Motywy na egzaminie ósmoklasisty z języka polskiego. Jakie ważne tematy poruszają lektury obowiązkowe? Podajemy przykłady

• Charles Dickens, „Opowieść wigilijna”: dobro i zło, bieda i bogactwo, wędrówka, przemiana, samotność, miłość czy sens życia.
• Aleksander Fredro, „Zemsta”: zemsta, trudna miłość, sąsiedzkie niesnaski, przykład życia polskiej szlachty, humor w lekturach, wady i zalety człowieka.
• Jan Kochanowski, wybór fraszek: miłość, szczęście, zdrowie, ważne wartości.
• Jan Kochanowski, tren VII i VIII: żałoba, cierpienie, rozpacz, strata, miłość ojcowska, śmierć, motyw ojca.
• Aleksander Kamiński, „Kamienie na szaniec”: patriotyzm, wojna, walka za ojczyznę, braterstwo, przyjaźń, młodość, odwaga, cierpienie, dojrzewanie w trudnych czasach, honor.
• Antoine de Saint-Exupéry, „Mały Książę”: podróż, dorastanie, mądrość, samotność, miłość, przyjaźń, cierpienie, odpowiedzialność za innych, próżność, ważne wartości, wyobraźnia.
• Henryk Sienkiewicz, „Quo vadis”: przyjaźń, miłość, przemiana, religia, wiara, szaleństwo, władza, uprzedzenia, wolność i niewolnictwo.
• Henryk Sienkiewicz „Latarnik”: emigracja, wędrówka, tęsknota za ojczyzną, nadzieja, samotność, starość, odwaga.
• Juliusz Słowacki, „Balladyna”: miłość i zdrada, zbrodnia, kłamstwo, konsekwencje, obyczaje ludowe, elementy świata fantastycznego, dobro i zło.

I oczywiście dzieła Adama Mickiewicza:

• „Reduta Ordona”: bohaterstwo, patriotyzm, poświęcenie dla ojczyzny, śmierć w walce, żołnierz, Polacy i Rosjanie, wojna, odwaga, cierpienie, męstwo.
• „Śmierć Pułkownika”: odwaga, żołnierz, patriotyzm, walka, śmierć.
• „Świtezianka”: dobro i zło, wierność, zdrada, miłość, kuszenie, silna wola, elementy słowiańskich wierzeń, świat fantastyczny.
• „Dziady” cz. II: dobro i zło, kara, cierpienie, miłość, śmierć, tradycja, obrzędy słowiańskie.
• „Pan Tadeusz”: miłość, zemsta, romantyzm, wina i kara, przyroda, historia, tradycje szlacheckie, walka o niepodległość, przemiana bohatera, patriotyzm, ojczyzna, rodzina.

Oczywiście uczniowie mają swoje ulubione lektury, jak i te, które z różnych powodów woleliby omijać z daleka. Według relacji w mediach społecznościowych ósmoklasiści doceniają „Kamienie na szaniec”, natomiast manifestują brak na egzaminie m.in. Quo Vadis.

Sugerując się potrzebami uczniów wybraliśmy dwie lektury do omówienia wraz z przykładowymi motywami:

1. QUO VADIS:
   Motyw miłości – ten motyw można poprzeć na trzech wyraźnie zaznaczonych w powieści wątkach. Relacja Ligii i Winicjusza, Petroniusza i Eunice oraz miłości do Boga. Ligia i Winicjusz pokazują związek romantyczny, można powiedzieć o miłości od pierwszego wejrzenia silnym zauroczeniu i przyciąganiu. Winicjusz na początku pała do Ligii pożądaniem, które go wręcz niszczy, jest opętany swoją żądzą. Wrażliwość, zasady Ligii i czas wpływają na zmianę Winicjusza. Prawdziwa miłość pozwala mu przewartościować swój świat i stać się lepszym człowiekiem. Ligia od początku kochała mężczyznę miłością niewinną i czystą, bez powierzchownych i interesownych pobudek opartych na cielesności.
   Motyw przemiany bohatera – doskonałym przykładem przemiany bohatera pod wypływem wydarzeń, jest postać Marka Winicjusza, który z poganina, egoisty, porywczego i mściwego mężczyzny zmienia się w pokornego chrześcijanina, ufnego i dobrego człowieka, który dobro ukochanej stawia ponad swoje własne. Co zmieniło Winicjusza? Miłość do Ligii, a także do Boga. Był to długotrwały proces wywołujący liczne wewnętrzne rozterki m.in. porównywanie świata chrześcijan i nauk Apostoła Piotra do zasad, którymi kierował się on i otaczający go ludzie, a także moralność ukochanej oraz tęsknota za Ligią, kiedy kobieta uciekła z jego domu, w którym nie brakowało jej dobrodziejstw materialnych.
2. ZEMSTA:
   Motyw zemsty – to oczywisty motyw, który mocno wybrzmiewa w książce o tym samym tytule. Fabułę napędza chęć wzajemnej zemsty dwóch bohaterów: Cześnika Raptusiewicza i Rejenta Milczka. Sąsiedzi podejmują działania, aby dostarczać sobie przykrości i złośliwości. Te dwie osoby obrazujące przejaskrawiony obraz szlachciców końca XVIII wieku, dla zemsty są w stanie poświęcić dobro bliskich, a także kłamać. Co stanowi spór sąsiadów? Chodzi o dwa główne tematy: po pierwsze dzielący ich mur. Rejent chce go naprawić, Cześnik się nie zgadza. A po drugie miłość, która połączyła młodych żyjących w skłóconych ze sobą rodzinach. Chodzi o Wacława syna Rejenta Milczka i Klarę – bratanicę Cześnika Raptusiewicza, który zastępował dziewczynie zmarłego ojca.
   Motyw muru – mur dzielący sąsiadów oprócz podziału przestrzeni życiowej i wyznaczenia wyraźnej granicy jest symbolem barier nie do pokonania, ograniczeń, niewoli i różnych trudności. Bohaterowie dramatu próbują im sprostać, szczególnie młodzi zakochani, ale mur i upór Cześnika oraz Rejenta wciąż powodują konflikty i intrygi. Mur utrudnia zgodne życie sąsiadów i szczęśliwy związek Wacława oraz Klary. Przydatne zwroty: „Głową muru nie przebijesz”,„Stanąć za kimś murem”, „Przycisnąć kogoś do muru/ściany”.