Łotwa. Trzeba wiedzieć, warto wiedzieć

Kraj w pigułce

\ *Powierzchnia: 64 589 km. \**Liczba ludności: ok. 2,3 mln
**\**Język urzędowy: łotewski
\ *Stolica: Ryga (Riga) \**Ustrój polityczny: republika parlamentarna
**\**Głowa państwa: Vaira Vike-Freiberga
\ *Szef rządu: Aigars Kalvitis \**Jednostka monetarna: łat (LVL) = 100 sentimów
**\Domena**internetowa:.lv \**Kod samochodowy: LV
**\**Kod telefoniczny: + 371
\ *Podział administracyjny: 26 okręgów i 7 miast wydzielonych. \**Główne miasta: Ryga, Dyneburg, J?rmala.
**\**Dominująca religia: luteranizm, rzymskokatolicyzm, prawosławie.

Jak dojechać?

\ *Samochodem. Najszybsza i najbardziej popularna trasa na Łotwę prowadzi szlakiem Via Baltica przez Suwałki, następnie drogą E67 przez Kowno do Poniewieża i dalej autostradami A10 i A7 do Rygi. Jednak z powodu remontów na Via Baltica ruch jest poważnie utrudniony. Aktualne informacje na temat stanu robót drogowych i zalecanych objazdów można znaleźć na stronie internetowej www.lad.lv/en/?i=107. Poza tym Łotwa słynie z dość słabego oznakowania dróg - drogowskazy stawiane są oszczędnie i w niewielkiej odległości od skrzyżowań. Dlatego warto zaopatrzyć się w dokładną mapę kraju i wcześniej zaplanować przejazd. \**Samolotem. Połączenia bezpośrednie z Polski do Rygi realizują obecnie jedynie PLL LOT. Wyloty z lotniska Okęcie w Warszawie o godzinie 11.30 (we wszystkie dni tygodnia oprócz piątków) oraz o 21.30 (w poniedziałki, wtorki oraz niedziele). Czas przelotu to 2 godziny i 20 minut, a standardowa cena biletu wynosi około 580 zł. Lotnisko w Rydze położone jest 8 km od miasta i połączone z nim dobrą siecią komunikacyjną.
**\**Pociągiem. Nie mamy bezpośredniego połączenia kolejowego do Rygi i podróż tym środkiem komunikacji jest zdecydowanie najtrudniejsza. Oferowane przez PKP połączenie z Warszawy Wschodniej wymaga dwóch przesiadek. Pociąg pośpieszny z wagonami sypialnymi o 10.43 dojeżdża do Mińska, gdzie należy przesiąść się na pociąg do Wilna (także z wagonami sypialnymi; na przesiadkę w Mińsku czeka się około dwóch godzin). Do Wilna dojeżdżamy o 4.20. Tam na połączenie do Rygi trzeba czekać jeszcze dłużej - najbliższy pociąg jest dopiero o 7.11 i co więcej, kursuje tylko w wybrane dni miesiąca. Po czterogodzinnej podróży, o 12.15, dociera do Rygi. Inna możliwość to podróż z Krakowa o godzinie 20.00, z dwoma przesiadkami w Warszawie (przyjazd 22.52, odjazd 23.00) i Wilnie (9.00). O ile jednak w Polsce połączenie zorganizowane jest płynnie, to w Wilnie czas oczekiwania na przesiadkę wynosi ponad trzy godziny. Najbliższy pociąg do Rygi odjeżdża o 12.12. Dokładne informacje na temat połączeń i cen biletów uzyskać można w informacji kasy zagranicznej PKP, pod numerem telefonu (0-12) 393 36 49.
\ *Autobusem.** Kursy autokarowe na Łotwę obsługiwane są przez dwie firmy transportowe: Eurolines i Ecolines. Według oferty Eurolines z Krakowa do Rygi kursuje linia E-614. Wyjazdy z dworca autobusowego we wtorki i piątki (od października tylko w piątki) o godzinie 11.00, podróż trwa około 21 godzin, a orientacyjna cena biletu wynosi 185 zł. Linia E-610 kursuje z Warszawy w każdy poniedziałek i piątek o 15.40. Cena biletu to 175 zł, a podróż trwa około 14 godzin. Oferta Ecolines obejmuje połączenia bezpośrednie z Warszawy do Rygi we wszystkie dni tygodnia w cenie około 140 złotych. Więcej informacji można znaleźć na stronach internetowych www.eurolinespolska.pl oraz www.ecolines.pl.

