Nauczyłem się słyszeć

FOT. ANNA KACZMARZ

ROZMOWA z Adamem Stromidło, prezesem Zarządu Oddziału Małopolskiego Polskiego Związku Głuchych

- To rezultat wieloletniej rehabilitacji. Jestem osobą słabosłyszącą, urodziłem się z ubytkiem słuchu 60 decybeli. Moi rodzice nie słyszą, ale dzięki mojej babci, polonistce, której bardzo dużo zawdzięczam, byłem wcześnie rehabilitowany. Można powiedzieć, że nauczyłem się słyszeć. Uczęszczałem do zwykłych szkół, skończyłem też studia socjologiczne na Uniwersytecie Śląskim.
Czy wiele osób niesłyszących podejmuje studia?
- Do niedawna było to bardzo utrudnione. Obecnie istnieje program "Student", stworzony przez PFRON. Dzięki temu programowi osoby niesłyszące mogą studiować, korzystając z osobistego asystenta, czyli tłumacza języka migowego. W Krakowie studiuje w ten sposób około 30 niesłyszących osób; uczą się m.in. w Politechnice Krakowskiej, Akademii Górniczo-Hutniczej, Uniwersytecie Pedagogicznym.
Na czym polega rehabilitacja osób niesłyszących?
- Rehabilitacja to przede wszystkim ćwiczenia logopedyczne. Żmudna, ciężka praca logopedyczna, która trwa całe lata, a zaczyna się dosłownie od chwili urodzenia się dziecka. Tu należy się wielki ukłon Jurkowi Owsiakowi i Wielkiej Orkiestrze Świątecznej Pomocy; dzięki jego programowi Polska znajduje się na pierwszym miejscu, jeśli chodzi o przesiewowe badania słuchu u noworodków. Okres od urodzenia do wieku pięciu lat jest najważniejszy dla rozwoju mowy, dlatego wczesne wykrycie, że ze słuchem coś jest nie w porządku, jest bardzo ważne. W naszej Specjalistycznej Poradni Diagnozy i Rehabilitacji Dzieci i Młodzieży z Wadą Słuchu PZG przy ul. Lenartowicza 14 w Krakowie dzieci zostają objęte kompleksową opieką: laryngologa, logopedy, rehabilitanta, psychologa - oczywiście, w zależności od indywidualnych potrzeb.
Jak przebiega edukacja tych dzieci? Czy jest w Krakowie np. przedszkole i szkoły dla dzieci niesłyszących?
- Specjalnego przedszkola nie ma, można powiedzieć, że takim przedszkolem, gdzie następuje integracja najmłodszych, jest nasza poradnia. Później większość dzieci i młodzieży uczęszcza do szkół specjalnych; w Krakowie są cztery takie szkoły, dwie podstawowe i dwie ponadpodstawowe. Dla chcących się uczyć dalej jest otwarta droga na studia. W poprzednim systemie edukacja osób niesłyszących przebiegała na poziomie zawodowym, kobiety kształciły się np. na krawcowe, introligatorki, mężczyźni pracowali jako tapicerzy, zecerzy, ślusarze. To się zmieniło, jest dużo więcej możliwości kształcenia. Niestety, rynek pracy jest niewielki.
W jakich zawodach mogą pracować osoby niesłyszące?
- Powiedzmy najpierw, w jakich nie mogą - będą to przede wszystkim stanowiska pracy, gdzie konieczny jest bezpośredni kontakt z klientem; chodzi oczywiście o barierę komunikacyjną. Ale w wewnętrznych działach różnych instytucji - m.in. w bankach, biurach - osoby niesłyszące bardzo dobrze sobie radzą. Młode pokolenie np. bardzo chętnie wybiera zawód grafika komputerowego. Pracodawcy zatrudniający osoby słabosłyszące lub niesłyszące są zadowoleni z ich pracy. W rozmowach ze mną chwalą ich skupienie, rzetelność, profesjonalizm. Jednak pracodawców chętnie zatrudniających osoby niesłyszące jest niewielu. W poprzednim systemie istniały zamknięte zakłady pracy, tzw. spółdzielnie inwalidzkie, nazywane przez nas gettami. Kiedyś osoby słabsze, niepełnosprawne spychane były bowiem na margines, izolowane od reszty społeczeństwa. Od tego czasu dużo się zmieniło, jednak znalezienie pracy to wciąż wielki problem.
