Mam prawo…

fot. theta

W Małopolsce rocznie pacjenci składają około 700 skarg. Ich powodem są m.in. ograniczenia w dostępie do świadczeń, transportu sanitarnego, pobierania opłat oraz problemów z badaniami diagnostycznymi

Funkcjonowaniem służby zdrowia i pozycją chorego w tym systemie szczególnie zainteresowane są osoby starsze. Właśnie dla nich FRDL Małopolski Instytut Samorządu Terytorialnego i Administracji zorganizował seminarium "Moje prawa jako pacjenta". Wykład odbył się w ramach**Małopolskiej Akademii Aktywnego Seniora.

Prawa pacjenta

- W Polsce obowiązuje Karta Praw Pacjenta, której pierwotna wersja została opublikowana w 1998 roku, ale od tego czasu część przepisów znowelizowano. W 2007 roku Ministerstwo Zdrowia opublikowało nowy, bardziej przystępny dokument skierowany zarówno do pacjentów korzystających ze świadczeń zdrowotnych w ramach ubezpieczenia zdrowotnego, jak i korzystających z prywatnego sektora usług medycznych - wyjaśnia Tomasz Filarski, rzecznik praw pacjenta Małopolskiego Oddziału Wojewódzkiego NFZ.
Podstawowym zapisem Karty jest prawo do ochrony zdrowia. Mowa jest również o dostępie do informacji, wyrażaniu zgody na zabiegi lekarskie i leczenie, intymności i poszanowaniu godności, opiece i leczeniu oraz skargach. Osobne rozdziały poświęcono pacjentom leczonym w zakładach opieki zdrowotnej, szpitalach psychiatrycznych oraz dzieciom.
Rocznie do małopolskiego rzecznika praw pacjenta wpływa około 700 skarg. Ich powodem są m.in. ograniczenia w dostępie do świadczeń, transportu sanitarnego, pobieranie opłat oraz problemy z badaniami diagnostycznymi.

Poranne kolejki

Pacjent ma prawo do rejestracji w przychodniach osobiście, przez osoby trzecie i telefonicznie. - Często świadczeniodawcy wbrew umowom nie prowadzą rejestracji telefonicznej pacjentów. Nie ma możliwości rejestrowania pacjenta na późniejszy termin w przypadku nieprzyjęcia go w dniu zgłoszenia lub rejestruje się pacjentów tylko w jednym dniu miesiąca, ustalając terminy na najbliższy miesiąc lub nawet rok (leczenie protetyczne). Konsekwencją takiego postępowania jest konieczność zgłaszania się pacjentów do niektórych poradni specjalistycznych we wczesnych godzinach rannych - mówi Filarski.
Pacjent wymagający w ściśle określonym terminie przeprowadzenia kolejnego etapu leczenia ma prawo być przyjęty zgodnie z terminowym zaleceniem, poza listą oczekujących prowadzoną dla planowych konsultacji pierwszorazowych. Dotyczy to w szczególności przypadku chorych, którzy po udzieleniu pomocy w trybie doraźnym (np. w szpitalnym oddziale ratunkowym) z powodu urazu wymagają w konkretnym terminie kontroli specjalistycznej, zdjęcia unieruchomienia gipsowego, zmiany opatrunku lub usunięcia szwów chirurgicznych.
Rzecznik podkreśla również, że skierowania lekarza pierwszego kontaktu do specjalisty nie trzeba odnawiać. Zachowują one ważność, dopóki są aktualne podstawy jego wystawienia. Dokument taki nie jest wymagany do świadczeń: ginekologa i położnika, dentysty, dermatologa, wenerologa, onkologa, okulisty, psychiatry. O skierowania do wszystkich specjalistów nie muszą się starać m.in. osoby chore na gruźlicę, zakażone wirusem HIV, inwalidzi wojenni i osoby represjonowane.

Badania diagnostyczne

Zgodnie z rozporządzeniem Ministerstwa Zdrowia z 6 maja 2008, lekarz, kierując pacjenta do poradni specjalistycznej lub szpitala, dołącza wyniki badań diagnostycznych i przeprowadzonych konsultacji. Warto wiedzieć, że lekarz, wystawiając skierowanie na badania, musi wskazać miejsce, gdzie można wykonać je bezpłatnie. Nie mamy prawa wyboru pracowni diagnostycznej lub analitycznej. Jeśli pójdziemy do innej, niż wskazał lekarz, zapłacimy z własnej kieszeni.
W przypadku zakwalifikowania do leczenia szpitalnego oraz operacji, to szpital ma obowiązek wykonania niezbędnych badań diagnostycznych i konsultacji. - _Pacjent nie powinien być odsyłany do lekarza pierwszego kontaktu lub specjalisty - _podkreśla rzecznik.

