PIENIĄDZE. Państwo Grochowscy, kupując pościel, na część sumy wystawili weksel. Dług spłacili, ale weksla do dziś nie odzyskali. Mógł wpaść w ręce firmy windykacyjnej.
W strachu, że wystawione przez nich weksle mogą trafić w niepowołane ręce, żyje wielu Małopolan. Weksle (zwłaszcza wystawione in blanco) są bowiem powszechnym zabezpieczeniem pożyczek, kredytów, umów leasingowych i innych transakcji. I nie zawsze są zwracane po spłacie zobowiązań.
- Ludzie podpisują weksle całkowicie bez sensu i bez wyobraźni - mówi Jan Bednarczyk, ekspert zajmujący się prawem wekslowym. Podkreśla, że nawet prawnicy często nie rozumieją, iż weksle rządzą się własnymi regułami, spisanymi w ustawie z 1936 roku. Ważne: zobowiązanie wekslowe powstaje niezależnie od przyczyny wystawienia weksla (np. udzielony kredyt) oraz celu, w jakim weksel został wystawiony (egzekucja niespłaconego kredytu). Jeśli zatem weksel trafi do obrotu, jego wystawca będzie musiał go spłacić.
Wekslem może się stać zwykła kartka, wystarczy napisać, kto jest komu ile winien, nie zapomnieć o dacie i miejscu wystawienia oraz wskazać miejsce płatności. Pod spodem - podpis wystawcy. Nie trzeba tego rejestrować. Weksel in blanco zawiera w zasadzie tylko podpis wystawcy (dłużnika) i jest wypełniany później - przez wierzyciela (albo wynajętą przez niego firmę windykacyjną), w sytuacji, gdy dłużnik nie wywiąże się z umowy (np. nie spłaci kredytu). A jeśli taki weksel trafi w ręce niepowołanej osoby?
- Dłużnik ma problem - mówi Jan Bednarczyk. I dodaje, że banki czy firmy leasingowe notorycznie nie zwracają weksli swym klientom, mimo że ci spłacili wszystkie swe zobowiązania.
Właśnie to przydarzyło się państwu Grochowskim. - Latem zeszłego roku zostaliśmy zaproszeni do jednego z hoteli na prezentację pościeli zdrowotnej. Zachwalał ją Mariusz S. z krakowskiej firmy Dalla. Zdecydowaliśmy się na zakup dwóch poduszek i kołdry, ale w domu okazało się, że kołdra jest bardzo mała i - zgodnie z umową - zwróciliśmy ją przesyłką wartościową na wskazany adres - opowiada pani Adela.
W trakcie prezentacji mąż pani Adeli miał przy sobie tylko 504 zł, na resztę należności wzięli pożyczkę - zabezpieczoną wekslem in blanco. Oddali w terminie wszystko co do grosza i zażądali zwrotu weksla. Mariusz S. twierdził, że "to potrwa trzy miesiące". Kiedy po upływie tego czasu pani Adela zadzwoniła na jego komórkę, człowiek podający się za ojca Mariusza S. oświadczył, że "syn nie żyje, a weksla nie ma". Państwo Grochowscy coraz bardziej się martwią.
Nie dajmy weksli byle komu
Po naszych publikacjach o gangu wekslowym, który okradł wiele rodzin w południowej Polsce, odebraliśmy liczne sygnały od zaniepokojonych Czytelników. Wprawdzie grasujący od kilkunastu lat gangsterzy siedzą już w areszcie, czekając na wyrok, ale po lekturze naszych tekstów Małopolanie zaczęli się zastanawiać, co dzieje się z wystawionymi przez nich w różnych okolicznościach wekslami - i co im grozi, jeśli trafią one w niepowołane ręce.
- To naprawdę problem, bo zgodnie z prawem wekslowym sąd nie bada okoliczności czy zasadności wystawienia weksla, sprawdza tylko, czy weksel zawiera wszystkie elementy - i wydaje nakaz zapłaty. Dlatego dla własnego dobra należy unikać jak ognia wręczania komukolwiek gołego weksla - wyjaśnia ekspert Jan Bednarczyk, autor serwisu www.weksel.pl.
- Jeśli podpis wystawcy jest prawdziwy, trudno podważyć autentyczność weksla - dodaje Bogusława Marcinkowska, rzeczniczka krakowskiej Prokuratury Okręgowej.
Niewątpliwie prawdziwy jest podpis, jaki latem zeszłego roku złożył na wekslu 84-letni George Cezariusz Grochowski, kupując pościel z wielbłądziej wełny od Mariusza S. z firmy Dalla, działającej wówczas przy ul. Lekarskiej w Krakowie.
