Najstarsza księgarnia Europy

Księgarnia Matras przy krakowskim Rynku szczyci się400-letnią tradycją Fot. Wacław Klag

HISTORIA. "W tym budynku mieści się najstarsza księgarnia w Europie" - tak oznajmia tablica na kamienicy przy Rynku Głównym 23, która wczoraj została uroczyście odsłonięta.

W 1610 roku pod tym adresem otworzył księgarnię Franciszek Jakub Mercenich - księgarz pochodzący z Kolonii, który otrzymał też wówczas krakowskie obywatelstwo. Sprowadzał wydawnictwa drukowane w ważnych wówczas ośrodkach kulturalnych Europy, m.in. Kolonii, Frankfurcie, Lipsku, Antwerpii, Paryżu, Bazylei, Genewie, oferował też publikacje religijne z Wenecji i Rzymu, jak również druki krakowskie. Tu zaopatrywali się księgarze krakowscy, wileńscy i lubelscy. Księgarnia działała w wynajętych pomieszczeniach domu rajcy krakowskiego Ludwika Kromera (stąd jej nazwa - kromerowska). Kolejnymi księgarzami prowadzącymi firmy w tej kamienicy byli Jan Burchard Kuick i Antoni Hierat. Od momentu otwarcia pierwszej księgarni książki były tutaj sprzedawane przez kilkanaście lat. Potem nastąpiła ok. 250-letnia przerwa.

Na początku lat 70. XIX w. znów można było kupić książki pod tym adresem, właścicielem był wtedy Władysław Jaworski. Od 1875 r. księgarnia należała z kolei do firmy Gebethner i Wolff - księgarnia Jaworskiego stała się pierwszą filią tej spółki z Warszawy. Wychowało się w niej i pracowało wielu księgarzy. Niestety, w historii księgarni było też zabójstwo. Od 1891 r. kierował filią Ferdynand Świszczowski, księgarz warszawski, który ożenił się z córką Gustawa Adolfa Gebethnera. 30 września 1913 r., gdy wieczorem opuszczał on księgarnię, został napadnięty w sieni kamienicy i zamordowany, sprawcy skradli też utarg. Świszczowski osierocił pięcioro dzieci. Sprawcami mordu byli, jak donosiła prasa, "młodzi ludzie z lumpenproletariatu", także były ekspedient zwolniony niedawno za kradzież książek.

Zawirowania historyczne XX wieku sprawiły m.in., że w 1950 r. filię krakowską Gebethnera przejęła Centrala Obrotu Księgarskiego "Dom Książki" i przez 40 lat należała ona do niej.

W 1998 r. część frontową i część oficyny kamienicy przy Rynku Głównym 23 kupiła krakowska rodzina Siudków. Od 16 maja 1998 r. jest tu księgarnia katowickiej firmy Skład Księgarski "Matras". - Nasza księgarnia jest w tym samym miejscu, co ta otwarta w 1610 roku. Nie ma starszego tego typu miejsca w Europie - mówi Wojciech Koranowicz, dyrektor księgarni Matras. - To jest zaszczyt dla nas. Zarazem ta tradycja zobowiązuje - do prowadzenia księgarni jak najlepiej. Dbamy o ceny, jakość obsługi, wystrój księgarni, spotkania z autorami - dodaje.

Na premiery książek witrynę w Matrasie przygotowują artyści. We wnętrzu księgarni można znaleźć oprawione w ramki pamiątki po wizytach autorów. Byli i podpisywali tu swoje książki m.in. Carlos Fuentes, William Wharton, Roma Ligocka, Joanna Chmielewska, Katarzyna Grochola, Ryszard Kapuściński, Stanisław Lem, Sławomir Mrożek, Tomasz Raczek, Andrzej Sapkowski, Andrzej Stasiuk.

(MM)

[email protected]