Możesz mieć wyższą emeryturę

Przed nami kolejna reforma emerytalna. Nie wiadomo jeszcze, kiedy dojdzie do obniżenia wieku emerytalnego i na jakich zasadach. Ale są ważne sprawy związane z emeryturą, o których trzeba wiedzieć już dziś.

Emerytury są niskie. A będą jeszcze niższe...

Niestety, taka jest prawda, której nie są w stanie zmienić kolejne reformy, bo wynika to z dwóch czynników - niżu demograficznego (a to osoby pracujące zarabiają na świadczenia emerytów) oraz rosnącej średniej długości życia (uzbierany kapitał ze składek dzieli się na więcej lat).

Możesz to zmienić

Niezależnie od tego, jaki będą miały kształt kolejne reformy emerytalne, specjaliści są zgodni: kto chce zapewnić sobie odpowiedni poziom życia na emeryturze, powinien zastanowić się nad dodatkową formą oszczędzania na nią. Tu nie chodzi o wielkie kwoty - kluczowa jest systematyczność. Tu nie trzeba szukać na własną rękę - istnieją specjalne rozwiązania. To trzeci filar (obok ZUS i OFE). Składają się na niego Pracownicze Programy Emerytalne (PPE; organizują je pracodawcy) i dwie inne, wsparte zachętami podatkowymi, formy indywidualnego i dobrowolnego oszczędzania kapitału: A Indywidualne Konta Emerytalne (w skrócie zwane IKE), oraz A Indywidualne Konta Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE).

IKE

1. Prawo do dokonywania wpłat na IKE przysługuje każdemu Kowalskiemu czy Nowakowi, który ukończył 18 lat (lub 16 lat, jeśli jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę).

2. Każdy z nas musi mieć własne, odrębne konto. Czyli nie da się gromadzić oszczędności wspólnie, na przykład z małżonkiem czy dzieckiem.

Można jednak wskazać osobę (lub kilka), której zostaną wypłacone pieniądze po śmierci oszczędzającego. Gdy nie jest wyznaczona, przypadają one spadkobiercom lub najbliższej rodzinie, gdy IKE w formie umowy ubezpieczenia na życie prowadzi zakład ubezpieczeń. Oszczędności dziedziczone są w całości. Nie ma podatku od spadków i darowizn czy dochodów kapitałowych.

3. Na IKE można co roku wpłacić (za jednym razem lub w ratach) maksymalnie 300 proc. prognozowanego na dany rok przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce.

4. Wypłata z zachowaniem korzyści podatkowych następuje wyłącznie na wniosek oszczędzającego - po osiągnięciu przez niego wieku 60 lat lub nabyciu uprawnień emerytalnych i ukończeniu 55. roku życia. Aby skorzystać ze zwolnienia podatkowego, trzeba też spełnić dodatkowy warunek, to znaczy dokonywać:
- wpłat na IKE co najmniej w 5 dowolnych latach kalendarzowych, lub
- wpłaty ponad połowy wartości wszystkich wpłat na IKE nie później niż na 5 lat przed dniem złożenia wniosku o dokonanie wypłaty.

W każdym czasie możemy zakończyć oszczędzanie i wycofać zgromadzone na koncie oszczędności - w całości lub części. Tyle że wiąże się to jednak z koniecznością zapłacenia 19 proc. podatku od dochodów kapitałowych (to podatek Belki, jak przy innych lokatach).

5. Moment wypłaty pieniędzy zależy od nas. Do naszej decyzji (albo osoby uprawnionej, w przypadku śmierci oszczędzającego) pozostawiono wybór formy wypłaty (jednorazowa czy w ratach).

IKZE

W dużej mierze oparte są na rozwiązaniach przyjętych przy IKE. Zasadnicza różnica dotyczy opodatkowania.

W IKZE zastosowano preferencję podatkową polegającą na odliczaniu od podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych wpłat na to konto.

1. Roczny limit wpłat nie może przekroczyć kwoty odpowiadającej 1,2 krotności przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok.

Wyjątek dotyczy małoletnich, którzy mogą dokonywać wpłat na IKZE (jak też na IKE) tylko w roku kalendarzowym, w którym uzyskali dochody z pracy wykonywanej na podstawie umowy o pracę, i tylko do wysokości tych dochodów.

2. Pieniądze wpłacone na IKZE w danym roku można odliczyć od podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych za ten rok i pomniejszać należny podatek.

3. Wypłaty z IKZE są opodatkowane (stawka 10 proc.).

4. Oszczędności są dziedziczone w całości. Nie są obciążone podatkiem od spadku i darowizn. Dziedziczący muszą zapłacić jednak 10 proc. podatku dochodowego.

5. Wypłata z zachowaniem korzyści podatkowych (zwolnienie z podatku od zysków kapitałowych) następuje - w ratach lub jednorazowo - wyłącznie:
- na wniosek oszczędzającego, po osiągnięciu przez niego wieku 65 lat oraz pod warunkiem dokonywania wpłat na IKZE co najmniej w 5 latach kalendarzowych,
- w przypadku śmierci oszczędzającego - na wniosek osoby uprawnionej.