- Mąż miał przy sobie 500 zł, na resztę wzięliśmy pożyczkę. Współpracowniczka pana S. dała do podpisu kilka dokumentów, w tym cztery, których treść zasłoniła kartką, no i ten weksel. Ja się wtedy zawahałam, chciałam nawet weksel podrzeć i zrezygnować, ale się wstydziłam - opowiada pani Adela.
Całą brakującą kwotę wpłacili w terminie na konto wskazane w umowie. Zgodnie z prawem i punktem 5. umowy - w chwili uregulowania wszystkich zobowiązań Mariusz S. miał obowiązek zwrócić weksel. Ale tego nie zrobił. - Kiedy do niego zadzwoniłam, powiedział, że to potrwa trzy miesiące, ale i po tym czasie nie otrzymaliśmy weksla - ciągnie emerytka.
Zaniepokoiła się na dobre, kiedy pod koniec roku zadzwoniła na komórkę S., a człowiek, który przedstawił się jako ojciec Mariusza, poinformował, że syn nie żyje. Obiecał poszukać weksla, ale kilka dni później oświadczył, że "nie udało się znaleźć papierka". - Zapytałam, jak zginął jego syn, ale powiedział, że nie będzie o tym gadał - uzupełnia krakowianka.
W ewidencji działalności gospodarczej sprawdziła, czy firma Dalla nadal działa - i okazało się, że tak. Zmieniła tylko adres - na Rusznikarską. Przez kilka dni dzwoniliśmy na telefon S., ale "miał wyłączoną komórkę" lub "był czasowo niedostępny".
Państwo Grochowscy nie mają kopii weksla, ani innych podpisanych przez George'a dokumentów; przed ewentualną nieuczciwością byłego wierzyciela chroni ich tylko oryginał umowy pożyczki. Zgodnie z prawem wierzyciel może wypełnić weksel kaucyjny in blanco tylko zgodnie z zawartym porozumieniem. Gdyby jednak weksel dostał się w niepowołane ręce i został wypełniony przez inną osobę, powstaje problem.
- By nie doszło do takiej sytuacji, po ustaniu przyczyny, którą weksel zabezpieczał, wierzyciel ma obowiązek skasowania zobowiązania - np. poprzez wpisanie na wekslu "rozliczono" - i dostarczenia dokumentu dłużnikowi - podkreśla Jan Bednarczyk.
Prawo wekslowe nie przewiduje możliwości wystąpienia dłużnika do sądu przeciwko wierzycielowi o zwrot weksla. Można natomiast wystąpić o zwrot własności - papieru wartościowego, jakim jest weksel - w procesie cywilnym. Jeśli dłużnik udowodni, że spłacił zobowiązanie (jak państwo Grochowscy ma np. dowody dokonania wpłaty całej sumy), a wierzyciel np. oświadczy przed sądem, że zgubił albo zniszczył weksel - sąd umorzy papier i zwolni dłużnika ze zobowiązania.
- Rzecznik praw konsumenta pomógł nam napisać wezwanie do pana S. o zwrot weksla w terminie 24 stycznia. Wysłaliśmy je 8 stycznia poleconym, który odebrał ojciec Mariusza S. Bez żadnej odpowiedzi - żali się pani Adela.
- Niestety, również duże instytucje finansowe, w tym banki i firmy leasingowe, nagminnie łamią prawo, nie zwracając klientom weksli, a zamiast tego - np. komisyjnie je niszczą. Gwałcą w ten sposób aż sześć ustaw! - ubolewa Jan Bednarczyk.
Wszystkim, którzy chcą albo muszą wystawić weksel kaucyjny in blanco, radzi, by stosowali podstawowe zasady bezpieczeństwa: sporządzali i zachowali kserokopię weksla, sporządzali i zachowali umowę wekslową, posiadali spis wystawionych lub przyjmowanych weksli, unikali jak ognia wręczania weksli gołych, zwłaszcza bez umowy wekslowej (zamiast tego należy wystawiać tzw. weksle właściwe). Jeśli chcemy się zabezpieczyć przed puszczeniem weksla w obieg przez naszego wierzyciela, użyjmy formuły "bez indosu", która ogranicza możliwość przenoszenia weksla na inne osoby.
Zbigniew Bartuś
Pamiętajmy
Wierzyciel może postępować z wekslem tylko zgodnie z zawartym porozumieniem i treścią weksla oraz wypełnić go na kwotę istniejącego zobowiązania dłużnika.
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
