Młodzi i bezrobotni. Jak pomóc absolwentom szkół zawodowych

Jak znaleźć satysfakcjonującą pracę, w jaki sposób zmniejszyć bezrobocie wśród młodych ludzi i co zrobić, aby rozwijać szkolnictwo zawodowe – takim problemom była poświęcona debata „Zawód, który nie sprawi zawodu” zorganizowana przez „Dziennik Polski” i samorząd województwa małopolskiego w Międzynarodowym Centrum Kultury. To pierwsze z cyklu spotkań pt. „Małopolskie Obserwatoria – dostrzegamy zmiany”.

Roman Ciepiela, wicemarszałek województwa małopolskiego, powiedział, że rynek pracy zmienia się teraz szybciej niż kiedykolwiek przedtem. – Nikt nie jest w stanie przewidzieć, jaka będzie sytuacja gospodarcza w 2035 roku, jakie będą wtedy technologie. Dlatego współczuję młodym ludziom, którzy teraz muszą podejmować decyzje dotyczące ich przyszłości – mówił wicemarszałek.

Zwracał także uwagę na nowe zjawisko: coraz bardziej zwiększa się zainteresowanie szkołami zawodowymi. Wybiera je już 60 proc. absolwentów gimnazjów.

– _Szkolnictwo zawodowe nie upadło. To stereotyp, który od __kilku lat już jest nieaktualny _– stwierdził wicemarszałek. Dodawał, że na terenie województwa małopolskiego sytuacja poprawiła się pod tym względem dzięki m.in. funduszom unijnym.

Teraz około 20 proc. absolwentów szkół zawodowych w Małopolsce nie ma pracy. Ale 40 proc. znalazło zatrudnienie w ciągu roku od ukończenia szkoły.

Andrzej Martynuska, dyrektor Wojewódzkiego Urzędu Pracy, zapewniał jednak, że liczba bezrobotnych absolwentów zmniejsza się. Wynika to z tego, że w ciągu ostatnich lat (2007–2013) na ich szkolenia i staże wydano ok. 1 mld zł z funduszy unijnych.

– To o wiele więcej, niż przeznaczyliśmy na osoby po 50. roku życia. Na nie wydaliśmy ok. 380 mln zł – mówił Andrzej Martynuska.

Z danych Małopolskiego Urzędu Pracy wynika, że większość z tych, którzy dostali pracę (82 proc.), zatrudniona jest jako pracownicy najemni. Własną firmę zakłada 5 proc. byłych uczniów szkół zawodowych i techników. Natomiast 7 proc. osób pracuje w rodzinnej firmie lub gospodarstwie rolnym.

Swoje firmy najczęściej zakładają absolwenci techników. 80 proc. z młodych przedsiębiorców to mężczyźni. Najwięcej z nich działa w branżach: budowlanej, rolniczej, przemysłu przetwórczego oraz motoryzacyjnej.

Około połowa z założonych przez młodzież firm powstała dzięki dofinansowaniu powiatowych urzędów pracy.

Jakie aspiracje mają młodzi, jakie są ich oczekiwania wobec rynku pracy – na te pytania odpowiada badanie Małopolska Młodzież 2014, które zostało przeprowadzone przez Małopolskie Obserwatorium Polityki Rozwoju.

Ankieterzy zapytali młodych ludzi m.in., czy wiążą swoją przyszłość z miejscowością, w której mieszkają. Okazało się, że 36 proc. planuje pozostać w miejscu, w którym mieszka, a niespełna 13 proc. chce się przenieść do innego kraju, najczęściej do Wielkiej Brytanii, Niemiec czy Stanów Zjednoczonych.

Z badań wynika, że tylko 9,5 proc. czuje się emocjonalnie związanych z Małopolską. Młodzi ludzie uznali, że w naszym województwie największe szanse na rozwój daje Kraków (tak myśli 35 proc. badanych). Dopiero na drugim miejscu znalazła się zagranica (22 proc.), a na trzecim Warszawa – 10 proc.

Jak sprawić, aby młodzi ludzie potrafili się odnaleźć na rynku pracy? – Na __życie trzeba mieć biznesplan – mówił Andrzej Zdebski, prezes Izby Przemysłowo-Handlowej w Krakowie.

Jego zdaniem tylko taki zawód nie sprawi zawodu, który będzie wykonywany z pasją i pozwoli na utrzymanie rodziny. – _Wy macie o __wiele trudniej niż nasze pokolenie, wy już teraz musicie sobie wymyślić ścieżkę kariery _– mówił Andrzej Zdebski.

