Niech zstąpi Duch Twój

1983, Warszawa Fot. Gabriel Podolski/FORUM

1980

21 MARCA – na krakowskim Rynku Walenty Badylak dokonał samospalenia w proteście przeciw przemilczaniu zbrodni katyńskiej.

4 KWIETNIA – zapoczątkowanie przez Jana Pawła II zwyczaju spowiadania wiernych w Wielki Piątek w bazylice Świętego Piotra. Droga krzyżowa w Koloseum.

24 KWIETNIA – doszło do nieudanej próby odbicia zakładników z ambasady USA w Teheranie.

14 SIERPNIA – w Polsce rozpoczęły się strajki na Wybrzeżu.

20 SIERPNIA – list Jana Pawła II do prymasa Polski kardynała Stefana Wyszyńskiego w sprawie wydarzeń na Wybrzeżu.

31 SIERPNIA – podpisanie porozumienia sierpniowego w sali BHP Stoczni Gdańskiej.

21 WRZEŚNIA – w Polsce odbyła się pierwsza od 40 lat transmisja radiowa mszy świętej.

22 WRZEŚNIA – wybuchła wojna iracko– –irańska.

17 PAŹDZIERNIKA – wizyta u papieża w Watykanie królowej Anglii Elżbiety II i księcia Edynburga Filipa.

16 GRUDNIA – list Jana Pawła II z okazji odsłonięcia w Gdańsku pomnika ku czci ofiar Grudnia 1970.

24 GRUDNIA – orędzie telewizyjne do Polaków "Pokój i wzajemne poszanowanie”.

1981

15 STYCZNIA – audiencja dla delegacji NSZZ "Solidarność” i Lecha Wałęsy.

11 LUTEGO – gen. Wojciech Jaruzelski został premierem.

13 MAJA – ok. godz. 17.19, plac Świętego Piotra – zamach na życie Jana Pawła II. Papieża postrzelił Turek Mehmet Ali Agca.

13 MAJA–3 CZERWCA – pobyt w poliklinice Gemelli.

28 MAJA – list do Polaków w związku ze śmiercią kard. Stefana Wyszyńskiego.

18 PAŹDZIERNIKA – Wojciech Jaruzelski został I sekretarzem KC PZPR.

8 GRUDNIA – list apostolski "Beata Hedvigis”, ustanawiający Papieską Akademię Teologiczną w Krakowie.

13 GRUDNIA – Wojskowa Rada Ocalenia Narodowego wprowadziła na terytorium Polski stan wojenny.

16 GRUDNIA – pacyfikacja kopalni "Wujek” przez oddziały ZOMO i wojsko.

18 GRUDNIA – papieski list do gen. Wojciecha Jaruzelskiego po wprowadzeniu w Polsce stanu wojennego.

24 GRUDNIA – Jan Paweł II zapalił świecę w oknie na znak solidarności z narodami cierpiącymi, a zwłaszcza z Polską.

1982

2 LUTEGO – papież rozpoczął podróż apostolską po Afryce, pierwszą podróż zagraniczną od zamachu 13 maja 1981 r.

22 MAJA – msza św. koncelebrowana z przedstawicielami Episkopatów Argentyny i Wielkiej Brytanii w intencji pokojowego zakończenia konfliktu zbrojnego o Falklandy–Malwiny.

10 PAŹDZIERNIKA – papież kanonizował w Rzymie Maksymiliana Marię Kolbego.

12 LISTOPADA – po śmierci Leonida Breżniewa Jurij Andropow został wybrany na I sekretarza radzieckiej partii komunistycznej.

19 GRUDNIA – Rada Państwa zawiesiła stan wojenny na terenie całego kraju.

1983

14 MAJA – śmierć 19–letniego maturzysty Grzegorza Przemyka przesłuchiwanego w komisariacie milicji na Starym Mieście w Warszawie.

16–23 CZERWCA – odbyła się II pielgrzymka Jana Pawła II do ojczyzny. Ojciec Święty odwiedził m.in.: Warszawę, Jasną Górę, Poznań, Katowice, Wrocław, Kraków, Nową Hutę.

22 LIPCA – rozwiązano WRON i zniesiono stan wojenny.

5 PAŹDZIERNIKA – Lech Wałęsa uhonorowany został Pokojową Nagrodą Nobla.

25 PAŹDZIERNIKA – początek inwazji Stanów Zjednoczonych na Grenadę.

11 GRUDNIA – wizyta papieża w rzymskim kościele luterańskim.

1984

8 MAJA – Związek Radziecki ogłosił, że zbojkotuje Letnie Igrzyska Olimpijskie w Los Angeles.

23 MAJA – sąd wojskowy w Warszawie skazał zaocznie płk. Ryszarda Kuklińskiego na karę śmierci.

31 PAŹDZIERNIKA – premier Indii Indira Gandhi została zamordowana przez dwóch sikhów ze swojej osobistej ochrony.

1985

7 LUTEGO – ogłoszono wyrok w sprawie zabójstwa ks. Jerzego Popiełuszki: sprawcy otrzymali kary 25 lat pozbawienia wolności oraz 10 lat pozbawienia praw publicznych.

