Możesz zwiększyć swoją emeryturę. Podpowiadamy, jak można to zrobić

Od 1 maja tego roku zaczęły obowiązywać przepisy znowelizowanej ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Nowe przepisy podwyższają wysokość świadczeń emerytalnych ustalonych zarówno według nowych, jak i starych zasad. Część z nich dotyczy obliczania wysokości kapitału początkowego, część – wysokości świadczenia.

Na początek najbardziej powszechna zmiana: przy obliczaniu wysokości emerytury wprowadzona została możliwość stosowania tablic trwania życia obowiązujących w dniu, w którym ubezpieczony osiągnął wiek emerytalny. Do tej pory obowiązywał przepis, że liczy się tylko i wyłącznie tablica obowiązująca w dacie przejścia na emeryturę.

Ci, którzy chcą dalej pracować, mają wybór
Tablice trwania życia ogłasza GUS corocznie w terminie do 31 marca, a zawarte w nich wskaźniki stosowane są do emerytur na wnioski złożone od 1 kwietnia do 31 marca następnego roku. Porównując wartości średniego dalszego trwania życia związane z poszczególnymi rocznikami w ciągu kolejnych lat w ogłaszanych kolejno tablicach łatwo zauważyć, że ulegają one stopniowemu wydłużeniu. Oznacza to, że liczba miesięcy, które zostały do przeżycia, jest statystycznie coraz większa – oczywiście dla tego samego wieku (patrz infografika).

Przykład. Załóżmy, że pani Joanna osiągnęła wiek emerytalny (60 lat i 4 miesiące) w kwietniu 2014 roku. Mimo to postanowiła nie skorzystać z prawa do emerytury i nadal pracować, gdyż nieźle zarabia i nie zamierza spędzać czasu w domu. Zaplanowała sobie jednak, że na emeryturę przejdzie w przyszłym roku, a więc po dwóch latach od osiągnięcia uprawnień do emerytury.

Dotychczas pani Joanna nie miała wyboru i przy obliczeniu emerytury ZUS musiałby w jej przypadku uwzględnić tablice trwania życia dla wieku przejścia na emeryturę, czyli 62 lat i 4 miesięcy. Teraz będzie mogła sprawdzić, ile wynosiła prognozowana długość życia dla wieku 62 lat i 4 miesięcy w tablicy z 2014 roku (kiedy to nabyła uprawnienia emerytalne) oraz w tablicy z 2016 roku (kiedy zamierza zrezygnować z pracy). I wybierze bardziej korzystną dla siebie tablicę – oczywiście tę z krótszą prognozowaną długością życia. Dzięki temu kapitał uzbierany na indywidualnym koncie pani Joanny w ZUS będzie dzielony przez mniejszą liczbę miesięcy i jej emerytura stanie się przez to wyższa.

„Proponowana zmiana w większym stopniu może zachęcić ubezpieczonych do kontynuowania aktywności zawodowej po osiągnięciu wieku emerytalnego, co będzie także korzystne z punktu widzenia bezpieczeństwa finansów publicznych” – napisali autorzy ustawy.

Innym plusem wyboru tablic jest to, że ubezpieczony, który osiągnął wiek emerytalny i rozważa kontynuowanie aktywności zawodowej, będzie mógł dokładniej przewidzieć wysokość przyszłego świadczenia emerytalnego, niezależnie od przyszłych tablic opublikowanych przez prezesa GUS – na podstawie tablicy trwania życia obowiązującej w dniu osiągnięcia wieku emerytalnego.

Dla dobrze zarabiających i wczesnych emerytów
Kolejna ważna zmiana dotyczy osób o wysokich zarobkach osiąganych przed 1999 rokiem. Wprowadzona została mianowicie możliwość ponownego przeliczenia emerytury osobom, którym ograniczono podstawę wymiaru emerytury do 250 procent przeciętnego wynagrodzenia i przed 1 stycznia 1999 r. odprowadzano składki od całego wynagrodzenia, przekraczającego 250 proc. przeciętnego wynagrodzenia, choć były aktywne zawodowo po uzyskaniu prawa do tych świadczeń.

Obecnie w ciągu roku ZUS może zabrać nam składki obliczane co najwyżej od 250 proc. średniego wynagrodzenia. Jeżeli zarabiamy więcej i przekraczamy 30-krotność średniej krajowej, ZUS nie potrąca nam składek od nadwyżki.

Przed 1999 r. obowiązywały jednak inne reguły: składki były potrącane od całego wynagrodzenia, niezależnie od jego wysokości. Dobrze zarabiający tracił na takim rozwiązaniu, gdyż ZUS, obliczając tzw. starą emeryturę, uwzględniał w poszczególnych wybranych do emerytury latach (dziesięciu kolejnych lub dwudziestu dowolnych z całego okresu) i tak tylko maksymalnie 250 proc. średniej płacy.
Teraz będzie można jeszcze raz przeliczyć emeryturę z uwzględnieniem najbardziej korzystnych lat. Na czym zyska emeryt? ZUS wprawdzie nie uwzględni mu większych składek, ale zysk nastąpi na kwocie bazowej – będzie ona bowiem pochodzić z roku, w którym następuje przeliczenie. Jak wiadomo, kwota bazowa jest z roku na rok coraz wyższa (patrz infografika).

Ustalanie kapitału początkowego
Kolejna zmiana dotyczy osób urodzonych przed 1 stycznia 1949 r., które pobierały wcześniejsze emerytury – zyskały one możliwość obliczania wysokości emerytury z tytułu osiągnięcia wieku emerytalnego zgodnie z nowymi zasadami, przy jednoczesnym pomniejszeniu podstawy obliczania emerytury z tytułu osiągnięcia wieku emerytalnego o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur.

Zmienione zostały równiez zasady obowiązujące przy ustalaniu kapitału początkowego. Skorzystają na nich osoby, które przed 1999 rokiem studiowały albo przebywały na urlopach wychowawczych.

Nowelizacja przewiduje zmianę zasad zaliczenia do kapitału początkowego okresu nauki w szkole wyższej na jednym kierunku. Osoby, które studiowały przed styczniem 1999 r., a miały bardzo krótki okres opłacania składek w tym okresie, mają obecnie prawo do zaliczenia całego okresu studiów do kapitału początkowego. Warunkiem jest, aby taka osoba w momencie przechodzenia na emeryturę miała minimum 15 lat okresu składkowego.

Inna zmiana zasad obliczania kapitału początkowego dotyczy urlopów wychowawczych. Zgodnie ze starymi przepisami, od stycznia 1999 roku okres opieki nad dziećmi jest okresem składkowym, a do stycznia 1999 roku – nieskładkowym. Oba te okresy będą teraz traktowane jako składkowe.

Najpierw trzeba złożyć wniosek
Żeby skorzystać z możliwości podwyższenia emerytury, jakie dają nam nowe przepisy, napierw trzeba złożyc wniosek, bo ZUS niestety, nie zrobi tego automatycznie. Formularze są dostępne w siedzibach Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i internecie. Należy szukać druku ZUS Kp-3, to wniosek o ponowne ustalenie kapitału początkowego.

Prawo do emerytury w nowej wysokości przysługuje od pierwszego dnia miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o jej ponowne ustalenie, nie wcześniej jednak niż od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy.