Mammografia

   Prowadzone w Polsce na szeroką skalę akcje profilaktyczne, mające na celu wykrywanie raka piersi w najwcześniejszym jego okresie, zmierzają do ograniczenia wzrostu zachorowalności na tę chorobę. Każdego roku zapada na nią ok. 10 tys. Polek, z których ponad połowa umiera. W krajach, gdzie zapobieganie nowotworom piersi prowadzone jest konsekwentnie od dawna, proporcje te są bardziej korzystne dla pacjentek. W USA np. umieralność z powodu raka piersi jest ponaddwukrotnie mniejsza niż w Polsce.
   Produkowane w ostatnich latach aparaty mammograficzne pozwalają uzyskać bardzo dokładne zdjęcia piersi, dzięki którym jesteśmy w stanie zaobserwować zmiany o średnicy ok. 6 mm. Można mieć nadzieję, że zaawansowane prace badawcze nad mammografią cyfrową już w niedługim czasie umożliwią wykrywanie zmian jeszcze mniejszych. Gdy średnica guza nie przekracza 2 cm i nie ma przerzutów do węzłów chłonnych, wyleczalność sięga 80 proc. Im mniejszy jest guz, tym większa jest szansa częściowego zachowania piersi bez konieczności jej amputacji. Kobiety unikają czasem badań mammograficznych w przeświadczeniu, że są one szkodliwe. W mammografii wykorzystuje się

promienie X

tak jak w każdym badaniu rentgenowskim. Nie można więc uniknąć ich szkodliwego, w pewnym stopniu, działania. Niemniej korzyść, jaką uzyskuje się z tego badania, znacznie przewyższa znikome skutki szkodliwego promieniowania rentgenowskiego.
   Pierwszą mammografię kobieta powinna wykonać, profilaktycznie, gdy ukończy 35. rok życia. Następne badania należy powtarzać co dwa lata, do 50. roku życia. Między 50. a 60. rokiem - co półtora roku, a w późniejszym wieku - co rok. Kobiety stosujące hormonalną terapię zastępczą, niezależnie od wieku, powinny wykonywać mammografię raz na rok (do półtora roku). Badania profilaktyczne wskazane są szczególnie u kobiet należących do grupy zwiększonego ryzyka zachorowania na raka piersi, które: zaczęły miesiączkować ok. 11. roku życia; u których późno rozpoczęła się menopauza (po 50. roku życia) i które nie karmiły piersią. Kobiety po 70. roku życia, i starsze (częstość występowania raka piersi w tym wieku jest większa), powinny szczególnie zwracać uwagę na profilaktykę i wykonywać badania mammograficzne raz w roku. Szczególna troska o ochronę zdrowej piersi konieczna jest u kobiet po już wykonanej mastektomii. Mammografię u kobiet miesiączkujących wykonuje się w pierwszych dziesięciu dniach cyklu (pierwszy dzień cyklu to pierwszy dzień miesiączki).

Samokontrola

   W profilaktyce chorób sutka najważniejsza jest samokontrola - palpacyjne badanie piersi, wykonywane przez samą kobietę. Badanie takie powinny wykonywać kobiety miesiączkujące - bezpośrednio po menstruacji, a w okresie menopauzy - w odstępach jednego miesiąca. W przypadku podejrzewania jakichkolwiek zmian należy zgłosić się do ginekologa, który dokładnie zbada piersi, oraz wykonać profilaktyczne badanie mammograficzne.
   U kobiet mających piersi o budowie gruczołowej jako badanie uzupełniające wykonuje się sonomammografię (USG piersi). Badanie to korzystniejsze jest u kobiet bardzo młodych, u których przeważa gruczołowa budowa piersi, m.in. ze względu na ochronę przed promieniowaniem i niemożność uzyskania wystarczająco czytelnych zdjęć mammograficznych.
   Kontrolując własne piersi trzeba wiedzieć, że nie każda wyczuwalna palpacyjnie zmiana jest nowotworem. Niemniej konieczne jest wykonanie mammografii, która pozwala odróżnić zmiany łagodne od złośliwych (umożliwia też wykrywanie zmian położonych głęboko przy klatce piersiowej, które nie są dostępne w badaniu palpacyjnym).

Charakter zmian

   Przy stwierdzeniu u pacjentki zmiany łagodnej mammografia nie da jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, czy jest ona łagodna, o charakterze litym, np. włókniako-gruczolak, tłuszczak, czy torbielowatym (torbiel). Dla dokładniejszego zdiagnozowania wskazane jest w takim przypadku wykonanie sonomammografii. Jeżeli stwierdzona zmiana ma charakter złośliwy, pacjentka, po otrzymaniu wyników, powinna jak najszybciej skontaktować się z najbliższą poradnią onkologiczną.
   W mniejszych ośrodkach, które nie zatrudniają ginekologa, kobiety z wątpliwościami dotyczącymi piersi powinny zwrócić się do lekarza pierwszego kontaktu. Szansę na wykonanie badania mammograficznego daje im czasem tzw. mammobus, odwiedzający, w ramach akcji profilaktycznej, małe wsie i miasteczka. W Polsce

programy

profilaktycznych badań

mammograficznych organizowane są przez Ministerstwo Zdrowia, kasy chorych i dzielnice większych miast, które przeznaczają część swojego budżetu na profilaktykę raka piersi. Jeden z takich programów realizowany jest obecnie w Pracowni Radiologicznej Niepublicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej Kraków Południe (ul. Szwedzka 27, tel. 267-05-68) dla mieszkanek dzielnicy V. Kobiety, po uzgodnieniu terminu, mogą zgłaszać się na badania (nieodpłatne) bez skierowania od lekarza.
   Zachęcamy wszystkie panie do korzystania z możliwości sprawdzenia stanu swego zdrowia, bez względu na to, czy jest on w pełni zadowalający czy budzi pewne wątpliwości.
Wysłuchała: Danuta Orlewska