Rejonizacja

Pacjent ma prawo do wyboru szpitala spośród tych, które zawarły umowę o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej z NFZ. - Otrzymujemy jednak skargi na wprowadzoną przez szpitale przynależność pacjentów do rejonów działania szpitalnych oddziałów ratunkowych. Jeżeli pacjent zgłosi się do innego SOR-u niż rejonowy, jest on odsyłany bez udzielenia mu niezbędnego świadczenia - mówi rzecznik.
Tymczasem w nagłych przypadkach pacjent powinien zgłosić się do najbliższego SOR-u od miejsca zdarzenia. W żaden sposób nie wyklucza to podjęcia późniejszego leczenia u wybranego świadczeniodawcy.
- Przedłużeniem usług świadczonych przez lekarza pierwszego kontaktu jest opieka całodobowa i to tam powinniśmy trafić w przypadku pogorszenia stanu zdrowia w godzinach nocnych i dniach wolnych od pracy.__Nasz lekarz ma obowiązek poinformować nas, gdzie takie usługi są świadczone - doradza.

Dodatkowe opłaty

W szpitalu mamy prawo do bezpłatnych leków i wyrobów medycznych, niezbędnych do udzielania świadczeń zdrowotnych. - Szpitale nie mogą pobierać dodatkowych opłat oraz wymagać zaopatrywania się w konieczne pieluchomajtki, środki opatrunkowe - wyjaśnia Filarski.
Natomiast od nietrzeźwego chorego, niezależnie od uprawnień do bezpłatnych świadczeń, placówka pobiera opłatę, jeżeli jedyną i bezpośrednią przyczyną udzielonego świadczenia było zdarzenie spowodowane stanem nietrzeźwości tej osoby.

Transport sanitarny

Pacjentowi przysługuje prawo do bezpłatnego przejazdu transportem sanitarnym w przypadku dysfunkcji narządu ruchu uniemożliwiającej korzystanie ze środków transportu publicznego. Dotyczy to także osób, u których występuje konieczność podjęcia natychmiastowego leczenia w zakładzie opieki zdrowotnej lub zachowania jego ciągłości. Transport bezpłatny odbywa się do najbliższego zakładu opieki zdrowotnej udzielającego świadczeń we właściwym zakresie i z powrotem. - Pomimo ustalenia zasad odpłatności za transport sanitarny w ustawie oraz uregulowań w rozporządzeniu Ministra Zdrowia pojawia się wiele interwencji w tej kwestii. Ubezpieczeni, którym zgodnie z obowiązującymi przepisami przysługiwał przejazd pojazdami sanitarnymi, skarżą się na odmowę jego finansowania przez świadczeniodawców - przyznaje Filarski.

Prawo do informacji

Pacjenci zwracają uwagę rzecznika, że niejednokrotnie lekarze stosują niezrozumiały żargon medyczny, określenia hasłowe lub nie informują w ogóle o zakresie postępowania leczniczego, rozpoznaniu. - Lekarz powinien w sposób przystępny przedstawić informacje dotyczące stanu zdrowia pacjenta, proponowanego leczenia i rokowania - podkreśla rzecznik.
Według Karty Praw Pacjenta WHO w momencie przyjmowania do zakładu opieki zdrowotnej pacjent powinien poznać z imienia osoby, które będą odpowiedzialne za opiekę nad nim oraz uzyskać informacje o ich statusie zawodowym. - Zgłaszane były sytuacje, gdy personel medyczny, na pytanie ubezpieczonego o tożsamość, nie tylko nie ujawniał swoich personaliów, ale również twierdził, że nie ma obowiązku ich podawania. Należałoby wprowadzić obowiązek noszenia identyfikatorów przez personel placówek medycznych - uważa Filarski.
Pacjent ma prawo do wyrażenia zgody na zabiegi medyczne. - Panuje błędne przekonanie, że podpisując zgodę na przyjęcie do szpitala, akceptujemy wszelkie formy leczenia proponowane przez personel medyczny - zauważa rzecznik.
Przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych może uczestniczyć tylko niezbędny, ze względu na rodzaj świadczenia, personel medyczny. Uczestnictwo innych osób wymaga zgody pacjenta i lekarza. Również w przypadku demonstracji o charakterze wyłącznie dydaktycznym dla studentów nauk medycznych konieczne jest uzyskanie zgody pacjenta, chyba że jest związana z udzielaniem świadczeń zdrowotnych.

Skargi

Mamy prawo do złożenia skargi, jeśli uważamy, że nasze prawo do ochrony zdrowia nie jest realizowane. W przypadku niewłaściwego zachowania personelu medycznego, pierwszym krokiem, który należy podjąć, jest interwencja u bezpośredniego przełożonego danego pracownika. Mamy również możliwość zgłosić sprawę do rzecznika praw pacjenta, działającego przy oddziale NFZ.Podejmuje on interwencje w placówkach mających umowę z NFZ.
- Skarga powinna zawierać precyzyjnie sformułowany zarzut. W piśmie wymieniamy, której placówki sprawa dotyczy, jakie działania zostały zaniechane lub wykonane niezgodnie z przepisami oraz kiedy zdarzenia miały miejsce.- wymienia Tomasz Filarski. - _W przypadkach braku należytej staranności w wykonywanej praktyce medycznej, podejrzenia popełnienia błędów w leczeniu oraz stwierdzenia, że personel medyczny postępuje sprzecznie z zasadami etyki zawodowej lub narusza przepisy o wykonywaniu zawodu, pacjent może zwrócić się do rzecznika odpowiedzialności zawodowejprzy izbie lekarskiej lub izbie pielęgniarek i położnych._
NATALIA ADAMSKA