Luksusowe apartamenty ugoszczą pisarzy i tłumaczy z całego świata

Jeszcze do niedawna w Polsce działało sporo domów pracy twórczej. Po większości z nich pozostało już tylko wspomnienie. Sytuację zmieni powstający w Krakowie nowy obiekt Instytutu Książki. Będzie on miejscem pracy dla pisarzy i tłumaczy z całego świata.

Polska jako jeden z niewielu krajów Unii Europejskiej nie ma programu rezydencyjnego dla pisarzy. Instytut Książki od 2006 roku prowadzi swój program „Kolegium dla Tłumaczy”. Brakowało jednak odpowiedniego zaplecza mieszkalnego.

Dotychczas tłumacze rezydowali w Willi Decjusza lub w prywatnych lokalach. – W związku z tym Instytut zdecydował się na stworzenie dla nich przestrzeni, w której bez przeszkód mogliby skupić się na tworzeniu – wyjaśnia Małgorzata Kanownik z Instytutu Książki.

Na potrzeby projektu zaadaptowano obiekty przy ul. Wróblewskiego 6, gdzie krakowską siedzibę ma również sam Instytut Książki.

Najstarszą część istniejącej struktury stanowi budynek dawnej oficyny pochodzący z ok. 1900 roku. Pozostała część to dobudowany wzdłuż granicy działki budynek garaży dla samochodów zaplecza technicznego rozgłośni Polskiego Radia. Nieopodal, przy ul. Szlak mieściła się dawniej siedziba Radia Kraków.

Obiekty przy ul. Wróblewskiego nie są objęte ochroną konserwatorską, ale działka, na której stoją, jest częścią urbanistycznego układu wpisanego do wojewódzkiego rejestru zabytków. Należało więc zachować charakter miejsca. Garażowy front budynku stał się inspiracją dla architektów.

Fasada jak księgozbiór

Twórcami projektu Kolegium są Alicja Kiszczuk i Dirk Pfeifer z AE Fusion Studio. Jak tłumaczy Kiszczuk, ściana frontowa garażu obiektu przywołuje skojarzenie z ustawionym na półce księgozbiorem. Stało się to motywem przewodnim nowego układu. Zachowane elementy historyczne budynków połączono z takimi materiałami jak szkło, aluminium i korten.

– Dzięki przebudowie istniejącego zespołu budynków o funkcjach gospodarczych, garażowych i technicznych zyskamy miejsce dla gości korzystających z programu dla tłumaczy i innych realizowanych przez Instytut Książki. Dotychczas, ze względu na degradację techniczną, budynki nie były użytkowane – tłumaczy Kanownik.

W efekcie przy budynku Instytutu powstanie nowoczesny obiekt, na który złożą się: część konferencyjna na 340 osób, część miesz­kalno-klubowa z 5 apartamentami dla gości Instytutu i przyjezdnych oraz gara­żowo-techniczna.

Apartamenty będą liczyć ok. 40 mkw. każdy (z łazienką oraz aneksem kuchennym). Kolegium zajmie w sumie powierzchnię ok. 800 mkw., zaś przylegający do niego ogród, nazywany roboczo Parkiem Poetów, liczyć będzie 500 mkw.

– Apartamenty przeznaczone będą dla pisarzy, tłumaczy oraz krytyków. To ewenement na skalę kraju – podkreśla zastępca dyrektora Instytutu Książki Ryszard Skrzypczak.

Literaci i tłumacze będą mogli przyjechać do Krakowa na miesiąc do dwóch, żeby oderwać się od codziennych obowiązków i – jak mają nadzieję pomysłodawcy – „rozkochać w mieście”.

Z pobytu w apartamentach będzie mógł również skorzystać zdobywca Nagrody Conrada – krakowskiej nagrody literackiej dla najlepszego debiutanta minionego roku. Otrzyma on 30 tys. zł nagrody pieniężnej oraz miesięczny pobyt w jednym z apartamentów ufundowany przez Instytut Książki.

Nagroda dla najzdolniejszego debiutanta zostanie wręczona po raz pierwszy na jesieni podczas Festiwalu Conrada.

Duch Krupniczej 22

Choć nowy budynek Instytutu działać będzie na innych zasadach (krótkoterminowe rezydentury), to wielu widzi w tym projekcie próbę wypełnienia luki po nieistniejącym, słynnym Domu Literatów. Przez pół wieku na ul. Krupniczej pod numerem 22 mieszkania zajmowali najwięksi polscy pisarze i poeci. Ściany „Domu 40 Wieszczów” – jak nazwał go kiedyś jego lokator Konstanty Ildefons Gałczyński – z pewnością mogłyby opowiedzieć wiele anegdot o Stefanie Kisielewskim, Wisławie Szymborskiej czy Jerzym Andrzejewskim. Do legendy przeszła opowieść o zabawnej bójce poety Gałczyńskiego z Maciejem Słomczyńskim.

Powalony na ziemię sprytem mniejszego wzrostem literata, Gałczyński miał ponoć wycedzić: „Gówniarzu, zabiłeś Europę”... Żartobliwa riposta najlepiej oddawała ducha domu przy Krupniczej 22: tam niemal każdy był indywidualistą, łącznie z panią szatniarką. Karolina Surówka stała się zresztą bohaterką dokumentalnego filmu „Pani Lola” z 1990 r., który nakręcili poeta Bronisław Maj z reżyserem Henrykiem Urbankiem.

Dziś na parterze domu przy Krupniczej mieści się wegetariańska restauracja, a mieszkania zajmują prywatne osoby. Po likwidacji Domu Literatów w 1995 r. szybko pojawiły się pomysły, żeby budynek wykupiło miasto, a w jego wnętrzu stworzyć muzeum poświęcone krakowskim twórcom. Samych zainteresowanych, jak Sławomira Mrożka, szczerze bawiła perspektywa szkolnych wycieczek po pokojach, które pamiętają niejedną zabawną, ale i kompromitującą scenę.

– Obiekt stworzony przez Instytut Książki nie będzie następcą Domu Literatów, choć liczymy, że ściągnie do Krakowa wielu zdolnych twórców – mówi Małgorzata Kanownik. Czy miasto zainspiruje ich do nowych, twórczych wyzwań, a może stanie się źródłem nowych zabawnych anegdot? Czas pokaże.

Początek w nowym roku

Kolegium będzie gotowe w ostatnim kwartale tego roku. Całkowity koszt inwestycji to 3 mln 785 tys. zł. Z początkiem 2016 r. nowy obiekt Instytutu Książki będzie gotowy przyjąć pierwszych gości. W ciągu roku z rezydentury przy ul. Wróblewskiego 6 będzie mogło skorzystać kilkudziesięciu chętnych.

Na jesieni poznamy kryteria programu rezydencyjnego dla pisarzy. Trwają również rozmowy z Krakowskim Biurem Festiwalowym na temat współpracy przy wybranych przedsięwzięciach literackich, jak Nagroda Conrada.

[email protected]