Kwesty ratują zabytki przed ruiną

W Dobczycach akcję ratowania najstarszych zabytkowych nagrobków na cmentarzu Jeleniec zainicjowano w 2001 roku. Teraz kwesta odbędzie się już po raz czternasty, ale po raz pierwszy obejmie aż trzy dobczyckie cmentarze.

Dzięki regularnym, corocznym kwestom organizowanym przez Społeczny Komitet Opieki nad Zabytkami Dobczyc, zebrano już ponad 80 tys. zł. Do ubiegłego roku udało się odnowić 44 zabytkowe nagrobki, które nie mają swoich opiekunów.

Tym samym zrobiono tam wszystko, co było do zrobienia. I kiedy wydawało się, że więcej kwest nie będzie i komitet ulegnie rozwiązaniu, wytyczono kolejny cel – odnowę nagrobków na drugiej dobczyckiej nekropolii – cmentarzu parafialnym na Stróżnicy. Ten mają realizować wspólnie komitet oraz rada parafialna.

Pierwszy krok już uczyniono, odnawiając znajdującą się na nim kolumnę z 1870 roku. Wyryta na niej inskrypcja informuje, że fundatorami kolumny byli Helena (lub Halina) i Jakub Włodarczykowie. Oprócz napisu są na niej jeszcze wizerunki świętych: Heleny i Jakuba.

Renowacja zabytku kosztowała 12 tys. zł, a przeznaczono na nią nie tylko dochód z ubiegłorocznej kwesty (8527 zł), jak również część pieniędzy jeszcze z 2012 roku. Została jeszcze do spłacenia niewielka część, która ma być pokryta z tegorocznej kwesty.

Ci, którzy wsparli kwestę rok temu w Myślenicach. podczas tegorocznego święta zmarłych będą mogli z satysfakcją obejrzeć efekty wykonanych ze zebrane pieniądze prac.

Na myślenickim cmentarzu komunalnym na Stradomiu wyremontowano trzy zabytkowe nagrobki: śp. Ignacego Żarno-wieckiego z 1891 roku, śp. Anny i Andrzeja Uchaczów z 1904 roku oraz śp. Karola Bicza z roku 1918. Było to możliwe dzięki zebranej w ubiegłym roku kwocie 11 098 złotych.

We wszystkich tych trzech przypadkach, jak mówi Paweł Lemaniak z UMiG w Myślenicach, autor książki zatytułowanej„Myślenickie cmentarze”, były to remonty ratunkowe. Każdy z nagrobków, z różnych powodów, zasługuje na uwagę i był wart ocalenia. Przykładowo kamienny cokół na grobie Ignacego Żarnowieckiego był częściowo zasypany ziemią. Odkopano go, dorobiono brakujące elementy z piaskowca i osadzono na nim zabytkowy żeliwny krzyż.

– Dawniej na tym cmentarzu żeliwne elementy były bardzo popularne, niestety z czasem zniknęły niemal całkowicie z krajobrazu tej nekropolii - mówi Paweł Lemaniak. W innej część cmentarza, po drugiej stronie kościoła, przed rozsypaniem się został uratowany inny charakterystyczny dla tej nekropolii nagrobek – w kształcnie krzyża stylizowanego na drzewo (tzw. żywy krzyż).

Historia myślenickiego kwestowania liczy jedenaście lat. Do tej pory, dzięki ofiarności myśleniczan i wszystkich pozostałych, którzy włączają się w kwestę, udało się odnowić 12 nagrobków. W kolejce czeka jeszcze 20 następnych.

Pamiętają o tym nauczyciele i młodzież I Liceum Ogólnokształcącego im. T. Kościuszki oraz członkowie Fundacji Rozwoju Regionu Myślenickiego, którzy organizują kwestę.

– Wolontariuszami zbierającymi datki będą nauczyciele i uczniowie liceum, członkowie fundacji oraz goście – osobowości gminy i powiatu myślenickiego zaproszeni z nadzieją, że ich przykład będzie motywował mieszkańców naszej gminy do aktywnego wspierania kwesty – mówi Franciszek Piwowarczyk, prezes Zarządu FRRM.

Od kilku lat zebrane podczas kwesty pieniądze sa przelewana na konto gminy, która we współpracy z fundacją, dokonuje wyboru kolejnych pomników do renowacji. Prezes Piwowarczyk mówi też o planie zamontowania przy wejściu na cmentarz gabloty, w której znalazłyby się informacje dotyczące kwesty oraz zdjęcia i lokalizacje do tej pory wyremontowanych nagrobków.

– Aktualnie pomiędzy fundacją a burmistrzem Ostrowskim trwają uzgodnienia na ten temat – mówi Franciszek Piwowarczyk.

Są też już plany na następny rok. – Zabytek, który chcemy odnowić jako następny to znajdujący się w pobliżu cmentarnej kaplicy nagrobek księdza kanonika Władysława Włodygi – mówi Marcin Bajer dodając, że ksiądz ten był proboszczem dobczyckiej parafii od 1915 r. Zmarł w 1945 roku i jest pochowany w tym samym grobowcu, co jego rodzice: Jan i Franciszka z Sowińskich.

Marcin Bajer razem z architektem Arkadiuszem Koliń-skim od tego roku przejęli „dowodzenie” nad organizacją kwesty i pozostałą pracą Społecznego Komitetu Opieki nad Zabytkami Dobczyc. Ster przekazała im Elżbieta Kautsch, która przez lata mu przewodniczyła i nadal ma zamiar uczestniczyć w jego pracach, choć już nie na pierwszej linii.

Marcin Bajer uczestniczy w tej działalności od samego początku, kiedy jako pierwszy w 2001 roku, niejako „dla zachęty” odnowiony został zwieńczony postacią anioła nagrobek Józia Dziamy.

Do tego aniołka ma zresztą do dziś największy sentyment i uważa go za najładniejszy z odnowionych pomników. Arkadiusz Koliński zaangażował się w działalność komitetu niedawno, ale jest pod wrażeniem tego, co udało się zrobić na Jeleńcu i jak zabytkowe nagrobki wyglądają teraz. Ma to też jego zdaniem drugie, głębsze znaczenie.

– W taki właśnie sposób, najpierw odbudowując to co stare, a dopiero potem tworząc nowe, buduje się społeczną tożsamość. Ludzie zaczynają wiedzieć o sobie więcej, kiedy sięgają wstecz, zaczynają odkrywać ślady przeszłości – mówi.

CZEKAJĄ Z PUSZKAMI
W Myślenicach będzie prowadzona przez- dwa dni: 1 i 2 listopada. Wolontariuszy spotkamy przy wejściach na cmentarz komunalny na Stradomiu i sąsiadujący z nim – parafialny.

W Dobczycach zbiórka odbędzie się tylko w jeden dzień – 1 listopada. Wolontariusze będą obecni na trzech cmentarzach: komunalnych na Jeleńcu i przy ul. Garncarskiej oraz na parafialnym – na Stróżnicy.

[email protected]