Najwięcej spiskowców w budownictwie

- Czy po tych 20 latach prawa konsumentów w Polsce są lepiej chronione, a rynek bardziej konkurencyjny?

- Możemy zdecydowanie powiedzieć, że po 20 latach funkcjonowania polskiego organu antymonopolowego prawa konsumentów są lepiej chronione, a rynek bardziej konkurencyjny. Konsumenci mają dostęp do tańszych produktów o wyższej jakości. Przedsiębiorcy naciskani przez konkurentów zmniejszają koszty, doskonalą ofertę, wprowadzają innowacje. (...)

- Z gospodarką wolnorynkową nierozerwalnie związane jest powstawanie karteli, które kontrolują ceny, popyt i podaż. W jakim stopniu są one zagrożeniem dla rynku?

- Pół żartem, pół serio można powiedzieć, że o szkodliwości karteli wiedzieli już starożytni Rzymianie, którzy w V w. n.e. zakazali porozumień cenowych m.in. w handlu zbożem i rybami. Mówiąc poważnie - efektem zmów przedsiębiorców jest brak konkurencji na rynku. Odczuwają to przede wszystkim konsumenci - płacimy wówczas wyższe ceny, przy braku możliwości wyboru produktów lub usług. Urząd wydaje rocznie około 20 decyzji dotyczących niedozwolonych porozumień przedsiębiorców. Zdaję sobie oczywiście sprawę, że pokusa dodatkowych korzyści, jakie płyną z uczestnictwa w kartelu powoduje, że cały czas dochodzi do nowych zmów. Mam jednak nadzieję, że działania kierowanego przeze mnie urzędu będą zniechęcały do łamania prawa i liczba karteli będzie maleć. Pomóc mają w tym m.in. surowe sankcje nakładane przez UOKiK oraz rozwijanie programu leniency - umożliwiającego skruszonemu karteliście uniknięcie kary w zamian za współpracę z urzędem.

- W jakich branżach najczęściej powstają kartele?

- Najwięcej zmów cenowych wykryliśmy na rynku budowlanym. Tylko w ciągu ostatnich pięciu lat UOKiK wydał 15 decyzji w sprawach porozumień przedsiębiorców w tej branży, dotyczących m.in. ustalania cen sprzedaży cementu, farb i lakierów, dachówek ceramicznych, rynien czy materiałów ściennych.

- W ubiegłym roku UOKiK poinformował o wykryciu największego w historii Polski kartelu - na rynku cementu. Na spółki nałożona została rekordowa kara w wysokości 411 mln zł.

- Sankcje nałożone na większość uczestników kartelu cementowego miały maksymalny wymiar - 10 proc. przychodu uzyskanego przez przedsiębiorcę w roku poprzedzającym wydanie decyzji. Na tak surowe kary zdecydowaliśmy się po raz pierwszy, myślę jednak, że nie ostatni. Wcześniej często wychodziliśmy z założenia, że nie wszyscy rynkowi gracze znają przepisy antymonopolowe. 20 lat funkcjonowania wolnego rynku to jednak wystarczający czas na naukę. (...)

- Z jakimi najciekawszymi sprawami zetknęli się pracownicy UOKiK w historii urzędu?

- Cofając się do początków pracy urzędu warto wspomnieć o pierwszej w historii UOKiK decyzji, która dotyczyła monopolisty - w październiku 1990 roku zakwestionowano praktyki cenowe producenta samochodów średniolitrażowych - Fabryki Samochodów Osobowych z Warszawy. Zaniepokoiło nas wówczas to, że w ciągu miesiąca cena fiata 125 wzrosła trzykrotnie. Jednym z efektów działań podjętych przez Urząd Antymonopolowy było obniżenie przez Radę Ministrów cła na ten typ samochodów. W konsekwencji, w kolejnym roku import trzykrotnie przewyższył produkcję krajową, tworząc w ten sposób konkurencję na rynku. (...)
Rozmawiał Łukasz Osiński (PAP)

Urodziny urzędu

W 2010 r. obchodzone jest 20-lecie działania UOKiK. Powstał w 1990 r. jako Urząd Antymonopolowy. Do jego zadań należało zwalczanie antykonkurencyjnych zachowań monopolistów; mógł wpływać też na przekształcenia przedsiębiorstw państwowych. W 1996 r. zajął się ochroną interesów konsumentów. W 1999 r. UOKiK rozpoczął monitorowanie pomocy publicznej, a od 2002 r. stopniowo przejmował nadzór nad ogólnym bezpieczeństwem produktów oraz jakością paliw płynnych.