Prawo pracy i pobytu

Obywatele krajów UE, w tym Polacy, przekraczają granicę łotewską z paszportem lub dowodem osobistym.
Na Łotwie nie musimy mieć pozwolenia na pracę.
Pracownicy sezonowi oraz osoby, które są zatrudnione na Łotwie, ale przebywają w innym kraju UE, gdzie wracają przynajmniej raz na tydzień, nie muszą starać się o pozwolenie na pobyt. Trzeba się o nie ubiegać w sytuacji, gdy umowa o pracę została zawarta na okres dłuższy niż 90 dni. Formalności te załatwia się w Urzędzie ds. Obywatelstwa i Migracji (tel. 371 7219664, 7212679 lub 7219645, faks 371 7219654, www.ocma.gov.lv lub www.pmlp.gov.lv, [email protected]).
Obywatel UE może otrzymać pozwolenie na pobyt tymczasowy na Łotwie:
- na okres umowy o pracę lub innej umowy cywilnoprawnej przekraczający 90 dni, nie dłuższy jednak niż 1 rok;
- na okres 5 lat na podstawie umowy o pracę lub innej umowy cywilnoprawnej, na podstawie której jest zatrudniony na Łotwie jako pracownik przez okres dłuższy niż jeden rok;
- na okres 5 lat, jeżeli praca polega na samozatrudnieniu;
- na okres określony w umowie o dostarczanie usług na Łotwie, jeżeli jest dostawcą lub odbiorcą usług lub pracownikiem firmy handlowej zarejestrowanej w UE;
- na okres 5 lat, jeżeli ma niezbędne do utrzymania środki finansowe, które przewyższają minimalny dochód uprawniający obywatela Łotwy do pobierania zasiłku socjalnego (aby nie musiał korzystać z pomocy społecznej).
Aby otrzymać pozwolenie na pobyt tymczasowy, należy przedstawić ważny dokument tożsamości, wypełniony formularz aplikacji, 2 fotografie oraz kopię umowy o pracę.
Następnie można ubiegać się o prawo stałego pobytu. Dokumenty w tej sprawie powinny być przedłożone w urzędzie osobiście, nie później niż w ciągu 30 dni przed upływem terminu ważności pozwolenia na pobyt czasowy. Stosowną decyzję urząd podejmuje w ciągu miesiąca, licząc od daty złożenia dokumentów. Pozwolenie odbiera się osobiście.
Członkowie rodziny mogą otrzymać pozwolenie na pobyt razem z obywatelem kraju UE lub EOG, niezależnie od tego czy są obywatelami UE czy też nie.

Warunki pracy

Przepisy prawne dotyczące pracowników i pracodawców, a przede wszystkim ich prawa i obowiązki, reguluje na Łotwie Kodeks Pracy (Darbe Likums, www.ttc.lv), który obowiązuje od 1 czerwca 2002 r. Pozostaje on w zgodzie z przepisami prawnymi Unii Europejskiej.
Tydzień pracy na Łotwie trwa ustawowo 40 godzin.
Obcokrajowcy mogą być w tym kraju zatrudniani na podstawie umowy ze spółką łotewską.
Umowa o pracę jest oficjalnie rejestrowana po podpisaniu jej przez pracodawcę i pracownika.
Pracownik musi być zarejestrowany w Państwowej Służbie Dochodów do piątego dnia miesiąca, w którym podpisano z nim umowę o pracę.
Umowy o pracę są głównie zawierane na czas nieokreślony, a na czas określony - na bardzo krótki okres.
Czas trwania umowy na czas określony nie może przekraczać 2 lat (włączając jej ew. przedłużenia). Czas trwania takiej umowy dla pracowników sezonowych nie może w danym roku przekraczać 10 miesięcy.
Jeżeli żadna ze stron nie wymawia umowy na czas określony przed jej wygaśnięciem, to automatycznie staje się ona umową na czas nieokreślony.
Stosuje się obligatoryjny okres próbny, wynoszący maksymalnie 3 miesiące, aby sprawdzić przydatność zawodową pracownika na danym stanowisku pracy. Nie ma okresu próbnego dla pracowników poniżej 18. roku życia.
Stawka podatku dochodowego od osób fizycznych wynosi 25 proc.
Od l stycznia 2003 r. podatek socjalny (obowiązkowe ubezpieczenie społeczne) płacony jest przez pracodawców w wysokości 24,09 proc. dochodu pracownika brutto oraz przez pracobiorców w wysokości 9 proc. ich dochodu. Stąd łączny wymiar podatku wynosi 33,09 proc. Podatek uiszczany jest miesięcznie.
Obowiązuje polsko-łotewska umowa z 1993 r. w sprawie unikania podwójnego opodatkowania.
Płatny urlop na Łotwie wynosi 20 dni w roku.

