Nie dawaj przewagi bakteriom. Antybiotyki stosuj z głową. Poradnik małopolskiego NFZ

- Medycyna bez antybiotyków to była medycyna bezsilności. Aż do połowy XX w., kiedy rozpowszechniło się ich stosowanie, choroby zakaźne, takie jak choroby wieku dziecięcego, gorączka połogowa, zapalenia płuc, kiła czy gruźlica były chorobami śmiertelnymi – mówi prof. dr hab. Jadwiga Wójkowska-Mach, kierownik Zakładu Kontroli Zakażeń i Mykologii Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie.

Antybiotyki to substancje, które działają przeciwko drobnoustrojom – zabijając je lub osłabiając na tyle, by ludzki organizm był w stanie sam podjąć walkę z bakteriami. Pierwszy tego typu medykament – penicylinę – odkrył szkocki lekarz Alexander Fleming. Wraz ze swoimi współpracownikami otrzymał on za to osiągnięcie Nagrodę Nobla.

 
Lekom skutecznie zwalczającym bakterie, życie i zdrowie zawdzięczają miliony osób na całym globie. Eksperci ostrzegają jednak, że po upływie zaledwie kilkudziesięciu lat od ich odkrycia, stopniowo tracą one swoją moc. Światowa Organizacja Zdrowia uznaje odporność bakterii na dostępne preparaty za jedno z dziesięciu największych globalnych zagrożeń dla zdrowia publicznego. Szacuje się, że tylko w Europie co roku prowadzi ona do ponad 30 tys. zgonów i powoduje koszty sięgające 1,5 miliarda euro!

W starciu z bakteriami antybiotyki tracą przewagę m.in. ze względu na ich nadużywanie. Trening czyni bowiem mistrza – im częściej drobnoustrojom przychodzi mierzyć się z lekami, które mają je zwalczać, tym skutecznej „uczą się” przed nim bronić. Ze statystyk Europejskiej Sieci Monitorowania Konsumpcji Antybiotyków ESAC-Net wynika, że w 2020 r. w Polsce przeciętna konsumpcja antybiotyków poza szpitalami wyniosła 17,1 tzw. dziennych dawek dedykowanych na 1000 mieszkańców na dzień. W 2021 r. było to 18,78 dawek. Od początku tego roku tylko w Małopolsce pacjenci wykupili aż 595 tys. opakowań takich refundowanych medykamentów.
 
„Wyszkolone” drobnoustroje wywołują zaś infekcje, które zdecydowanie trudniej skutecznie leczyć. Dla medyków ogromnym wyzwaniem staje się np. walka z gruźlicą.

Dane gromadzone przez małopolski NFZ pokazują, że w przypadku, gdy jest ona spowodowana wielolekoopornymi bakteriami, z jakimi nie radzą sobie znane antybiotyki, pacjenci są skazani na wielomiesięczną terapię i w szpitalu spędzają średnio ponad pół roku.

Słabnąca skuteczność antybiotyków to zagrożenie dla nas wszystkich, do nas wszystkich należy także zadanie ich ochrony. Podstawa to sięganie po nie wyłącznie w uzasadnionych przypadkach – chorobach wywołanych bakteriami. Nie wyleczą one bowiem infekcji wirusowych: grypy, przeziębienia czy Covid-19.

- Antybiotyki działają przeciw życiu - zabijają lub osłabiają drobnoustroje. Wirusy to cząstki zakaźne, nie mają funkcji życiowych, więc w ich przypadku antybiotyki po prostu nie działają – wyjaśniają prof. Jadwiga Wójkowska-Mach.

Pamiętaj:
 

• Jeśli lekarz zdecydował, że antybiotyk jest niezbędny, stosuj go zgodnie z zalecaniami, o określonych porach i nie przerywaj terapii, nawet jeśli objawy ustąpiły.
• Nigdy na własną rękę nie przyjmuj tego typu leków, nie sięgaj po takie, które znajdziesz w domowej apteczce swojej czy bliskich.
• Tabletki, które zostaną w opakowaniu po zakończeniu leczenia, zanieś do apteki do zniszczenia.
• Ryzyko niektórych chorób bakteryjnych ograniczają szczepienia – korzystaj z nich, by chronić się przed gruźlicą czy zapaleniem płuc i koniecznością sięgnięcia po leki.