Moda na rozwód

Stajemy się bardziej tolerancyjni i przyjmujemy nowe, rzadko spotykane wcześniej wzorce zachowań

   Na pewno jedną z głównych przyczyn nasilenia zjawiska jest likwidacja Funduszu Alimentacyjnego, o czym "Dziennik" niedawno informował. - W związku ze zniesieniem funduszu rozwodów wciąż przybywa - przyznaje Jadwiga Osuchowa, sędzia Sądu Okręgowego w Krakowie. - Obecny system powoduje, że coraz więcej kobiet jest zainteresowanych uzyskaniem statusu samotnej matki.
   Trzeba jednak pamiętać, że już wcześniej - w latach 90. - wzrastała liczba rozwodów. Doszło do tego, żenp.w 2002 roku zawarto 191 tys. małżeństw, a jednocześnie rozwiązano poprzez rozwód 45,5 tysiąca. Jak się okazuje, rozwodom sprzyja środowisko miejskie - prawie 39 tysięcy przeprowadzonych dwa lata temu rozwodów orzeczono w miastach.
   1 maja przestał istnieć Fundusz Alimentacyjny. Od tej pory, zamiast alimentów, każdy rodzic samotnie wychowujący dziecko, po spełnieniu określonych kryteriów, powinien dostawać co miesiąc 170 zł zasiłku.
   Taka sytuacja sprzyja występowaniu o rozwód - pierwszą grupę stanowią ci, którzy już mają zasądzone alimenty, ale nie mają rozwodu (tylko formalnie udokumentowany rozwód uprawnia do świadczenia), drugą osoby, które chcą uzyskać tzw. rozwód fikcyjny - bowiem zasiłek się opłaca (jak już pisaliśmy w "Dzienniku", na trójkę dzieci w ciągu roku można dostać ok. 6 tys. zł).
   Patologie, związane z likwidacją Funduszu Alimentacyjnego, tłumaczą jedynie natężenie zainteresowania rozwodami w czasie ostatnich kilku miesięcy._Tymczasem socjologowie próbują wyjaśnić, dlaczego już od dziesięciu lat mamy coraz mniejszą chęć do tego, by stanąć na ślubnym kobiercu i coraz mniejsze opory, by się rozwieść.
   - _W ciągu ostatniej dekady staliśmy się bardziej mobilni, otwarci na alternatywne sposoby funkcjonowania rodziny. Rozwód nie jest już powodem do wstydu - media uczą nas tolerancji, jeśli nie wręcz przyzwolenia na rozwiązywanie związków małżeńskich - _tłumaczy dr Magdalena Waniewska, socjolog z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
   Wśród najczęstszych powodów rozwiązywania małżeństw wymienia się niezgodność charakterów oraz alkoholizm, choć sędzia Osuchowa przypomina, że wciąż niezwykle ważne są powody społeczne. - _Z mojej wieloletniej praktyki wynika, że bardzo częstą przyczyną rozpadu związków jest zła sytuacja finansowa małżonków, problemy mieszkaniowe, ale także ingerencja teściów w pożycie małżeńskie dzieci - _mówi Jadwiga Osuchowa.
   Rozwód to także koszty - zarówno jeżeli chodzi o czas, jak i finanse. Jak informują prawnicy, przeciętnie sprawa rozwodowa trwa od kilku miesięcy do półtora roku. Ten czas może się jednak przedłużyć, szczególnie w wypadku, gdy chcemy rozwodu z orzeczeniem winy współmałżonka - wtedy musimy ją udowodnić. To oznacza powołanie świadków, przedstawienie dokumentów (np. wyników obdukcji, raportów policyjnych etc.), co wpływa na długość procesu.
   Natomiast koszty rozprawy sądowej to opłaty sądowe i koszty wynajęcia adwokata (jeżeli decydujemy się na jego pomoc, co nie jest konieczne). W momencie składania pozwu powinniśmy przedstawić sądowi zaświadczenie o wysokości zarobków, bo na tej podstawie sąd ustali, ile mamy zapłacić na początku sprawy, za tzw. wpis tymczasowy. Są to kwoty rzędu 30-600 zł. W trudnej sytuacji materialnej możemy zwrócić się o zwolnienie z kosztów sądowych - stosowny wniosek należy wnieść wraz z pozwem.