27 LUTEGO – papieska audiencja dla ministra spraw zagranicznych ZSRR Andrieja Gromyki.

11 MARCA – wybór Michaiła Gorbaczowa na stanowisko sekretarza generalnego KC KPZR.

1986

28 STYCZNIA – wahadłowiec Challenger eksplodował podczas startu. Zginęło 7 astronautów.

31 STYCZNIA – papież udał się w swą 29. podróż apostolską na subkontynent indyjski.

28 LUTEGO – premier Szwecji Olof Palme został zastrzelony w Sztokholmie w niewyjaśnionych okolicznościach.

13 KWIETNIA – wizyta papieża w rzymskiej Synagodze Większej. Jan Paweł II jako pierwszy papież w dziejach odwiedził żydowską synagogę.

13 MAJA – rzecznik rządu Jerzy Urban zapowiedział przesłanie dla bezdomnych w Nowym Jorku 5 tys. koców i śpiworów.

27 PAŹDZIERNIKA – Światowy Dzień Modlitw o Pokój w Asyżu z udziałem 47 delegacji reprezentujących Kościoły i wspólnoty chrześcijańskie oraz 13 religii niechrześcijańskich.

1987

13 STYCZNIA – papieska audiencja dla gen. Wojciecha Jaruzelskiego.

8–14 CZERWCA – odbyła się trzecia pielgrzymka Jana Pawła II do ojczyzny. Ojciec Święty odwiedził m.in.: Warszawę, Majdanek, Tarnów, Kraków, Szczecin, Gdynię, Gdańsk i Częstochowę.

12 CZERWCA – prezydent Ronald Reagan, podczas przemówienia do mieszkańców Berlina Zachodniego przed Bramą Brandenburską wezwał Michaiła Gorbaczowa do zburzenia muru berlińskiego.

1988

1 STYCZNIA – w Polsce zakończono zagłuszanie Radia Wolna Europa.

28 PAŹDZIERNIKA – Światowy Dzień Modlitwy o Pokój z udziałem przedstawicieli 8 wielkich religii świata oraz wyznań chrześcijańskich.

30 LISTOPADA – debata telewizyjna Lech Wałęsa – Alfred Miodowicz.

1989

6 LUTEGO – w Polsce rozpoczęły się obrady Okrągłego Stołu. Trwały do 5 kwietnia.

20 KWIETNIA – audiencja dla delegacji NSZZ "Solidarność” z Lechem Wałęsą.

4 CZERWCA – odbyła się pierwsza tura wyborów do tzw. Sejmu kontraktowego, zwycięska dla Obywatelskiego Komitetu Wyborczego skupionego wokół "Solidarności”.

4 CZERWCA – chińska armia zmasakrowała protestujących na placu Tian'anmen studentów.

17 LIPCA – wznowienie stosunków dyplomatycznych pomiędzy Stolicą Apostolską a PRL.

19 LIPCA – Zgromadzenie Narodowe wybrało prezydentem gen. Wojciecha Jaruzelskiego.

27 SIERPNIA – list apostolski z okazji 50. rocznicy wybuchu II wojny światowej.

1 WRZEŚNIA – Światowy Dzień Modlitw o Pokój w Warszawie (orędzie telewizyjne Jana Pawła II).

12 WRZEŚNIA – Sejm udzielił wotum zaufania rządowi Tadeusza Mazowieckiego, pierwszemu niekomunistycznemu rządowi w powojennej historii Polski.

26 WRZEŚNIA–2 PAŹDZIERNIKA – wizyta w Rzymie arcybiskupa Canterbury Roberta Runcie i ogłoszenie wspólnej deklaracji o woli współdziałania na rzecz przywrócenia pełnej wspólnoty między katolikami i anglikanami.

