Kwintesencja spokoju

   W starożytności wszystko było prostsze - świat ograniczał się do basenu Morza Śródziemnego, a do jego opisu nie był potrzebny doktorat z fizyki. Arystoteles twierdził, że świat składa się z czterech żywiołów przenikniętych piątym żywiołem - eterem, czyli kwintesencją.
   Przez setki lat życie stawało się coraz bardziej skomplikowane, aż doszło do stanu dzisiejszego. Zawrotne tempo, stres, codzienny szum informacyjny, agresywne zachowania otoczenia itd., sprawiają, że jesteśmy coraz bardziej podatni na nerwice, łatwo wpadamy w depresje, a w najlepszym razie mamy problemy z zasypianiem. Często nerwice towarzyszą także innym schorzeniom, przy czym ich objawy mogą być bardziej dokuczliwe dla chorego od dolegliwości, które je spowodowały. Aby skutecznie walczyć z nerwicami i zaburzeniami snu, możemy wybrać trzy drogi, które się wzajemnie uzupełniają.
   \Farmakoterapia - aktualnie w lecznictwie stosuje się głównie benzodiazepiny, rezygnując z bardziej niebezpiecznych barbituranów. Jednak niektóre leki zarówno z jednej, jak i drugiej grupy są wolno eliminowane z organizmu, co sprawia, że następnego dnia jesteśmy zmęczeni i otępiali. Nowe leki, np. Zolpidem czy Zopiklon, są już niemal pozbawione tych niekorzystnych działań. Osobnym problemem związanym ze stosowaniem leków z tej grupy jest przyzwyczajenie, a następnie uzależnienie od ich stosowania.
   \Aktywność fizyczna - wysiłek fizyczny wpływa korzystnie na krążenie krwi, poprawia wentylację organizmu, zmniejsza napięcie i przyspiesza rozkład adrenaliny. Intensywne ćwiczenia nie powinny być jednak wykonywane tuż przed snem, lecz w ciągu dnia, aby organizm miał czas na przejście ze stanu wzmożonej aktywności w stan spoczynku.
   \Fitoterapia - zioła towarzyszyły człowiekowi "od zawsze". Przyroda dostarcza szerokiej gamy surowców roślinnych, które mogą być stosowane w stanach nerwicowych - mogą one działać uspokajająco, psychotonizująco, ułatwiać zasypianie, a nawet działać przeciwlękowo - przy czym ich siła i szybkość działania są nieporównanie mniejsze niż leków syntetycznych. Ich atutem natomiast jest to, że charakteryzują się znacznie słabszymi działaniami ubocznymi. Nie należy więc przeceniać możliwości roślinnych substancji uspokajających i w przypadku, gdy nie skutkują, udać się do lekarza. Jednak w codziennych drobnych dolegliwościach zioła uspokajające mogą być nieocenione.
   Oto pięć surowców roślinnych, które mogą być przydatne w stanach nerwicowych.
   Korzeń kozłka_(_Valerianae Radix). Nazwa prawdopodobnie wywodzi się od łacińskiego valeo, valui być zdrowym. Preparaty z kozłka można podawać przy nadmiernej pobudliwości, napięciu nerwowym, sporadycznie przy kłopotach z zasypianiem. Preparaty kozłkowe zawierające odpowiednią ilość substancji czynnych - walepotriatów podane w dawce jednorazowej 30-50 mg wykazują działanie przeciwdepresyjne, zwiększają zdolność koncentracji. Należy zwrócić uwagę, że dawka 10-20 kropli nalewki kozłkowej na kostkę cukru jest dawką nieco zbyt małą, aby uzyskać pełne działanie preparatu. Paradoksalnie taka sama dawka podana wraz z innymi surowcami roślinnymi (np. wraz z opisanymi poniżej) działa skuteczniej niż należałoby tego oczekiwać.
   Szyszki chmielu (Lupuli strobulus). Pliniusz opisywał chmiel jako popularną roślinę ogrodową o jadalnych młodych pędach. Ze względu na właściwości klarujące, zapachowe i konserwujące chmiel stosuje się w browarnictwie od ponad 1000 lat. Szyszki chmielu mogą być stosowane przy niepokoju, stanach lękowych i zaburzeniach snu. Innym interesującym zastosowaniem są poduszki chmielowe używane w niektórych rejonach jako środek uspokajający dla dzieci. W woreczku umieszcza się ok. 500 g świeżo zebranych szyszek chmielu - całość umieszcza się pod głową dziecka. Wypełnienie poduszki zmienia się raz w tygodniu. Substancją odpowiedzialną za skuteczność poduszek chmielowych jest prawdopodobnie metylo-3-buten-2-ol - lotny związek powstający podczas suszenia surowca.
   Liść melisy (Melissae folium). Notatka z XVII-wiecznej londyńskiej apteki głosi: "melisa podana każdego ranka przywróci młodość, wzmocni umysł i pomoże ociężałej naturze". Aktualnie melisę stosuje się przy trudnościach w zasypianiu, uczuciu niepokoju, w stanie ogólnego pobudzenia nerwowego, a także przy czynnościowych dolegliwościach żołądkowo-jelitowych. Składnikiem czynnym surowca jest olejek eteryczny zawierający między innymi cytral, geraniol, cytronellal. Liście melisy można stosować w postaci herbatki - chętnie pitej przez dzieci - a także w postaci wyciągów: wodnych, etanolowych lub olejowych.
   Kwiat lawendy (Lavandulae flos). Stosowany już w starożytności do przygotowywania aromatycznych kąpieli (lavo, lavare - myć, kąpać). Lawenda może być używana w stanach niepokoju, przy trudnościach z zasypianiem czy czynnościowych dolegliwościach w obrębie jamy brzusznej (nerwowe podrażnienie żołądka). Bukieciki lawendy stosuje się we Francji do uspokajania niemowląt. Wyniki badań eksperymentalnych potwierdziły znamienne działanie uspokajające olejku lawendowego oraz jego dwóch głównych składników: octanu linalylu i linalolu.
   *Ziele dziurawca (Hyperici herba). Może być stosowane jako surowiec o działaniu przeciwdepresyjnym. Dziurawiec zalecany jest w lękach, niepokoju, zaburzeniach czynnościowych o podłożu psychicznym. Na podkreślenie zasługuje dobra tolerancja preparatów z dziurawca, co umożliwia skuteczną, długotrwałą terapię pozbawioną praktycznie działań niepożądanych. Pamiętać bowiem należy, że pełne działanie substancji czynnych występuje dopiero po kilku tygodniach stosowania. Jednym z niewielu ograniczeń w stosowaniu tego typu preparatów jest powodowana przez nie fotosensybilizacja.
   Aktualnie w aptekach możemy znaleźć wiele gotowych preparatów zawierających wymienione powyżej składniki ziołowe, możemy również samodzielnie komponować mieszanki uspokajające z poszczególnych ziół dostępnych w aptekach.
Twój zaprzyjaźniony Aptekarz