Kraków. W gmachach na Wesołej pracowali wybitni lekarze. Teraz budynki zagospodarowuje miasto. Co w nich będzie?

W 2019 roku miasto kupiło od Szpitala Uniwersyteckiego ponad 9-hektarowy teren w dawnej dzielnicy Wesoła. Lecznica przeniosła się, choć jeszcze nie w całości, do nowej siedziby przy ulicy Jakubowskiego na krakowskim Prokocimiu. Te 9 hektarów kosztowało miasto ponad 280 mln złotych. Po czterech latach od zakupu terenu miejscy urzędnicy nadal planują, jak go urządzić.

Wraz z gruntem miasto kupiło również okazałe gmachy, w tym tzw. Czerwoną Chirurgię, w której ma się znaleźć siedziba Krakowskiego Holdingu Komunalnego, czyli jednej z miejskich spółek. Budynek powstał jako oddział chirurgiczny Szpitala św. Łazarza. Został wzniesiony w latach 1892-93 według projektu Karola Zaremby, polskiego architekta. Na "Czerwonej Chirurgii" pracował m.in. Jan Glatzel, który słynął ze znamienitej techniki operacyjnej.

Wśród nieruchomości zakupionych przez gminę jest również budynek dawnego klasztoru karmelitów bosych przy ulicy Kopernika 19, który rozpoczął medyczną historię Wesołej. To właśnie pod tym adresem w 1788 roku otwarto Szpital Jeneralny św. Łazarza, czyli utworzony przez Szkołę Główną (Uniwersytet Jagielloński) szpital kliniczny.

"Poprawiło to los klinik uniwersyteckich, które tłoczyły się w małych pomieszczeniach przy kościele św. Barbary. Od tego czasu (pomimo dość burzliwej historii) budynek służył nieprzerwanie celom medycznym, mieszcząc w sobie m.in. Katedrę Dermatologii, w której pracował znakomity polski specjalista Franciszek Walter, oraz Zakład Diagnostyki Obrazowej, później przekształcony w Katedrę Radiologii" - można wyczytać w opracowaniu "Wesoła wczoraj i dziś", przygotowanym przez Agencję Rozwoju Miasta Krakowa oraz Collegium Medicum UJ.

Obecnie na pierwszym piętrze budynku mieści się czasowa siedziba Capelli Cracoviensis, a muzycznym gospodarzem części obiektu od sierpnia jest także Spółdzielnia Muzyczna. Na parterze umieszczono natomiast Biuro Inwestycji ARMK i część administracji Szpitala im. św. Ludwika. Prowadzone są także rozmowy z innymi najemcami z branż artystycznej i medycznej.

Do gminnych zasobów trafił również gmach przy ulicy Kopernika 17. Dawniej mieściły się w nim administracja Szpitala św. Łazarza (w centrum) oraz w skrzydłach dwa oddziały chorób wewnętrznych - męski i żeński.

"Pracowało tam wielu znakomitych specjalistów chorób wewnętrznych, którzy rozwinęli swoją dziedzinę nauk. Oddział I-a prof. Leon Tochowicz przekształcił w Klinikę Kardiologii. Z kolei na oddziale I-b (przekształconym w III Oddział Chorób Wewnętrznych) prowadził swoje badania Julian Aleksandrowicz - wybitny hematolog, humanista, filozof medycyny, ale także (pod pseudonimem "Doktor Twardy") żołnierz Armii Krajowej. To właśnie on stworzył tam znakomitą Klinikę Hematologiczną" - czytamy we wspomnianym wcześniej opracowaniu.

Nie wiadomo jeszcze, jak Agencja Rozwoju Miasta Krakowa, czyli gminna spółka, zagospodaruje budynek pod numerem 17. Do końca września miał być jeszcze w rękach Szpitala Uniwersyteckiego.

