Część zasad uzyskiwania członkostwa w spółdzielniach mieszkaniowych jest sprzeczna z konstytucją. Wątpliwości w tej sprawie mieli posłowie Platformy Obywatelskiej. Większość zastrzeżeń sędziowie uznali za uzasadnione.
Członkostwo zależne od prawa do lokalu
W pierwszej kolejności Trybunał badał zarzuty pod adresem przepisu, który „pozwala na przyjęcie osób fizycznych i prawnych do spółdzielni mieszkaniowej bez związku z przysługiwaniem prawa do lokalu bądź ubieganiem się o ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego albo odrębnej własności lokalu”.
TK stwierdził, że członkami spółdzielni mieszkaniowej mogą być tylko te podmioty, które legitymują się interesem, jaki może być zaspokojony przez daną spółdzielnię, w zakresie jej podstawowego celu funkcjonowania. – Członkami spółdzielni mieszkaniowych nie mogą być zatem osoby, które nie posiadają prawa do lokalu lub ekspektatywy w danej spółdzielni – uzasadniali sędziowie.
Do tej pory ustawa pozwalała przyznać członkostwo np. osobom zasiadającym w organach spółdzielni i osobom w niej zatrudnionym. Przeciwnicy takiego rozwiązania podnosili, że w ten sposób zarząd SM może sobie zapewnić dodatkowe głosy na zebraniach członków i przeforsowanie własnych pomysłów, niekoniecznie zgodnych z interesami członków spółdzielni.
Udziały nie mogą być wygórowane
Trybunał stwierdził niekonstytucyjność przepisu, który do powstania członkostwa spółdzielni nabywcy spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, a także spadkobiercy, zapisobiorcy i licytanta, wymaga spełnienia innych przesłanek niż złożenie przez te osoby deklaracji przystąpienia do spółdzielni. Według TK, nieuzasadnione jest zróżnicowanie sytuacji tych osób w porównaniu do właścicieli lokali wyodrębnionych. W stosunku do tych ostatnich ustawodawca nałożył na spółdzielnie bezwzględny obowiązek przyjęcia ich w poczet członków.
Stwierdzenie niezgodności zaskarżonego przepisu we wskazanym zakresie oznacza, że podmiot dysponujący spółdzielczym własnościowym prawem do lokalu w celu przystąpienia do spółdzielni w charakterze jej członka powinien złożyć deklarację. TK podkreślił, że nie znosi to roszczenia spółdzielni o wniesienie udziałów, wpisowego lub innych świadczeń określonych w deklaracji członkowskiej w późniejszym okresie, jeśli podmiot przystępujący nie może uiścić ich w chwili złożenia deklaracji.
Z uwagi na występujące w praktyce funkcjonowania niektórych spółdzielni nadużycia prawa w ograniczaniu przyjmowania w poczet członków poprzez swobodne kształtowanie wysokości udziałów, Trybunał dostrzega także konieczność wprowadzenia przez ustawodawcę regulacji limitujących wysokość udziałów.
Deklarację członkowską trzeba złożyć
Nie stanowi natomiast, w ocenie Trybunału, nadmiernego ciężaru konieczność złożenia deklaracji członkowskiej w celu przyjęcia w poczet członków spółdzielni. Złożenie deklaracji jest dla nabywców praw do lokali gwarancją wolności i autonomii decyzji o przystąpieniu lub nie do spółdzielni.
Nie narusza także konstytucji przepis, w świetle którego zarząd nieruchomościami wspólnymi, stanowiącymi współwłasność spółdzielni, jest wykonywany przez spółdzielnię jak zarząd powierzony, choćby właściciele lokali nie byli członkami spółdzielni, do czasu kiedy: 1) większość właścicieli lokali podejmie uchwałę, iż w zakresie ich praw i obowiązków oraz zarządu nieruchomością wspólną będą miały zastosowanie przepisy ustawy o własności lokali lub 2) nastąpi wyodrębnienie własności wszystkich lokali.
TK zwrócił jednak uwagę, że ochrona praw podmiotów posiadających prawa odrębnej własności lokali lub spółdzielczej własności lokali w spółdzielni mieszkaniowej, niebędących członkami tej spółdzielni, związanych z możliwością zaskarżania uchwał walnego zgromadzenia naruszających ich ważny interes, wymaga dodatkowych regulacji wzmacniających ich gwarancyjny charakter.
Trybunał dostrzega też potrzebę wprowadzenia w ustawie o spółdzielniach mieszkaniowych odpowiednich regulacji określających zasady i sposób podziału majątku spółdzielni związanego z nieruchomością, w której znajdują się lokale w wypadku wyodrębnienia się wspólnoty mieszkaniowej. Unormowania takie powinny w szczególności uwzględniać wzajemne rozliczenia między spółdzielnią a podmiotami, które będą tworzyć taką wspólnotę. – Do ustawodawcy należy określenie warunków, na jakich takie wydzielenie majątku będzie się odbywać – podkreślił TK.
Szczegółowe uzasadnienie wyroku TK można znaleźć na www.trybunal.gov.pl.
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