Poszukiwanie pracy

Najbardziej popularną metodą znajdowania pracy na Łotwie są kontakty osobiste, odpowiadanie na ogłoszenia w prasie, radiu, w agencjach zatrudnienia, a także poprzez firmy pośredniczące w załatwianiu pracy oraz poprzez Internet. Niektóre firmy publikują na swoich stronach internetowych wykaz wolnych miejsc pracy. Jedyną internetową agencją prowadzącą na Łotwie rekrutację jest "Working Day Latvia" (www.workingday.lv).
Państwowa Agencja Zatrudnienia (www.nva.lv), która podlega Ministerstwu Dobrobytu (www.lm.gov.lv), pomaga bezrobotnym i poszukującym pracy. Agencja wydaje co miesiąc publikację "Darbo diena" (Roboczy Dzień), gdzie zamieszcza aktualne informacje o poszukujących pracy, pracodawcach itp. Agencja nie posiada bazy danych o zarejestrowanych wakatach na Łotwie, lecz o wakatach, które nie zostały zajęte przez okres co najmniej miesiąca. Wakaty te są regularnie publikowane w ogólnołotewskiej gazecie "Latvijas Avize" (Gazeta Łotewska) oraz w "Diena" (Dzień) i w prasie lokalnej. Aby uzyskać informacje o wakatach, nie trzeba rejestrować się w Państwowej Agencji Zatrudnienia. Rejestracja taka jest konieczna, jeżeli na skutek utraty pracy i niemożności podjęcia innej chce się otrzymać zasiłek, zdobyć nowe kwalifikacje lub wziąć udział w szkoleniach.
Łotwa, jak każdy członek UE, posiada filię Europejskiego Systemu Pośrednictwa Pracy "EURES", zlokalizowanego w Państwowej Agencji Zatrudnienia www.nva.lv/eures.

Opieka zdrowotna

Osoba ubezpieczona może na Łotwie korzystać ze świadczeń placówek posiadających umowę z Państwową Agencją Obowiązkowego Ubezpieczenia Zdrowotnego. Za leczenie w placówce nieposiadającej takiej umowy trzeba zapłacić pełną cenę i wydatek ten nie podlega zwrotowi. Leczenie specjalistyczne i szpitalne wymaga skierowania, lecz w nagłych przypadkach można udać się bezpośrednio do szpitala.
Za wizytę u lekarza oraz wizytę domową trzeba wnieść standardową opłatę (0,5 - 2 łatów). Opłata za badania diagnostyczne wykonane w związku z leczeniem ambulatoryjnym wynosi od 0,5 do 9 łatów. Leczenie szpitalne wiąże się z poniesieniem opłaty za przyjęcie (5 łatów), uiszczeniem stawki dziennej od drugiego dnia pobytu (1,5 łata) oraz pewnego udziału w kosztach opieki. Suma opłat nie może przekroczyć 25 łatów za jeden pobyt w szpitalu i 80 łatów w danym roku.
Opłata za leczenie stacjonarne w ośrodkach dziennego pobytu (np. dializy) wynosi 2,5 łata za pierwszy dzień i 1 łat za następne dni.
Powyższe opłaty nie obowiązują dzieci poniżej 18. roku życia, leczenia w nagłych przypadkach oraz świadczeń związanych z ciążą i porodem do 42 dnia połogu.
Leczenie stomatologiczne jest nieodpłatne tylko dla dzieci poniżej 18. roku życia, dorośli płacą za większość świadczeń.
Za leki refundowane trzeba zapłacić stawkę ryczałtową (0,1 łata) oraz 0 proc, 10 proc., 25 proc. lub 50 proc. ich ceny. Pozostałe leki są w pełni odpłatne. Ważność recepty na leki refundowane wynosi 15 dni, podczas gdy recepty na pozostałe leki ważne są przez trzy miesiące.
O refundację kosztów leków można ubiegać się w Państwowej Agencji Obowiązkowego Ubezpieczenia Zdrowotnego.
Numer pogotowia ratunkowego to 03 lub 112. Transport sanitarny na terytorium Łotwy jest bezpłatny, jeśli dotyczył nagłego przypadku.

