Mieszko I był Wikingiem

Zdzisław Skrok "Czy wikingowie stworzyli Polskę?" Iskry, Warszawa 2013

Książka

Badania z kolei zaowocowały nowymi teoriami na temat początków Polski. Niekiedy wręcz rewolucyjnymi, podważającymi obowiązujące do tej pory ustalenia. Jedną z takich teorii jest teza postawiona przez Zdzisława Skroka, archeologa i popularyzatora nauki, w książce "Czy Wikingowie stworzyli Polskę?", opublikowanej nakładem Iskier.

Nad rolą Wikingów w powstaniu polskiej państwowości zastanawiali się i badacze starszego pokolenia, dochodząc jednak - zdaniem Skroka - do błędnych wniosków. Autor przytacza opinie jednego z autorytetów, Konrada Jażdżewskiego, zawarte w fundamentalnej pracy z roku 1986 "Pradzieje Europy Środkowej": "Jest rzeczą wysoce zastanawiającą, że działalność wikingów na długim wybrzeżu obodrzycko-wielecko-pomorsko-pruskim była uderzająco mało intensywna, gdy zestawić ją z ich aktywnością na wybrzeżach i we wnętrzu Niemiec, Anglii, Irlandii, Francji, Hiszpanii, Włoch, a na wschodzie w rejonie nad Ładogą i na Rusi.

Zarówno współczesne przekazy pisane jak i źródła archeologiczne nie dają podstaw do tego, by twierdzić, że południowe wybrzeża Bałtyku były opanowane politycznie lub gospodarczo przez przybyszów ze Skandynawii.". Zdzisław Skrok neguje owe tezy, stwierdzając m.in. że pogląd taki wynikał nie tylko z niedostatków dawnej polskiej archeologii, ale i peerelowskiej ideologii, podkreślającej odwieczną słowiańskość tych ziem, i słowiańską samodzielność w ukształtowaniu się polskiej państwowości.

Zdzisław Skrok, podobnie jak wielu innych historyków, neguje mityczną wersję początku naszych dziejów opisaną przez Galla Anonima - czyli opowieść o okrutnych rządach Popiela i ludowej rewolucji, która na czele kształtującego się państwa postawiła poczciwego Piasta, założyciela dynastii. "Państwo polskie powstało w połowie X wieku i żadne wcześniejsze procesy dojrzewania tego nie zapowiadały, pojawiło się nagle i zbrojnie. Jakaś siła niszczycielsko i krwawo unicestwiła dotychczasowy gminny porządek,, a zamiast niego postawiła sprawny, niekiedy okrutny aparat państwowy" - pisze Skrok. Idzie nawet dalej, stwierdzając: "Czynnik sprawczy i decydujący nie był pochodzenia miejscowego, lecz zewnętrznego.

Byli nim skandynawscy Waregowie, którzy przybyli z Rusi Kijowskiej w pierwszych dziesięcioleciach X wieku, wspierani w drugiej połowie tegoż stulecia przez wikingów z Pomorza, w szczególności z Wolina". Przytaczając na poparcie tej tezy wiele dowodów, kończy swą książkę ostatecznym stwierdzeniem: "Mieszko I był Waregiem, tak jak jego ojciec i dziad. To oni zbudowali Polskę, bez ich pomocy i pomysłowości i nas by nie było".

Jeśli jego tezy zostaną odpowiednio spopularyzowane może wybuchnąć ciekawa dyskusja. Nie tylko naukowa, ale i ideologiczna...

WŁODZIMIERZ JURASZ