Kolejny budynek, jaki przyjdzie na nowo urządzić gminie, znajduje się pod numerem 15, w którym działała Klinika Chorób Wewnętrznych. Pracowali tam znakomici uczeni, tacy jak Walery Jaworski - pionier polskiej gastrologii (jako jeden z pierwszych na świecie zaobserwował bakterię Helicobacter pylori) czy Tadeusz Tempka - twórca polskiej hematologii. Mieściła się tam również pierwsza polska akademicka pracownia rentgenowska, w której Karol Mayer opracował podstawy tomografii RTG.

Do budynku przy ulicy Kopernika 15 (jak również 15A) miała się wprowadzić Biblioteka Kraków, ale ostatecznie uznano, że koszty zaadaptowania nieruchomości na jej potrzeby byłyby zbyt duże. Realizacja inwestycji kosztowałaby ok. 250 mln zł. Dlatego miasto postanowiło, że wybuduje dla biblioteki zupełnie nowy obiekt - w miejscu obecnego parkingu. Będzie to tańsze rozwiązanie, choć jeszcze nie wiadomo dokładnie, za ile uda się wznieść budynek.

Co stanie się z nieruchomościami, w których miała być biblioteka? Do tej o numerze 15 chce się wprowadzić Instytut Literatury, z kolei do tej o numerze 15A Małopolski Instytut Kultury.

• Kopernika 19A - działa tam Apteka Designu,
• Kopernika 15, 15A i 15B - wprowadzą się tam prawdopodobnie Instytut Literatury oraz Małopolski Instytut Kultury,
• Kopernika 17 i 17A (stara kuchnia) - nie wiadomo jeszcze, co znajdzie się w tych budynkach,
• Kopernika 19 - kościół Niepokalanego Poczęcia NMP, zostanie w rękach miasta,
• Kopernika 19 (klasztor) - na pierwszym piętrze mieści się czasowa siedziba Capelli Cracoviensis. Muzycznym gospodarzem części budynku od sierpnia jest także Spółdzielnia Muzyczna. Na parterze znajduje się Biuro Inwestycji ARMK i część administracji Szpitala im. św. Ludwika. Prowadzone są także rozmowy z innymi najemcami z branż artystycznej i medycznej,
• Kopernika 21 (Czerwona Chirurgia) - ARMK przygotowuje się do remontu tej zabytkowej poszpitalnej nieruchomości. Jest już zgoda wojewódzkiego konserwatora zabytków na przeprowadzenie koniecznych prac. Znajdzie się tam siedziba Krakowskiego Holdingu Komunalnego,
• Kopernika 21B (stara szwalnia) - budynek wynajmowany przez PLEYADEX 5, ma w nim powstać centrum szkoleniowe dla gastronomii. Prace trwają,
• Kopernika 21A (Oddział kliniczny Psychiatrii SU) - budynek będzie zajmowany przez szpital do końca 2023 roku,
• Kopernika 19A (Króliczarnia) - budynek jest zajmowany przez grupę obsługi technicznej ARMK,
• Kopernika 19E - zostały przeprowadzone prace rozbiórkowe, mające na celu uporządkowanie terenu, na którym stał zniszczony, niezabytkowy budynek, w którym mieściły się szpitalne warsztaty i garaże,
• Grzegórzecka 18 (dawna urologia) - najemca, spółka PLEJADES-6, prowadzi prace i uzgodnienia w celu otwarcia planowanej działalności gastronomicznej (kuchnia regionu),
• Śniadeckich 3 - umowy najmu budynku zawarte odpowiednio z Fundacją Internationaler Bund Polska ("Szafa dobra" przeniesiona z Plazy) oraz Fundacją Kalina Kraków ("Zupa dla Ukrainy" i "Wolontariat 4. Peron"), w ramach pomocy Ukrainie, zostały zakończone. Aktualnie budynek nie jest zagospodarowany, niemniej prowadzone są wstępne rozmowy z potencjalnymi inwestorami,
• Śniadeckich 5 - obiekt aktualnie nie jest zagospodarowany po opuszczeniu go przez Centrum Pomocy Ukrainie. W części jest zajmowany przez fundację Unicorn. Prowadzone są wstępne rozmowy z potencjalnym inwestorem.