Użyteczne adresy

Ambasada RP w**Rydze
Mednieku 6 B
LV-1010 Ryga
tel. 371 7031500
www.ambpolriga.lv
e-mail: [email protected] Sekcja konsularna
tel. 371 7031504 Wydział Ekonomiczno-Handlowy Ambasady RP w**Rydze
Elizabetes 11
LV-1010 Ryga
tel. 371 7358251, 371 7358252
www.poltrade.lv
e-mail: [email protected] Ministerstwo Gospodarki
Br?v?bas 55
LV-1519 Ryga
tel. 371 7013101
www.em.gov.lv
e-mail: [email protected] Państwowa Agencja Zatrudnienia
Kr.Valdem?ra 38
Ryga LV-1010
tel. 371-7021706
www.nva.lv
e-mail: [email protected] Urząd ds. Obywatelstwa i**Spraw Migracji
tel. 371 8007657
www.ocma.gov.lv
e-mail: [email protected] Rejestr Przedsiębiorstw RŁ
Perses 2
LV-1011 Ryga
tel. 371 7031703
tel./faks 371 7031793
www.ur.gov.lv Centralny Urząd Statystyczny
L?čpl?ša 1
Ryga LV-1301
tel. 371-7366803
www.csb.lv Łotewska Izba Przemysłowo-Handlowa
K. Valdemara 35
Ryga LV-1010
tel. 371 7225595
www.chamber.lv
e-mail: [email protected] Konfederacja Pracodawców Łotwy
V?landes 12
Ryga LV-1010
tel. 371-7225162
www.lddk.lv
e-mail: [email protected] Związek Polaków na**Łotwie
Slokas 37
Ryga LV-1048
tel. 371-7614034 Polskie Centrum Informacji na**Łotwie**
R?pniec?bas 11-20
Ryga LV-1010
tel. 371 7324423
www.polinfo.lv
e-mail: [email protected]

W Internecie

www.diena.lv - dziennik "Diena"
www.la.lv - dziennik "Latvias Avize"
www.polinfo.lv/p/index.php - Polskie Centrum Informacji na Łotwie
www.eures.praca.gov.pl/index.php?strona=war-Lotwa - strona internetowa Europejskich Służb Zatrudnienia dotycząca Łotwy
Oferty pracy na Łotwie (w języku ang.):** www.e-job.lv/en/default1.phpwww.cv.lv/, www.workingday.lv/www.panstwaeuropy.friko.pl/pe/lotwa.html - informacje ogólne o kraju http://przewodnik.onet.pl/1170,kraj.html - przewodnik internetowy: informacje praktyczne, turystyka www.lotwa-latvia.pl/ - biznes, transport, turystyka www.ldz.lv/en/sarakstsi.htm/ - rozkład jazdy pociągów (w języku ang.) www.virtualriga.com/ - Ryga: transport, noclegi, rozrywka (w języku ang.) www.travellatvia.lv/8/10/0/en/** - informacja dla podróżujących po Łotwie (w języku ang.) (N, GAŁ)

