Lecznicze i magiczne

Większość roślin, których szczątki znaleziono na Rynku, na pewno tam nie rosła

Halucynogenny lulek czarny i uspokajająca kocimiętka - oto na co między innymi natrafiono w badaniach archeobotanicznych prób ziemi z Rynku, z warstw obejmujących wczesne i późne średniowiecze.

Jak podaje archeobotanik dr Aldona Bieniek z Instytutu Botaniki PAN w Krakowie, spośród roślin uprawnych najczęściej i w największej ilości znajdowane było żyto - w postaci ziarniaków (czyli ziaren), jak i innych części kłosa. - To potwierdza dane historyczne natemat roli tej rośliny wjadłospisie ludności - komentuje badaczka. - Natomiast stosunkowo rzadko znajdowany był groch, który w____tamtych czasach też był ważny. Pszenica w ziemi z Rynku była mniej powszechna niż żyto. - Częstym zbożem było jeszcze proso, zazwyczaj znajdowane wtowarzystwie bliskiego krewniaka -włośnicy, trawy produkującej podobnej wielkości jadalne ziarniaki i____posiadającej podobne wymagania glebowe jak proso - wymienia dr Aldona Bieniek.
Okazało się, że próby z poszczególnych warstw różnią się niekiedy dość znacznie składem roślin. - Dotyczy to zwłaszcza niżej położonych prób z____warstw przedlokacyjnych - wskazuje archeobotanik. - Są one generalnie uboższe wszczątki odprób zgórnych partii wykopu (późnośredniowiecznych) iczęsto zdominowane przez jeden lub zaledwie kilka typów roślin. W jednej próbie wczesnośredniowiecznej pobranej z najwyższej części piaszczystej znaleziono prawie wyłącznie nasiona dziewanny (68 okazów) i piaskowca macierzankowego (42 okazy). W próbie pobranej powyżej, z cieniutkiej warstwy spalenizny, skład roślin był już zupełnie inny: najwięcej było tam nasion dziurawca (ponad 50), ponadto pojedyncze ziarna pszenicy i prosa oraz nasiona chwastów. -Nasionadziurawca były teżsporadycznie znajdowane w__próbach późnośredniowiecznych. Nagromadzenie tych nasion wwarstwie spalenizny nie jest raczej przypadkowe, biorąc poduwagę znaczenie jakie ta roślinamiała wlecznictwie już wstarożytności -awśredniowieczu obok szerokiego zastosowania w____medycynie roślinie tej przypisywano też właściwości magiczne - mówi badaczka. W próbie z warstwy spalenizny znaleziono też 6 nasion gorczycznika pospolitego - rośliny, której gorzkawo-pikantne ziele używane bywa jako przyprawa, a która uchodzi również za afrodyzjak.
Powyżej spalenizny, w dwóch innych warstwach (ciemnoszarej, najpewniej warstwie niwelacyjnej, a także kolejnej - warstwie jasnego piasku) natrafiono na pojedyncze nasiona szczwołu plamistego. - Liczne okazy tej ciekawej rośliny były też wnajniższej próbie zwarstwy organicznej (mierzwy), polokacyjnej. Oprócz licznych owoców szczwołu warstwa ta odróżnia się odpołożonych powyżej, młodszych, obecnością wielu okazów psianki czarnej, lulka czarnego, kocimiętki, bzu czarnego, malwowatych ijasnotowatych. Pozatym tylko wniej stosunkowo obficie wystąpiły nasionadwóch pokrzyw -zwyczajnej i____żegawki - wylicza archeobotanik.
Szczwół plamisty to chwast i roślina ruderalna (to rośliny rosnące często w pobliżu sadyb ludzkich), rodzima dla naszej flory. Ziele zawiera m.in. alkaloidy i związki kumarynowe, wykazując silne działanie przeciwbólowe, przeciwskurczowe i znieczulające. Silnie trujące są wszystkie części tej rośliny. - Znanabyła ona wstarożytnym Rzymie jako "cicuta" ijej wywar wraz zopium używany był do____wykonywania wyroków śmierci - zwraca uwagę badaczka. - Duże nagromadzenie szczwołu i__takich roślin jak halucynogenny lulek czarny oraz uspokajająca kocimiętkamogą wskazywać namedyczne zastosowanie tych roślin. Szczwół plamisty ilulek czarny, były dość popularnie używane jako lecznicze środki odurzające iznieczulające wśród ludów germańskich. Również wiele roślin należących dorodziny malwowatych ijasnotowatych ma zastosowanie wlecznictwie - dodaje.
Materiały archeobotaniczne z Rynku wciąż są analizowane, stale dochodzą nowe dane. Ich podsumowanie i interpretacja może nieco przybliżyć nam życie mieszkańców średniowiecznego Krakowa. Wyniki mają być opracowane do końca tego roku. (MM)