Miliony dla ekstraklasy zabytków

Jutro Społeczny Komitet Odnowy Zabytków Krakowa po raz pierwszy rozdzieli dotacje na renowacje obiektów o szczególnym znaczeniu dla naszej kultury, o randze narodowej. Dla tej ekstraklasy zabytków przewidziano specjalną pulę pieniędzy. Wybrane tzw. kluczowe projekty będą miały zagwarantowane dofinansowanie na okres trzech lat: od 2017 do 2019 roku. Łącznie na ratowanie i przywracanie blasku najważniejszym zabytkom w tym czasie wstępnie zarezerwowano 38 mln.

- To nie nowe pieniądze na zabytki, tylko wyodrębnione ze środków, którymi dysponujemy. Chcemy przeznaczać na te najważniejsze zabytki niecałe 40 proc. budżetu i dzielić je w nowej formule - wyjaśnia Maciej Wilamowski, dyrektor biura dyrektor biura SKOZK. To komitet rozdysponowuje co roku pieniądze z Narodowego Funduszu Rewaloryzacji Zabytków - w ostatnich latach jest to każdorazowo 30 mln zł.

Gwarancja trzyletniego finansowania miała zachęcić potencjalnych beneficjentów do tego, aby zaryzykowali podjęcie generalnych remontów. Efekt? Od właścicieli i opiekunów zabytków wpłynęły 32 wnioski o dotacje z nowej, szczególnej puli. Wnioskodawcy chcieliby uzyskać łącznie 159 mln zł.

- Wybierzemy te projekty, które są planowane w obiektach absolutnie pierwszoplanowych dla polskiej historii i kultury, i dodatkowo takie zadania, które poszerzają dostęp społeczeństwa do skarbów polskiego dziedzictwa - mówi Maciej Wilamowski. Pierwszeństwo w związku z tym mają mieć m.in. zadania, które umożliwią korzystanie w atrakcyjnej formule z odremontowanych pieknych zabytkowych wnętrz albo te, dzięki którym powstaną galerie pokazujące bogactwo krakowskich eksponatów, dotąd nie pokazywanych.

W lipcu tego roku SKOZK sporządził „listę marzeń” - 10 najpilniejszych zadań, które miałyby bardzo duże szanse skorzystać z ekstrapieniędzy. W złożonych wnioskach nie znalazła się część ze wskazanych wtedy renowacji - np. odnowa stoków Wawelu albo uporządkowanie obozu „Płaszów”. Spośród zabytków z tej listy wpłynęły natomiast prośby o dotacje np. dla dalszych prac przy ołtarzu Wita Stwosza w kościele Mariackim oraz odnowę 19 sarkofagów w kryptach katedry wawelskiej (co kosztowałoby ok. 1,5 mln zł). - Trwają dyskusje, ale renowacja ołtarza Wita Stwosza czy grobów królewskich oraz wieszczów i bohaterów narodowych na Wawelu nie budzą kontrowersji. Podobnie jest z Muzeum Dominikanów Polskich, pokazujące zbiory z ostatnich ośmiuset lat - mówi Wilamowski.

Pośród starających się o nadzwyczajne dotacje jest Klasztor Franciszkanów. Chciałby zadbać o swoje krużganki, których historia sięga XV w. Od lat trwają tu częściowe remonty, konserwacje fresków, wykonywane są badania i odkrywki. - Krużganki powoli dochodzą do siebie, ale chcielibyśmy przeprowadzić ich kompleksową renowację - mówi o. Łukasz Brachaczek, który w klasztorze odpowiada za inwestycje.

Wymienia też: - Trzeba wyremontować witraże. Należy zrobić renowację posadzki, która jest w stanie agonalnym. Odnowy potrzebują portrety biskupów, łącznie z drewnianymi epitafiami, zniszczonymi przez drewnojady.

W wielu miejscach odpadają tynki, a w dolnych partiach muru trzeba uporać się z wilgocią. Istotne jest też ujednolicenie całości pod względem technicznym i wizualnym. W sumie potrzeba ok. 3 mln zł. - Pisaliśmy już projekty unijne, ale nie udało się uzyskać funduszy. Nowa pula w SKOZK-u to ważna szansa. Takie finansowanie zapewnia komfort: można przeprowadzić jeden przetarg, a nie dzielić zadanie na etapy i ogłaszać kolejne przetargi, szukać wciąż nowych środków - mówi o. Brachaczek.

Inne zabytki, których opiekunowie liczą na wsparcie renowacji ze specjalnej puli to m.in. podziemia opactwa w Tyńcu, najstarsza w Polsce siedziba towarzystwa „Sokół” przy ul. Piłsudskiego oraz Dom Józefa Mehoffera.

- Złożyliśmy wniosek o 4 mln 400 tys. zł na remont konserwatorski i rozbudowę Domu Józefa Mehoffera wraz z rekompozycją ogrodu. To jeden z najważniejszych domów biograficznych w Krakowie, który nie jest w najlepszym stanie technicznym - mówi Łukasz Gaweł, zastępca dyrektora ds. strategii, rozwoju i komunikacji Muzeum Narodowego w Krakowie.

[email protected]