Ile zarobią...__

\Nauczyciel - 300
\Kierowniczka laboratorium w szpitalu zatrudniona na półtora etatu - 400
\Lekarz - do 300
\Pielęgniarka - 150
\Mechanik w elektrociepłowni - 120
\Inżynier w firmie handlującej aparaturą medyczną - 500
\Sprzątaczka w szpitalu - 110
\Kasjerka w supermarkecie - 180
\Majster na budowie - 300-400
\Profesor wyższej uczelni - 300
\Hydraulik w spółdzielni mieszkaniowej - 120-150
\Płaca minimalna - 90
Płace brutto, w łatach**(N)
Cennik łotewski
\ *chleb 0,33 \**mleko (1 l) 0,34
**\**ser żółty (100 g) 0,30
\ *kiełbasa (1 kg) 2,40 \**woda (0,3 l) 0,30
**\**sok (1 l) 0,70
\ *cola (0,5 l) 0,42 \**czekolada (100 g) 0,60
**\**kawa (0,5 kg) 2,30
\ *herbata (100 g) 0,85 \**cukier (1 kg) 0,66
**\piwo (w**restauracji) 0,36 \zestaw obiadowy 3,00 -**4,00 \**hamburger 0,60
\ *benzyna**(1 l) 0,67 Ceny podane w**łatach; łat łotewski (1**LVL) = 5,72 zł **
PAULINA GAŁĘZIA
Słowniczek podręczny

Podstawowe zwroty grzecznościowe

\ Dzień dobry! Labdien!
\ Proszę Ludzu
\ Dziękuję Paldies
\ Przepraszam Atvainojiet
\ Do widzenia Uz redz?šanos
\ Miłego dnia Visu to labako
\ Jak się masz? K? tev iet?
\ Co słychać? Kas jauns?
\ U mnie wszystko w porządku Man viss ir k?rt?b?
\ Ładna pogoda Jauks laiks

Zwroty przydatne przy poszukiwaniu pracy

\ Dzień dobry. Jestem Polakiem. Szukam jakiejkolwiek pracy. Labdien. Esmu polis. Mekl?ju jebkuru darbu.
\ Ile godzin dziennie będę pracować? Cik stundas dien? man b?s j?str?d??
\ Ile wynosi stawka za godzinę? K?ds ir atalgojums par vienu darba stundu?
\ Czy mogę wziąć nadgodziny? Vai varu str?d?t virsstundas?
\ Czy mam prawo do przerwy w pracy? Vai man ir ties?bas uz p?rtraukumu darbalaik??
\ Czy otrzymam wynagrodzenie co tydzień czy co miesiąc? Vai es sa?emšu atalgojumu katru ned??u vai vienreiz m?nes??
\ Ile zarobię za pracę w sobotę/w niedzielę? Cik varu nopeln?t st?d?jot sestdien?/sv?tdien??
\ Czy mam prawo do urlopu? Vai man ir ties?bas uz atva?in?jumu?

Skróty i terminy używane w ofertach pracy

\ Praca od godziny... do godziny... Darbs no... l?dz...
\ Zezwolenie na prowadzenie własnej działalności gospodarczej At?auja vad?t savu uz??mumu
\ Prawo jazdy kat. B Autovad?t?ja ties?bas kat. B
\ od zaraz t?l?t?jai darba uzs?kšanai
\ pilnie steidz?gi
\ telefon telefons
\ mężczyzna/kobieta v?rietis/sieviete
\ poszukujemy mekl?jam
\samochód osobowy, ciężarowy viegl? automaš?na, smag? automaš?na
\ doświadczenie pieredze
\ opieka (medic?nisk?) apr?pe
\ pracownik sezonowy sezonas str?dnieks
\ pracownik do pomocy pal?gs
\ cały dzień, na część dnia, na pół dnia visu dienu, uz nepilnu slodzi, uz pusi dienas
Tłumaczenie i opracowanie: Zespół Tłumaczy Przysięgłych SIGILLUM
Kraków,**ul.**Wielopole 18 B, tel. 012 422 44 78, 012 422 99 72 e-mail:**[email protected]**