Migracje w światowej literaturze. Piętnasta edycja Festiwalu Conrada od 23 do 29 października w Krakowie

Czy Polacy chcą amerykańskiej elektrowni atomowej w Polsce?

- Piętnaście lat temu wybraliśmy urodzonego w Berdyczowie na Podolu Józefa Korzeniowskiego na patrona festiwalu. W młodości Korzeniowski wyruszył w świat jako marynarz. Podróżnicze doświadczenia uczynił podwaliną jednego z najciekawszych projektów literackich nowoczesności. Odczytując jego dzieła na nowo od samego początku podkreślamy, że literatura rozwija się tylko o tyle, o ile istnieje możliwość spotkania ludzi z różnych światów, kultur i języków. Gdy ta możliwość jest blokowana i gdy granice zostają zatrzaśnięte, tracimy zdolność reagowania. Przestajemy wtedy słyszeć głosy potrzebujących pomocy – mówi Grzegorz Jankowicz, dyrektor programowy festiwalu.

- Migracji towarzyszy przekraczanie granic i opuszczanie własnego środowiska: migrantem jest zarówno dziecko chłopskiej rodziny z Wołkowyi, które jedzie na studia do Warszawy, jak i uchodźczyni z Kolumbii w drodze do Teksasu. Ktoś, kto szuka swojej życiowej szansy w atrakcyjniejszym zawodowo środowisku, ktoś, kto chce zerwać ze swoją tradycją, i ktoś, kto jest we własnym kraju prześladowany i musi wyjechać, żeby nie stracić życia albo żeby jego dzieci wychowywały się bez strachu – podkreśla Michał Paweł Markowski, dyrektor artystyczny festiwalu.

Nona Fernández Silanes, chilijska autorka powieści, scenariuszy i sztuk teatralnych oraz Martín Kohan, jeden z najważniejszych pisarzy argentyńskich, piszą właściwie o tym samym - ukazują sposób funkcjonowania dyktatur, które zmuszały do ucieczki tysiące mieszkańców Ameryki Południowej. W zamyśle organizatorów festiwalu spotkanie z tą parą pisarzy, będzie okazją, by przyjrzeć się autorytarnym reżimom i zastanowić, jakie wnioski płyną z doświadczeń Chile i Argentyny.

Maryam Madjid sama mówi o sobie: „Nie wiem, czy bardziej jestem Francuzką czy Iranką – obie tożsamości są we mnie zawsze i wszędzie”. W dzieciństwie Madjidi wyemigrowała z rodzinnego Iranu do Francji. Następnie spędziła cztery lata w Pekinie i dwa lata w Stambule jako nauczycielka języka francuskiego. Obecnie uczy go małoletnich uchodźców oraz cudzoziemców we Francji. Jak w jej twórczości odbija się temat migracji?

Na krakowskim festiwalu pojawi się też jedna z najważniejszych dziś postaci skandynawskiej kultury – Sofi Oksanen. Okrzyknięta literackim fenomenem przez „The Times”, udowodniła mistrzostwo w opisywaniu ludzkich dramatów i wrażliwość zarówno na sprawy historyczne, jak i współczesne. Dzięki temu, że jej ojciec jest Finem, a matka Estonką, Oksanen czerpie z dwóch odmiennych kultur i stale migruje między ich perspektywami.

Przyznawana od 1903 roku za wybitny utwór napisany oryginalnie w języku francuskim Nagroda Goncourtów należy do najbardziej wpływowych laurów literackich i wywołuje żywe dyskusje w całym świecie francuskojęzycznym. Wyborów dokonuje Akademia Goncourtów złożona z wybitnych ludzi pióra. W tym roku jury będzie obradować poza granicami Francji - pod Wawelem.

- To wielkie wyróżnienie dla Krakowa, że będziemy mogli gościć najwybitniejsze francuskie pisarki i pisarzy. Wydarzenie nie byłoby możliwe bez partnerstwa Instytutu Francuskiego w Krakowie i Festiwalu Conrada. W ramach tej współpracy od lat przybliżamy polskiej publiczności wszystko to, co najbardziej wartościowe w literaturze francuskojęzycznej – mówi Anne Schmidt-Riou, Konsul Generalna Francji w Krakowie i zastępczyni dyrektora Instytutu Francuskiego w Polsce.

Na Festiwal Conrada przyjadą wszyscy członkowie i członkinie Akademii: Didier Decoin, Françoise Chandernagor, Tahar Ben Jelloun, Paule Constant, Philippe Claudel, Pierre Assouline, Éric-Emmanuel Schmitt, Camille Laurens, Pascal Bruckner, Christine Angot. Członkowie i członkinie Akademii spotkają się z krakowską publicznością i ogłoszą krótką listę nominowanych do Nagrody Goncourtów.

Od 1998 roku, z inicjatywy Instytutu Francuskiego w Krakowie, przyznawana jest także Polska Nagroda Goncourtów. Najlepszą powieść w języku francuskim wybiera jury złożone ze studentów filologii romańskiej, reprezentujących dwanaście uniwersytetów z całej Polski. Wynik obrad poznamy, jak co roku, podczas Festiwalu Conrada.

Szczególnie bogato prezentuje się w tym roku na festiwalu program spotkań z literaturą języka hiszpańskiego. Poza wspomnianymi Noną Fernández Silanes i Martinem Kohanem, pojawi się Gwatemalczyk Eduardo Halfon oraz pochodząca z Argentyny Samanta Schweblin. Zaplanowano też spotkania z młodymi autorkami piszącymi po niemiecku - Austriaczką Laurą Freudenthaler i Niemką Judith Schalansky. Na Festiwal Conrada przyjadą interesujące twórczynie pochodzące z Azji: Koreanka Bora Chung oraz Indonezyjka Intan Paramaditha.

W programie nie mogło zabraknąć również spotkania z literaturą ukraińską. Do Krakowa przyjadą trzy cenione autorki, które w swoich ostatnich książkach opowiadają o sytuacji w ogarniętej wojną Ukrainie: Kateryna Babkina, Tamara Duda oraz Hałyna Kruk.

- W tym roku świętujemy nie tylko piętnastą edycję Festiwalu Conrada, ale też dziesięciolecie przyznania Krakowowi tytułu Miasta Literatury UNESCO. Z tej okazji będziemy spotykać się z postaciami, których książki zyskały już u nas pewną popularność, ale też z tymi, które na razie znane są w węższym kręgu czytelniczek i czytelników. Każda z nich zasługuje jednak na równą uwagę, bo tworzy oryginalne historie. Takie, które poszerzają naszą wiedzę i rozwijają wrażliwość – przekonuje Urszula Chwalba, dyrektorka wykonawcza Festiwalu Conrada.

Większość wydarzeń programu głównego odbędzie się w Akademii Sztuk Teatralnych im. Stanisława Wyspiańskiego w Krakowie oraz w kameralnych wnętrzach Pałacu Potockich. Finałem festiwalowego tygodnia będzie uroczysta gala Nagrody Conrada przyznawanej za najlepszy debiut literacki minionego roku. Więcej informacji na stronie https://conradfestival.pl/