Nie tylko na dzieci

Fot. Ingimage

ALIMENTY. Dzieci mają obowiązek finansowego wspierania rodziców, gdy zachodzi uzasadniona potrzeba

Słowo "alimenty" oznacza "regularne i obowiązkowe świadczenie na rzecz osób fizycznych przez osoby związane z nimi więzami rodzinnymi"

Szerokie pojęcie

Obowiązek alimentacyjny może wynikać z małżeństwa, pokrewieństwa i powinowactwa. Były mąż płaci swojej małżonce, z którą się rozwiódł z własnej winy. Płaci też dzieciom, czyli osobom związanym z nim więzami krwi w linii prostej, zwanym zstępnymi (pokrewieństwo I stopnia w linii prostej). Jednak należy pamiętać, że istnieje też obowiązek alimentacyjny w przeciwnym kierunku, czyli wobec tzw. wstępnych. Zatem dzieci mają obowiązek wspierania będących w niedostatku rodziców, dziadków, pradziadków.

Obowiązek alimentacyjny może dotyczyć także krewnych w linii bocznej. Są to pozostali krewni, czyli rodzeństwo, ciotki, stryjowie, kuzynowie itd. Najbliższe pokrewieństwo w linii bocznej to pokrewieństwo II stopnia, czyli rodzeństwo. Wuj i bratanek to pokrewieństwo III stopnia w linii bocznej. Zagadnienie obowiązku alimentacji wynika bezpośrednio z Kodeksu cywilnego i opiekuńczego.

Istotny jest niedostatek

Dość często zdarza się, że starsza pani lub pan zmagają się z bardzo poważnymi problemami finansowymi, mając kłopot z zapłatą czynszu, opłaceniem rachunków za prąd, gaz, czy nawet z kupnem leków. Osoby te nie zawsze zdają sobie sprawę z tego, że mogą oczekiwać, a nawet oficjalnie, na drodze prawnej, domagać się alimentów od swoich dzieci. Tak stanowi prawo.

Obowiązek alimentacyjny nie jest jednak bezwarunkowy - jest uzależniony od zaistnienia określonych przesłanek. Rodzice (lub rodzic) muszą znajdować się w tzw. stanie niedostatku. To stan, w którym nie są w stanie zaspokoić swoich uzasadnionych potrzeb. Jednak nie chodzi tu o potrzeby wynikające z chęci (np. wyjazd na wczasy, zakup modnego ubrania), lecz wynikające z norm społecznych. Sąd musi stwierdzić, że potrzeby rodziców są rzeczywiście uzasadnione i muszą być zaspokojone przez alimenty. Rozważane są nie tylko ich bieżące przychody finansowe, lecz także możliwość ich uzyskania z innych źródeł. Zatem nie tylko emerytura lub renta, także np. pieniądze w banku, w funduszach inwestycyjnych, bądź posiadane nieruchomości, mogące być źródłem dochodu (np. wynajem mieszkania).

Z drugiej strony, dzieci muszą mieć odpowiednie możliwości finansowe wspomagania rodziców. Aby sąd zasądził alimenty względem rodziców, warunki niedostatku rodziców i wystarczające zarobki dzieci muszą być spełnione łącznie.

Ważne zasady

Zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym, osoby, na których spoczywa obowiązek alimentacyjny mogą uchylić się od wykonania tego obowiązku, jeżeli żądanie alimentów jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Zachodzi to np. wówczas, gdy rodzic nie wywiązywał się wcześniej ze swoich rodzicielskich obowiązków, np. unikał zatrudnienia, nie płacił zasądzonych dzieciom alimentów, nie utrzymywał kontaktów z rodziną od wielu lat, nie dbał o istnienie więzi rodzinnych. Te okoliczności mogą stanowić podstawę do oddalenia przez sąd powództwa o alimenty, ze względu na niezgodność z zasadami współżycia społecznego.

Oto przykład: ojciec porzucił rodzinę, gdy dzieci były małe. Został pozbawiony władzy rodzicielskiej. Unikał płacenia alimentów na dzieci. Kolejny przykład: matka była wysokiej klasy specjalistą w swoim zawodzie, miała zapewnione wysokie zarobki. Została jednak wyrzucona dyscyplinarnie z pracy za picie alkoholu. Odebrano jej też prawo wykonywania zawodu. Obecnie pobiera rentę inwalidzką. Musi się leczyć, rehabilitować, ale brakuje jej pieniędzy. W obu przypadkach nie zachodzą wystarczające warunki do przyznania alimentów. Nic nie da wystąpienie do sądu o alimenty, twierdzenie, że dzieciom dobrze się powodzi, a wszystko, co mają, zawdzięczają wychowaniu ich przez rodziców.

Marian Cholewiński

[email protected]**