Andrzej Martynuska stwierdził, że każda praca może nam sprawić zawód, ale jednocześnie każda może być interesująca. – _Ważne, aby była dostosowana do umiejętności, zainteresowań i uwzględniała kierunki rozwoju rynku pracy _– mówił Andrzej Martynuska.

Według prof. dr hab. Grażyny Prawelskiej-Skrzypek z UJ wysokość wynagrodzenia nie jest kluczowa, jeżeli chodzi o zadowolenie z pracy.

– Może zdarzyć się taka sytuacja, że ktoś ma dobrze płatną pracę, ale jest głęboko nieszczęśliwy. Najważniejsza jest satysfakcja z __pracy – uważa prof. Grażyna Prawelska-Skrzypek. Jej zdaniem praca to nie tylko pieniądze, ale poczucie, że jest się potrzebnym, że realizuje się swoje pasje i pogłębia zainteresowania.

–_ Nie kształcimy ludzi tylko po to, aby zdobywali kompetencje zawodowe, chcemy dawać im także szanse na rozwój, ułatwić świadome podejmowanie decyzji dotyczących przyszłości _– mówiła prof. Grażyna Prawelska-Skrzypek.

Według Andrzeja Zdebskiego problemem jest to, że młodzi ludzie nie zawsze mają konkretne, praktyczne umiejętności, nie są przygotowani do rynku pracy. Dodawał, że z punktu widzenia pracodawcy, najbardziej przeszkadza brak zaangażowania i spora rotacja pracowników. – Największy problem mam z magazynierami, rotacja na tym stanowisku jest niespotykanie duża – mówił Andrzej Zdebski

Uczestnicy dyskusji podkreślali także, że trudno jest przewidzieć, jakie zawody będą potrzebne w przyszłości. Prognozy, które były przygotowane na ten temat kilkanaście lat temu, w ogóle się nie sprawdziły.

Dlatego specjaliści przestrzegają młodych ludzi przed kierowaniem się przy wyborze zawodu tylko tym, jakie specjalności są teraz na topie. Za kilka lat, kiedy obecni uczniowie zakończą edukację, może się to zupełnie zmienić.

Ważne jest także, aby być przygotowanym do tego, że w ciągu całego życia trzeba będzie kilka razy zmieniać zawód. – _Nie można wybierać studiów tylko ze względu na opłacalność pracy. To jest całkowite nieporozumienie. Bardzo ważne są zainteresowania i zdolności, to one decydują o tym, czy odnajdziemy się na __rynku pracy _– uważa Grażyna Śliwińska z Centrum Karier AGH.

Według Jerzego Lackowskiego, dyrektora Studium Pedagogicznego UJ, ważne jest także, aby zmienić system edukacji i reaktywować szkolnictwo zawodowe. Jego zdaniem trzeba także podnieść poziom edukacji w szkołach.

– Problemem jest dramatyczne obniżenie wymagań stawianych młodych ludziom. Aby zdać maturę, która nie jest zbyt trudna – wystarczy napisać ją poprawnie w 30 proc. Uczeń, który ma ocenę niedostateczną, na koniec roku, może przejść do następnej klasy, to nieporozumienie – mówił Jerzy Lackowski.

Wyjątkiem od tej reguły była jednak tegoroczna matura, której nie zdało aż 30 proc. młodych ludzi. Przyczyną były trudne zadania z matematyki. – _Jest rzeczą skandaliczną, że z roku na rok trudność egzaminu może się zmieniać _– uważa Jerzy Lackowski.

Marian Piekarczyk z Zespołu Szkół Łączności w Krakowie, podkreślał, że bardzo ważna jest rola doradcy zawodowego. To profesja, która jest teraz niedoceniana. – Dobrze by jednak było, aby taki doradca był w __każdej szkole – zauważył Marian Piekarczyk.

Wicemarszałek Roman Ciepiela podkreślał, że od kilku lat władze województwa zaangażowane są w poprawę sytuacji młodych ludzi na rynku pracy. – _Po to powołaliśmy Małopolskie Obserwatorium Rynku Pracy i Edukacji. Chcemy pomóc im w __wyborach zawodowych _– mówił Roman Ciepiela.

Uczestnicy dyskusji mieli nadzieję, że dzięki podobnym spotkaniom uda się wypracować rozwiązania, które ułatwią młodym ludziom wejście w dorosłe życie. –_ Nasza dyskusja na __pewno nie zmieni rzeczywiści, ale mam nadzieję, że będzie to kropla, która drąży skałę _– podsumował Marek Kęskrawiec, redaktor naczelny „Dziennika Polskiego”.