Napisała książkę dla mężczyzn, by nauczyć ich dbać o testosteron

- Od kiedy mężczyzna jest utożsamiany z testosteronem?

- Od początku istnienia człowieka. Ale tak naprawdę odkrycie tego hormonu nastąpiło w 1931. Zrobił to niemiecki chemik Adolf Butenandt i dostał Nagrodę Nobla.

- Pani za to napisała „Książkę tylko dla mężczyzn” i powołała Polskie Towarzystwo Promocji Medycyny Męskiej Achilles. Po co?

- Aby mężczyźni zaczęli bardziej dbać o swoje zdrowie. I żeby uświadamiać im, ich partnerkom, matkom, siostrom oraz koleżankom, jak ważny jest testosteron w życiu mężczyzny i co robić, żeby utrzymywał się na właściwym poziomie. Męska norma jest szeroka i wynosi od 9,9 do 29,9 nmol/l.

- Koło czterdziestki panów dopada po prostu andropauza…

- I wtedy poziom testosteronu wolno spada. Jest to normalny proces w życiu mężczyzny. Ale obecnie dzieje się coś, co wzbudza moją troskę. Przyjmuję młodych pacjentów, którzy mają testosteron na poziomie swoich ojców albo nawet dziadków. Przez to tyją, wpadają w stany depresyjne, mają kłopoty z nadciśnieniem i cukrzycą typu 2. Szybciej starzeją im się kości i stawy. I na dodatek panowie nie wiedzą, dlaczego tak zmienia się ich życie i wygląd.

- Mogą się dowiedzieć?

- Temu służy sprawdzanie poziomu testosteronu we krwi. Polecam je szczególnie wtedy, gdy mężczyzna jest otyły i nie może zredukować wagi pomimo stosowania diety, odczuwa nagłe pogorszenie kondycji psychicznej, traci energię życiową i nie ma ochoty na seks.

- Polacy na ogół nie mówią publicznie o testosteronie. To temat tabu.

- I o ile kobiety badają swoje hormony i w razie potrzeby podnoszą ich poziom, choćby po to, żeby w okresie menopauzy nie mieć problemów z depresją, stanami lękowymi, przyspieszonym biciem serca, bezsennością i bólami stawów, a więc mieć lepsze samopoczucie i wyglądać młodziej, o tyle mężczyźni na ogół nie wiedzą, co się z nimi dzieje.

- Jak reagują, gdy dowiadują się, że za pogorszenie komfortu ich życia odpowiada niski poziom testosteronu?

- Bywają przerażeni, zdruzgotani, zażenowani. Niektórzy nie są w stanie udźwignąć tej informacji, wychodzą z gabinetu i nigdy nie wracają. Większość jednak chce to zmienić.

- Co, Pani zdaniem, powinno charakteryzować silnego mężczyznę?

- Aktywność zarówno w życiu zawodowym, jak i prywatnym. I to dzięki testosteronowi mężczyźni są zmotywowani, chętnie podejmują wysiłek fizyczny, który skutkuje szybkim przyrostem masy mięśniowej i spadkiem tkanki tłuszczowej. Testosteron wzmaga funkcje poznawcze, koncentrację i pamięć. Ponadto powoduje szybszą produkcję czerwonych ciałek krwi i hemoglobiny, a z nimi większą zawartość tlenu w organizmie. No a jeśli obniża się poziom testosteronu, zanika libido; bez testosteronu mężczyzna staje się po prostu bardziej kobiecy. Odkłada mu się tłuszcz na biodrach i udach, rosną mu piersi, twarz staje się okrągła i nabiera damskich rysów, a tembr głosu jest słabszy i cieńszy.

- Co powoduje spadek testosteronu, a zatem sprawia, że mamy coraz mniej mężczyzny w mężczyźnie?

- Choćby permanentny stres. Panowie muszą mierzyć się z aspiracjami zawodowymi i wyzwaniami finansowymi. Do tego dochodzi dyskomfort wynikający z przejmowania przez panów ról kiedyś będących domeną kobiet. Każda niepokojąca sytuacja pociąga za sobą podwyższenie stężenia kortyzolu, czyli hormonu stresu. To on sprzyja odkładaniu się w jamie brzusznej tłuszczu zwanego trzewnym. To on produkuje cytokiny - substancje o działaniu prozapalnym oraz hormony i enzymy, które konwertują testosteron do estrogenów, czyli kobiecych hormonów płciowych. Ich źródłem jest też np. mięso wołowe i wieprzowe, bo hodowcy dodają do pasz estron, czyli prekursora estrogenów, żeby uzyskać szybszy przyrost tłuszczu i mięśni. Estrogeny są także w wodach gruntowych. Genetycznie modyfikowana soja używana do produkcji wielu wyrobów mięsnych, serów i wypieków to fitoestrogen, który też dostaje się do organizmu mężczyzny. Zaś w plastikowych flaszkach zawierających bisfenol A znajdują się substancje rozpoznawane przez organizm mężczyzny jako żeński hormon - estrogen.

- Co panowie powinni wiedzieć, żeby zdołali zachować swoją męskość?

- Panować nad poziomem testosteronu i badać się. I tu zaczyna się rola pań. Muszą mobilizować mężów, partnerów, do kontroli.

- A jeśli poziom hormonu jest na granicy, lub poniżej normy?

