Mięśniaki macicy

Mięśniaki mogą się rozwijać w trzonie macicy (najczęściej) lub w szyjce macicy (sporadycznie). Guzy te mogą być pojedyncze lub mnogie. Gdy w macicy jest wiele mięśniaków, zatraca ona swój fizjologiczny kształt i wielkość. Mówimy wtedy o macicy mięśniakowatej.

Mięśniaki częściej pojawiają się u kobiet, które nie rodziły. Nie występują też raczej przed okresem dojrzewania. Po klimakterium nie tworzą się już nowe guzy, a istniejące nie powiększają się, lecz nawet zmniejszają. Wiąże się to z niskim poziomem estrogenów – hormonów wytwarzanych przez jajniki w okresie dojrzałości płciowej. Właśnie zależność między dużym stężeniem estrogenów w organizmie kobiety a wzrostem mięśniaków jest najczęściej podawana jako powód ich powstawania.

Przebieg jest często bezobjawowy. U niektórych kobiet mogą jednak występować: zaburzenia miesiączkowania, obfitsze i wydłużone miesiączki, uczucie ucisku lub parcia, niekiedy bóle w podbrzuszu.

Dolegliwości te często są wynikiem ucisku guzów na narządy sąsiednie. Ucisk guzów na pęcherz i cewkę moczową może spowodować zaleganie moczu, zapalenia tych narządów i napadowe nietrzymanie moczu. Ucisk na moczowody doprowadza nawet czasem do wodonercza i zaburzeń czynności nerek. Wynikiem ucisku na odbytnicę są zaparcia, niekiedy nawet bóle w dole brzucha, uczucie ciała obcego. Nieprawidłowe i obfite krwawienia powodują ponadto niedokrwistość, co objawia się osłabieniem, dusznością, przyspieszeniem tętna, bólami głowy.
Rozpoznanie mięśniaków macicy uzyskuje się poprzez badania: ginekologiczne, USG, laparoskopię i badanie histopatologiczne materiału tkankowego pobranego w trakcie operacji.

Zazwyczaj wskazane jest dopiero wówczas, gdy mięśniaki powodują dolegliwości. Zasadniczą metodą leczenia mięśniaków macicy jest operacja, lecz w niektórych przypadkach wskazane może być stosowanie hormonoterapii. Leczenie hormonalne umożliwia opóźnienie lub niekiedy zrezygnowanie z operacji. Dotyczy to: kobiet tuż przed menopauzą, pacjentek, które ze względu na inne choroby (np. niewydolność układu krążenia, znaczna niedokrwistość, wada serca) nie mogą być operowane.

Operacyjne usunięcie mięśniaków, mimo braku dolegliwości, wskazane jest gdy:

- guz szybko rośnie (podejrzenie nowotworu złośliwego)
- mięśniak jest bardzo duży (większe ryzyko powikłań)
- nie można wykluczyć guza jajnika (alternatywą jest wykonanie laparoskopii)
- mięśniak ma długą szypułę i jest bardzo ruchomy w jamie brzusznej (możliwość skrętu szypuły z dalszymi konsekwencjami)
- mięśniak macicy jest przyczyną niepłodności lub nawykowych poronień i porodów przedwczesnych
- stwierdza się macicę mięśniakowatą podczas operacji wykonywanych z innych powodów.

Operacyjne usunięcie mięśniaków można wykonać drogą pochwową lub brzuszną. Przezpochwowa preferowana jest u starszych kobiet. Mięśniaki, które uwidaczniają się w pochwie, można usunąć bez wycinania macicy.
Podczas operacji drogą brzuszną można wyłuszczyć mięśniaka lub usunąć całą macicę; to ostatnie jest postępowaniem z wyboru. Wyłuszczenie samego mięśniaka jest operacją oszczędzającą, pozwalającą na zachowanie płodności i zajście w ciążę.