„Zastukano do drzwi.
- Proszę wejść - powiedział Smok, ponieważ był uprzejmy i gościnny.
Na progu Jamy stanął książę Krak.
- Halo, stary - powiedział do Smoka...
Tak zaczyna się napisana w połowie lat 60. ubiegłego wieku powieść „Porwanie Baltazara Gąbki”, autorstwa Stanisława Pagaczewskiego. Przeznaczona dla dzieci książka szybko zyskała ogromną popularność, stając się czytelniczym przebojem. Weszła do klasyki polskiej literatury dziecięcej. Ojciec opowieści - krakowski dziennikarz, publicysta i autor przewodników - urodził się sto lat temu w Krakowie.
„Porwanie Baltazara Gąbki” wyszło w 1965 r. nakładem krakowskiego Wydawnictwa Literackiego. Ilustracje do książki były dziełem Alfreda Ledwiga, scenarzysty, plastyka, reżysera filmów animowanych, współzałożyciela Studia Filmów Rysunkowych w Bielsku-Białej.
„Porwanie” to sympatyczna opowieść o przygodach rubasznego Smoka Wawelskiego, jego przyjaciela księcia Kraka, kucharza Bartłomieja Bartoliniego oraz tytułowego profesora Baltazara Gąbki. Ten ostatni - wybitny specjalista od żab i ślimaków - został uwięziony przez podstępnych Deszczowców w ich wilgotnej i autorytarnej krainie. Książę Krak wysyła mu na pomoc ekipę złożoną ze Smoka, kucharza i lekarza, wyposażoną w samochód amfibię. Tropem ekspedycji ratunkowej podąża tajemniczy Don Pedro – szpieg z Krainy Deszczowców.
Trzech bohaterów podróżuje przez rozmaite krainy (Psiogłowców, Słonecję, Kraj Gburowatego Hipopotama), poznając ich mieszkańców i zwyczaje, by wreszcie po dotarciu do państwa Deszczowców być tam świadkami i uczestnikami wybuchu wolnościowej rewolucji i obalenia totalitarnej władzy, sprawowanej przez Największego Deszczowca.
Niewinna powieść dla dzieci dorosłym kojarzyła się zupełnie inaczej. Kraina Deszczowców była totalitarnym państwem, w którym wiele rzeczy (np. parasole) objęto zakazem, a absolutną władzę sprawował okrutny Największy Deszczowiec. Przeciwników skracał o głowę i nie rozumiał znaczenia słowa „wolność”. Obaliła go rewolucja wywołana przez zdesperowanych obywateli. Skojarzenia ze Związkiem Sowieckim były oczywiste.
PRL-owska cenzura zachowywała czujność. Gdy na przełomie 1964 i 1965 r. Pagaczewski oddał do wydawnictwa ukończone „Porwanie Baltazara Gąbki”, został w trybie pilnym wezwany przez miejscowy Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk. Chodziło o jedną postać z książki - donosiciela „Moczarka”. Cenzorowi skojarzył się on z ówczesnym ministrem spraw wewnętrznych gen. Mieczysławem Moczarem. Dopiero gdy „Moczarek” został przez Pagaczewskiego przemianowany na „Mżawkę”, „Porwanie” poszło do druku.
Więcej o Stanisławie Pagaczewskim i jego kultowych powieściach dla dzieci – przeczytasz miesięczniku Nasza Historia. Ponadto w numerze m.in.:
Wujek Karol. Ideę Światowych Dni Młodzieży Karol Wojtyła nosił w sobie przez ponad 30 lat. Już jako młody kapłan znalazł własny język rozmowy z młodymi.
Galicyjski szejk naftowy. Majątek zyskał wydobywając ropę w Borysławiu, w obwodzie lwowskim. Zrobił też karierę polityczną. Obszerna sylwetka Władysława Długosza.
Tajemnica klasztornej celi. Karmelitanki Bose z Krakowa przez 21 lat więziły w skandalicznych warunkach pewną zakonnicę. Dlaczego?
Podgórski „doktor Jordan”. 120 lat temu w miejscu kamieniołomów na krakowskich Krzemionkach Wojciech Bednarski urządził malowniczy park. Przypominamy zasłużonego nauczyciela i społecznika.
Oleśnicki pod Grunwaldem. Przyszły biskup krakowski uśmiercił na polu bitwy pruskiego rycerza. Uczynił to jednak niezgodnie z rycerskim kodeksem honorowym.
Gierek kontra Moczar. Czy w 1971 r. przywódca „partyzantów” chciał obalić I sekretarza?
Referendum 3 x tak. Jak komuniści sfałszowali plebiscyt, który dał im władzę w Polsce.
Krąg Stalina. Tylko czterech ludzi zdołało przeżyć u boku wodza przez całą mroczną epokę.
Bursztynowa Komnata. Tym razem słynny skarb poszukiwany jest w Mamerkach, w województwie warmińsko-mazurskim.
Anita Ekberg. Historia pięknej Szwedki, która stała się symbolem włoskiego kina.
Polecamy 100 stron pasjonujących opowieści. Miesięcznik „Nasza Historia” do nabycia w kioskach i salonach prasowych. W serwisie prasa24.pl mogą Państwo kupić e-wydanie Naszej Historii. Zapraszamy także na profil Naszej Historii na Facebooku i do obserwowania naszego konta na Twitterze.
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
