Kraków. Uroczystości w 80. rocznicę bohaterskiej śmierci Józefy Machay-Mikowej

Pierwszego dnia uczestnicy obchodów odwiedzili groby zasłużonych i wzięli udział w koncercie. W piątek uroczystości rozpoczęto od mszy św., a dalsza część obchodów odbyła się już na cmentarzu salwatorskim. Józefa Machay-Mikowa była działaczką społeczną i bojowniczką o polskość Orawy, która została aresztowana przez Niemców w maju 1941 r. Była więziona m.in. na Montelupich i w zakopiańskiej siedzibie gestapo „Palace”, mimo tortur, nikogo nie wydała. Wycieńczona zmarła 14 października 1942 r.

W czwartek (13 października) popołudniu na Cmentarzu Rakowickim odwiedzono groby osób związanych z Orawą, których działalność w odniesieniu do Polski i Orawy jest nieoceniona. Wieczorem odbył się koncert z utworami poświęconymi m. in. Józefinie Mikowej. Z kolei w piątek (14 października) uroczystości rozpoczęły się od mszy świętej o godz. 11. w Kościele św. Augustyna i św. Jana Chrzciciela na Salwatorze. Po mszy św. odbył się przemarsz na Cmentarz Salwatorski, Apel Pamięci, a także złożono wiązanki na grobie Józefiny Machay-Mikowej.

80. rocznica śmierci Józefiny Machay-Mikowej została objęta Patronatem Narodowym Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy w Stulecie Odzyskania Niepodległości oraz Patronatem Honorowym: abp Marka Jędraszewskiego Księdza Arcybiskupa Metropolity Krakowskiego, Łukasza Kmity Wojewody Małopolskiego, Witolda Kozłowskiego Marszałka Województwa Małopolskiego, Krzysztofa Fabera Starosty Nowotarskiego, Juliana Kowalczyka Prezesa Zarządu Głównego Związku Podhalan, Filipa Musiała Dyrektora IPN w Krakowie.

Józefa z Machayów- Mikowa to nie tylko symbol, ale kobieta z krwi i kości. Aktywistka społeczna wrażliwa na biedę i wykluczenie, niezłomna działaczka niepodległościowa. Jednocześnie dowcipna i krytyczna, zadziorna, która w czasie wojny stała się twardą żołnierką, konspiratorką i doskonałym przywódcą obdarzonym autorytetem i szacunkiem podwładnych.

Mikowa w czasie wojny była jednym z dowódców Tajnej Organizacji Wojskowej na terenie Krakowa i okolic. Organizowała szlaki przerzutowe i kurierskie wiodące przez Słowację na Węgry. Została aresztowana wraz z mężem Emilem przez gestapo. Nie poddała się mimo tortur. Została zamordowana 14 października 1942 roku, po wielomiesięcznych, strasznych przesłuchaniach i mękach w Krakowie i Zakopanem. Nikogo nie wydała. Wybaczyła swoim oprawcom i osobie, która ją wydała.

Na Orawie Józefina uznawana jest za bohaterkę, nazywana jest wręcz Męczennicą Orawy. Niestety, poza Orawą nie jest zbyt znana.