   Jak informuje "Gazeta Prawna", minimalna stawka dla adwokata w sprawie o rozwód lub unieważnienie małżeństwa wynosi 360 zł. Całkowite wynagrodzenie uzależnione jest od długości trwania sprawy i stopnia jej skomplikowania - w przypadku, gdy sąd ma wydać orzeczenie o winie współmałżonka, zasądzić opiekę nad dziećmi i przeprowadzić podział majątku, koszty rosną. Z nieoficjalnych danych wynika, że za przeprowadzenie rozwodu w Krakowie strona zapłaci w granicach 1200-1600 zł.
   Socjologowie przewidują, że rozwodów będzie coraz więcej, ponieważ zaczynamy koncentrować się na wartościach osobistych - indywidualnym rozwoju i satysfakcji zawodowej, a małżeństwo, szczególnie w przypadku ludzi młodych, traktowane jest jako stan przejściowy.
   To właśnie małżeństwa osób młodych, zawarte w wieku 20-24 lat, rozpadają się najczęściej, po kilku latach trwania. Zdaniem psychologów spowodowane jest to tym, że w takich małżeństwach nie zdążyły wytworzyć się więzi przyjacielskie; młodzi ludzie szybciej znajdują sobie innych, atrakcyjniejszych partnerów.
   Pozew o rozwód wnoszą częściej kobiety - tak jest w 2/3 przypadków. Rzadko natomiast okazują się być winne rozpadu małżeństwa - tylko w niespełna 3 procent przypadków sąd uznaje rozkład małżeństwa z ich winy. To one również uzyskują najczęściej wyłączną opiekę nad dzieckiem - tak jest w ponad 60 proc. przypadków; mężczyźni zostają wyłącznymi opiekunami w około 3,5 proc. przypadków.
   Częściej się rozwodzimy, a mniejszą ochotę mamy na to, by wyrzec sakramentalne "tak" i powiększyć rodzinę - jest to charakterystyczne dla większości krajów UE. Rok 1983 był w Polsce szczytowym rokiem ostatniego wyżu demograficznego; urodziło się wtedy ponad 723 tysiące dzieci. W latach 90. notowano stały spadek liczby urodzeń.
   - _Młodzi ludzie coraz częściej stawiają na świadomy i nieskrępowany niczym wybór własnej drogi - _tłumaczy dr Magdalena Waniewska. - Chcą najpierw zdobyć wykształcenie, osiągnąć sukces zawodowy i ustabilizować swoją sytuację materialną, dlatego odwlekają decyzję o posiadaniu dzieci._
   Potwierdzają to statystyki GUS-u. W latach 90. coraz starsze kobiety decydują się urodzić dziecko. Na pierwszą pociechę przychodzi czas w wieku ok. 24 lat. Stajemy się także bardziej tolerancyjni i przejmujemy nowe, rzadko spotykane wcześniej wzorce zachowań. Formuła wspólnego bycia razem coraz częściej oznacza partnerstwo, a nie małżeństwo, co wpływa także na to, że coraz więcej dzieci rodzi się z niesformalizowanych związków. W ostatnich latach odsetek urodzeń pozamałżeńskich wzrósł dwukrotnie w porównaniu z sytuacją z początku lat 90.; wynosi on obecnie 12 procent.
   Jesteśmy również coraz mniej skorzy do składania przysięgi małżeńskiej - wynika ze statystyk GUS. Od 1993 roku liczba zawartych w Polsce małżeństw stale maleje. Na początku lat 90. na ślubnym kobiercu stawało w ciągu roku ponad 250 tysięcy par, teraz na ten krok decyduje się już tylko 190 tysięcy. PATRYCJA PUSTKOWIAK