W każdym momencie oszczędzający może też zwrócić się z wnioskiem o zwrot środków zgromadzonych na IKZE - ale w całości, ponieważ w tym przypadku nie można wycofać części pieniędzy. Taki zwrot podlega jednak wyższemu opodatkowaniu (stawki według skali podatkowej).

PRAKTYCZNE INFORMACJE

Prognoza. Jaka może być Twoja przyszła emerytura
Stopa zastąpienia nowych emerytur (jej relacja do ostatniego wynagrodzenia osób przechodzących na to świadczenie) ulegnie zmniejszeniu. Obecni 40- i 50-latkowie mogą dostawać z ZUS-u połowę swojej obecnej pensji. Jeszcze gorsza przyszłość czeka urodzonych w latach 1980-1999. Oni mogą otrzymywać zaledwie 25-35 procent. W najgorszej sytuacji będą, tradycyjnie, panie (żyją dłużej, a pracują krócej, więc mniej uzbierają składek emerytalnych) i pracujący na śmieciówkach. Te popularne umowy cywilnoprawne oznaczają śmieciowe emerytury.

W praktyce. Gdzie założysz IKE i IKZE

Możesz je założyć podpisując umowę z:
- funduszem inwestycyjnym,
- podmiotem prowadzącym działalność maklerską o świadczenie usług polegających na wykonywaniu zleceń nabycia lub zbycia instrumentów finansowych i prowadzenie rachunku papierów wartościowych oraz rachunku pieniężnego,
- zakładem ubezpieczeń na życie - w formie umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym,
- bankiem - w tym przypadku w formie rachunku,
- dobrowolnym funduszem emerytalnym.

Ekspert wyjaśnia. Nowy rok przyniósł nowe limity wpłat
- Roczny limit wpłat na IKE w 2016 roku wzrósł o 288 złotych w porównaniu z rokiem 2015. Wynosi obecnie 12.165 złotych - informuje Jacek Treumann z Legg Mason TFI SA. - W 2016 roku możemy również wpłacić więcej środków na Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego. Łączna kwota wpłat na IKZE może wynieść 4.866 złotych. W ubiegłym roku było to 4.750,8 złotych.

Oznacza to, że - przy założeniu wykorzystania pełnego limitu wpłat na IKZE w 2016 roku (4.866 zł) - będziemy mogli zaoszczędzić w ramach ulgi podatkowej w rozliczeniu podatku PIT za ten rok:
- 875,88 zł (opodatkowanie 18 proc.),
- 924,54 zł (19 proc.),
- 1.557,12 zł (32 proc.).

Praktyczne porady
Jakie konto wybrać: IKE czy IKZE? To zależy

Od czego warto uzależnić nasz wybór sposobu oszczędzania.

Powinien zależeć przede wszystkim od tego, ile:

1) możemy odkładać, na przykład każdego miesiącu roku - a to dlatego, że przy inwestycjach są minimalne kwoty,

2) mamy lat - bo inaczej powinna wyglądać struktura oszczędności 30-latka, a inaczej osoby dobiegającej sześćdziesiątki.

Gdy do emerytury zostało nam wiele lat.

Może pozwolić sobie na ofensywne inwestycje (jak na przykład akcje czy agresywne fundusze inwestycyjne). Regularnie sprawdzajmy jednak nasz emerytalny portfel inwestycyjny. Tym częściej, im więcej w nim ryzykownych rozwiązań. Pozwala to nie tylko ustrzec się dużych strat (poprzez zmianę podziału posiadanych środków), ale daje również szansę na zwiększenie stopy zwrotu (poprzez zwiększenie zaangażowania na wybranym rynku).

Gdy mamy przed sobą niewiele lat pracy.

Warto skupić się raczej na utrzymaniu wartości posiadanych pieniędzy i pokonaniu zżerającej je inflacji. Generalnie można przyjąć zasadę, że im bliżej mamy do przejścia na emeryturę, tym oszczędności powinny być lokowane w coraz bardziej bezpiecznych produktach. W praktyce oznacza to na przykład stopniową zamianę funduszy akcji na pieniężne i gotówkowe lub depozyty bankowe.

Pamiętajmy też o dywersyfikacji
Czyli o niewkładaniu wszystkich jaj do jednego koszyka.

Dywersyfikacja - brzmi bardzo tajemniczo i skomplikowanie. A jest to, na chłopski rozum tłumacząc, zasada jednoczesnego oszczędzania lub inwestowania na kilka sposobów. Wtedy możemy nadrobić ewentualne straty lub pomnożyć zyski. Pamiętajmy jednak, że oszczędzanie musi być przede wszystkim systematyczne. Bez tego, nawet przy wyższych stopach zwrotu, efekt będzie marny.