„Obok całej ludzkości, całej ziemskiej cywilizacji i całej ewolucji umieścił potęgę obcych, innych istot, przybyłych niegdyś z kosmosu, ukrytych w odludnych zakątkach globu i sceptycznie obserwujących stamtąd poczynania ludzkie. Nie byli to bogowie źli, dopóki nie wchodziło się im w drogę: byli jedynie nieskończenie groźni, bez najmniejszego bowiem wysiłku mogli zniszczyć Ziemię wraz z jej mieszkańcami, a tragedia wciąż wisiała na włosku”.
Tak Marek Wydmuch, znawca literatury fantastycznej, we wstępie do zbioru opowiadań „Zew Cthulhu”, charakteryzuje świat opowiadań Howarda Philipsa Lovecrafta (1890-1937), amerykańskiego pisarza, sytuującego się na pograniczu science fiction i horroru. Ale to tylko opis zewnętrzny literackiego świata zaludnionego przez tzw. Dawne Istoty, nieludzkie potwory rodem z koszmarnego snu. Znacznie głębiej, w dodatku z wielkim zaangażowaniem, wnika w ten świat Michel Houellebecq.
Dowodem owej fascynacji jest książka „H. P. Lovecraft. Przeciw światu, przeciw życiu”, której drugie polskie wydanie właśnie się ukazało. Pierwsze, z roku 2007, przeszło właściwie bez echa, ale od tego czasu Houellebecq, zwłaszcza po opublikowaniu „Uległości”, bardzo krytycznej wobec islamizacji Europy, zyskał sławę jako ewidentny kandydat do literackiego Nobla, który jednak – jako niepoprawny politycznie mizantrop, nader sceptyczny wobec współczesnego świata - nigdy tego wyróżnienia nie otrzyma. A właśnie owa niechęć do odrażającego świata łączy obu wspomnianych pisarzy, autora i bohatera tej książki.
„Każda wielka pasja, miłość czy nienawiść, pozwala w końcu stworzyć autentyczne dzieło. Można nad tym ubolewać, lecz należy przyznać: Lovecraft staje raczej po stronie nienawiści i strachu” – pisze Houellebecq, wyprowadzając ów strach z niechęci swego bohatera (przejawianej już w I połowie XX wieku) do wszelakiego rodzaju obcych, imigrantów, budzących przerażenie zwolennika purytanizmu swą żywiołowością, przebojowością i siłą. W dodatku zaburzających swą obcością ustabilizowaną rzeczywistość Ameryki – a przez to groźnych dla przyszłości świata, jaki Lovecraft zna i ceni. „Osobiście nie darzę szacunkiem ani nie poważam ludzi, których nie stać na życie wstrzemięźliwe i czyste” – pisał w jednym z listów Lovecraft, wielokrotnie wyrażający swój brak zainteresowania czy wręcz niechęć do takich przejawów życia jak erotyka czy dbałość o materialne aspekty egzystencji.
Ten stosunek do świata nabiera w pisarstwie Lovecrafta wymiaru wręcz apokaliptycznego. Wspomniane Dawne Istoty to wcielenia Zła, czy raczej dokładnie: Złego, znacznie jednak potężniejszego niż znany nam Szatan, który – jak pisze Houellebecq – „nieco się zdewaluował poprzez swe długotrwale związki z wstydliwymi meandrami naszych grzechów powszednich”. Złego mogącego przerazić nie tylko człowieka, ale każdą istotę rozumną.
Świat, w jakim dziś żyjemy z pewnością także by Lovecrafta przerażał – stwierdza Houellebecq. Czyż można się więc dziwić, że przeraża i jego, tak Lovecraftem zafascynowanego?
Kto kocha życie, nie czyta – pisze Houellebecq. W każdym razie nie powinien czytać Lovecrafta.
Michel Houellebecq „H. P. Lovecraft. Przeciw światu, przeciw życiu”, Wydawnictwo Literackie 2020, 142 str.
Gdyńska Arka postawiła się Treflowi Sopot
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