- Trzeba zmienić tryb życia. Zamiast siedzieć przed telewizorem, pójść na siłownię. Sport uprawiać co najmniej trzy razy w tygodniu po godzinie oraz umiejętnie się odżywiać; odstawić słodkie napoje, białe pieczywo z masłem zamienić na owsiankę ze świeżymi malinami. Wymaga to konsekwencji i samozaparcia, bo niski poziom testosteronu sprzyja otyłości, a otyłość sprzyja konwersji testosteronu w estrogeny. Tak powstaje błędne koło, które dodatkowo silnie napędza stres.

- A jeśli to nie pomoże?

- Wtedy mogą pomóc preparaty zawierające testosteron. Ich zadaniem jest substytucja hormonu po to, by podwyższyć jego poziom we krwi. Ale, co podkreślam, najważniejsza jest zmiana stylu życia i nauka radzenia sobie ze stresem.

- Testosteron podają państwo w pastylkach?

- Raczej w postaci zastrzyków domięśniowych, co dwa lub trzy miesiące. Różnią się one radykalnie od tych podawanych pokątnie w studiach fitnessu i na siłowniach. Dostępny jest również żel, którym raz na dobę smaruje się skórę brzucha, barków i ramion. W krajach Europy Zachodniej stosuje się testosteron w postaci implantów podskórnych, które stopniowo uwalniają substancję czynną. W Stanach Zjednoczonych dostępny jest też preparat w sprayu.

- Samemu lepiej po nie nie sięgać…

- Absolutnie. Przeciwwskazaniem są poważne zaburzenia układu oddechowego, bezsenność, zaburzenia rytmu serca, zwiększona gęstość krwi, nieuregulowanie nadciśnienie. Warunkiem przepisania testosteronu jest też badanie krwi w kierunku antygenu PSA, którego podwyższony poziom oznacza przewlekły stan zapalny prostaty, a nawet jej nowotwór.

- W Polsce testosteronowa terapia zastępcza wciąż budzi kontrowersje. Dlaczego?

- Może dlatego, że polscy lekarze skupiają się wyłącznie na leczeniu konkretnych chorób i rzadko myślą o jakości życia pacjentów. Ponadto w Polsce testosteron ciągle kojarzy się głównie z ryzykownym dla zdrowia dopingiem.

- W swojej książce napisała Pani, że ojcem testosteronu jest cholesterol. Byłam zaskoczona.

- Tak naprawdę jest nawet matką i ojcem, gdyż to z niego powstaje testosteron, ale niestety również hormon stresu kortyzol. Oba te hormony toczą wieczną walkę. Stres powoduje, że to kortyzol jest górą. Tak więc stres odbiera mężczyźnie jego męskość.

- Czego jeszcze nie wiemy o roli testosteronu?

- Na ogół testosteron kojarzony jest - jak śpiewała Kayah - z agresją, płaczem i wojnami. A tak naprawdę jest to hormon aktywności życiowej, a nie agresji. Jego niski poziom wywołuje rozdrażnienie, niecierpliwość, nieuzasadnione ataki i kłótnie oraz brak pozytywnego nastroju. Bywa, że kobiety skarżą się na zachowanie swoich mężów; ich humory, wyolbrzymianie problemów, niechęć. Nie zdają sobie sprawy, że to skutek niskiego poziomu testosteronu. Wystarczy go odbudować i wraca mąż: miły, adorujący, szczęśliwy.

- Pisze Pani, że emancypacja, parytety w polityce i zarządzaniu zniszczą mężczyzn…

- Mogą zniszczyć. Mężczyzna wszak od pradawnych czasów był ojcem rodziny, dbał o zapewnienie jej bezpieczeństwa i przynosił zwierzynę do domu, aby wyżywić rodzinę. Obecnie jego rola w rodzinie się zmieniła. Bywa, że kobieta zarabia więcej niż jej partner, zajmuje wysokie stanowiska w korporacjach, polityce, a często też w domu. Mężczyzna gubi się w swojej roli. Z jednej strony ma być męski, z drugiej pomocny w pracach domowych i przy wychowywaniu dzieci. Natura nie dostosowała się do wymogów obecnych wyemancypowanych kobiet. Współcześni mężczyźni coraz mniej odpowiadają wizerunkowi kulturowemu, który każe im być ostoją kobiety, symbolem bezpieczeństwa i walki o przetrwanie. Coraz trudniej doszukać się w nich cech, które odróżniają samca od samicy.

***

Dr n. med. Ewa Kempisty-Jeznach, internistka, specjalista medycyny męskiej . „Książka tylko dla mężczyzn” jej autorstwa to analiza zmian, jakie na przestrzeni ostatnich dekad zaszły nie tylko w samych mężczyznach, ale i relacjach damsko-męskich.

Aby wspomóc produkcję testosteronu w organizmie, warto zadbać o odpowiednią dietę: Jedz jak najczęściej warzywa krzyżowe, takie jak kapusta, brokuły, kalafior, brukselka, rzodkiewka. Nie rezygnuj z mięsa. Postaw na drób i chude czerwone mięso.

Spożywaj tłuste ryby morskie będące źródłem kwasów omega-3.

Wykorzystuj jako przekąski orzechy, nasiona, masło orzechowe. Zadbaj o produkty bogate w cynk: chude mięso, mleko i jego przetwory, pieczywo pełnoziarniste, fasola, jajka, pestki dyni. Dostarczaj do organizmu magnez, jedząc kasze, pełnoziarniste pieczywo, kakao, ciemną czekoladę, kiełki, orzechy. Ogranicz alkohol, unikaj cukrów prostych.