardzo popiera panele obywatelskie, bo dają możliwość wypowiedzenia się zwykłym ludziom. Mamy zaufanie, że ludzie, którzy dostaną rzetelne informacje, podejmą dobre decyzje. Chcemy więc, żeby panel był przeprowadzany uczciwie i poprawnie. Naszym celem jest, żeby te standardy panelu były spełnione w rzeczywistości, a nie tylko na papierze. Do tego potrzeba niezależnego operatora panelu, sprawczości i konkretnych deklaracji władz lokalnych, bo to zwiększa zaangażowanie panelistów – dodaje Anna Stachowicz-Kuśnierz.

W Poznaniu, gdzie również odbywają się panele obywatelski, wygląda to tak, że po zakończeniu panelu rekomendacje są przekazywane do urzędu miasta i prezydenta, którzy mają dwa miesiące, żeby opracować plan wdrożenia rekomendacji, który muszą przedstawić publicznie do oceny.

Jak zapewniają urzędnicy "udział w Krakowskim Panelu Klimatycznym to nie tylko wyjątkowa przygoda, ale także możliwość realnego wpływu na działania miasta". Konsultacji społecznych w mieście mieliśmy już jednak sporo, a z realizacją postulatów mieszkańców bywało różnie. Zobaczymy, jak będzie tym razem.

• Przekazanie wiedzy Panelistom i Panelistkom w zakresie uzgodnionego zagadnienia związanego z tematem Panelu w formie wystąpienia podczas spotkania Panelu,
• Odpowiadanie na pytania Panelistów i Panelistek.
• Przygotowanie w formie pisemnej materiałów zawierających streszczenie wystąpienia, propozycje rekomendacji i odpowiedzi na pytania Panelistów i Panelistek,
• Opiniowanie propozycji rekomendacji, szczególnie pod względem formalno-prawnym, merytorycznym i finansowym.

Z każdym ekspertem zostanie podpisana umowa zlecenia.

• 10 kwietnia – spotkanie inauguracyjne i edukacyjne (zdalnie);
• 17 kwietnia – spotkanie edukacyjne (zdalnie);
• 24 kwietnia – spotkanie edukacyjne (zdalnie);
• 15 maja – spotkanie deliberacyjne;
• 29 maja – spotkanie deliberacyjne;
• 12 czerwca – głosowanie i spotkanie podsumowujące.