Bariera komunikacji pozostaje.
- Tak, to sedno problemu, przekładające się na wszystkie inne dziedziny życia. Dlatego w ramach swojej statutowej działalności Polski Związek Głuchych organizuje i prowadzi kursy języka migowego, przeznaczone dla różnych odbiorców, m.in. nauczycieli, studentów kierunków pedagogicznych i humanistycznych, pracowników socjalnych, pracowników administracji samorządowej, pracowników służby zdrowia. Przedmiotem nauczania na tych kursach, obok klasycznego naturalnego języka migowego, stosowanego w bezpośrednich kontaktach pomiędzy osobami niesłyszącym, jest tzw. system językowy migany, w którym wykorzystuje się znaki języka migowego w układzie gramatycznym, właściwym dla języka polskiego, aby można było go stosować równolegle z mową dźwiękową lub wyraźną artykulacją. Dla osób słyszących jest on łatwiejszy do opanowania.
Ile w Krakowie jest osób z głębokim niedosłuchem, komunikujących się w języku migowym?
- Ponad 2 tysiące, w całej Małopolsce - w granicach 12 tysięcy. Jak się szacuje, ponieważ nie ma dokładnych statystyk, w całej Polsce w języku migowym komunikuje się 100 tys. osób; mają bardzo głęboki ubytek słuchu bądź w ogóle nie słyszą, czyli że nawet aparaty słuchowe nic im nie mogą pomóc.
Kupno i dobór aparatu słuchowego to nie jest prosta sprawa. Wiemy, że nawet u ludzi zdrowych z wiekiem słuch się pogarsza. Co można radzić osobom, które muszą z takiego urządzenia korzystać?
- Przede wszystkim należy oddać się w ręce specjalisty - laryngologa, protetyka słuchu - oraz korzystać z aparatów sprawdzonych, światowych firm. W innym przypadku łatwo sobie zaszkodzić. Rozpiętość cen aparatów jest duża: od tysiąca złotych aż do 30 tysięcy. Należy jednak pamiętać, że w części (do jednego ucha), są refundowane. Średniej klasy aparat kosztuje w granicach 3-4 tys. zł, tymczasem niektóre pseudofirmy oferują go nawet po 500-600 zł. To zwyczajne naciągactwo. I druga sprawa: aparat musi być dobrze dopasowany, dobrany indywidualnie. To oczywiście wymaga czasu i nie da się załatwić w ciągu jednego dnia.
Czy z poradni Polskiego Związku Głuchych przy ul. Lenartowicza może każdy skorzystać?
- Tak, poradnia jest placówką otwartą. Wprawdzie jesteśmy ukierunkowani na dzieci i młodzież, ale przyjmujemy też osoby dorosłe. Ale warto wcześniej zadzwonić, umówić się na wizytę, ponieważ mamy bardzo dużo pacjentów. Najlepiej mieć przy sobie skierowanie do lekarza laryngologa, wówczas bowiem przysługuje refundacja z NFZ. Ponieważ przez cały wrzesień trwa II Ogólnopolski Miesiąc Walki z Niedosłuchem, wszystkich chętnych zapraszamy także na bezpłatne badania słuchu.
ROZMAWIAŁA DOROTA DEJMEK

Bezpłatne badania słuchu w Krakowie

Medi-Vox,
ul. Grzegórzecka 24 (przy Koronie) , tel. 012 421 58 47, 012 421 57 60
Medi-Vox,
al. Pokoju 12/VIII, tel. 012 417 40 08
PZG Specjalistyczny Ośrodek Diagnozy i Rehabilitacji Dzieci i Młodzieży z Wadą Słuchu
ul. Lenartowicza 14, tel. 012 633 83 98
Gabinety Korekcji Wad Słuchu SONO
ul. Prądnicka 10, tel. 012 623 77 78