1 GRUDNIA – audiencja dla przewodniczącego Rady Najwyższej ZSRR Michaiła Gorbaczowa.

16 GRUDNIA – w Rumunii wybuchło powstanie przeciwko Nicolae Ceauşescu.

28 GRUDNIA – Sejm przyjął tzw. plan Balcerowicza, czyli pakiet ustaw zmieniających ustrój gospodarczy kraju.

29 GRUDNIA – Václav Havel został prezydentem Czechosłowacji.

29 GRUDNIA – Sejm zmienił nazwę państwa na Rzeczpospolita Polska.

1983, Warszawa Fot. Gabriel Podolski/FORUM

Niezapomniane przeżycie

– Po wyborze na Stolicę Piotrową Ojciec święty czuł moralny obowiązek pielgrzymowania do Ojczyzny. Kiedy prymas kard. Stefan Wyszyński i Episkopat Polski zwrócili się do rządu z prośbą o zezwolenie na przyjazd papieża na obchody stanisławowe – otrzymali odpowiedź, że taka okazja jest wykluczona. Postać biskupa męczennika, obrońcy ładu moralnego i praw człowieka była nie do przyjęcia. W ostateczności zgodzono się na termin czerwcowy. Pierwsza pielgrzymka do Ojczyzny to było niezapomniane przeżycie! Odnosiłem wrażenie, że działo się coś, czego nie byliśmy w stanie pojąć naszym rozumem. Od tej chwili ludzie stojący u boku papieża poczuli się wolni, wewnętrznie wolni. Nie byli już owładnięci strachem. Nie tylko w Polsce, ale również w innych zwłaszcza sąsiadujących z nami krajach Wschodu, a także w krajach Trzeciego Świata zrozumiano, że papież samą swoją obecnością dawał poczucie wolności.

Najbardziej wzruszające było wystąpienie Jana Pawła II w Warszawie i słynne słowa "niech zstąpi Duch Twój i odnowi oblicze ziemi, tej ziemi”. Ludzie zrozumieli wówczas, że podobnie myślących są miliony. Papieskie przesłanie okazało się proroctwem. Wołanie o przemianę i w dodatku wspólną przemianę, natchnęło w późniejszym czasie powstanie wielkiego zrywu solidarności. Wierni pojęli, że wybija właściwa godzina powstania z klęczek.

Ze wspomnień kard. Stanisława Dziwisza

2 czerwca 1979 r., Warszawa, plac Zwycięstwa. Tu padły znamienne słowa:  Niech zstąpi Duch Twój…   Fot. PAP/Ireneusz Radkiewicz

Jak powracająca wiosna

– Ziemia polska z Krakowem była przeżyta przez Niego w całej swojej wyrazistości i ostrości. Padały potem słowa "żegnam” i "witam”; powitanie było każdorazowo odnowieniem więzów, a pożegnanie – nowym zobowiązaniem do wierności. Wierności Krakowowi, wierności Bogu i człowiekowi. Miłość i wierność świadczą o świeżości uczuć. Uczucia Jana Pawła II wobec Krakowa i wobec Polski były świeże, przy każdym powrocie. Jak powracająca wiosna, która wiąże się z odnowieniem, ale też z podejmowanym trudem i odpowiedzialnością – odpowiedzialnością za Boga w naszym sercu. (…) Żeby zobaczyć Jana Pawła II, trzeba zobaczyć Kraków. Zabrał ze sobą do Rzymu wszystko, z czego wyrósł. Kraków jest posagiem, który ze sobą przyniósł. Jest ziarnem, którym się stale żywił i którym, (…) nie przestał się żywić także w Watykanie. Kiedy przyjechał do Krakowa w 1979 roku, zobaczył to miasto takie, jakie je wziął ze sobą. Niczego nie musiał sobie przypominać.

Kard. Franciszek Macharski, z albumu "Kraków Jana Pawła II” Wydawnictwa Biały Kruk

Dziedzictwo, któremu na imię Polska

1979, Kraków Fot. Jan Morek /Forum

Jakże gorąco dziękuję wspólnie z wami raz jeszcze za to, że zostaliśmy przed tysiącem z górą lat ochrzczeni w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego. Że zostaliśmy zanurzeni w wodzie, która odbija w sobie obraz Boga żywego – w wodzie, która jest falą wieczności: "źródłem wody wytryskującej ku życiu wiecznemu”. Że zostaliśmy my, ludzie, my, Polacy, z których każdy rodzi się jako człowiek "z ciała i krwi” swoich rodziców, poczęci i narodzeni z Ducha Świętego.

Pragnę przeto w dniu dzisiejszym, stojąc na tym rozległym krakowskim błoniu i patrząc w stronę Wawelu, Skałki, gdzie dziewięćset lat temu "poniósł śmierć sławny biskup Stanisław”, dopełnić raz jeszcze tego, co dopełnione zostało w sakramencie bierzmowania, czyli umocnienia, którego on w naszych dziejach jest symbolem.

Pragnę, aby to, co zostało z Ducha Świętego poczęte i narodzone, zostało na nowo w tym samym Duchu Świętym umocnione za sprawą krzyża i zmartwychwstania Jezusa Chrystusa Pana naszego, w którym nasz rodak, Stanisław ze Szczepanowa, ma swą szczególną cząstkę i udział.

Pozwólcie przeto, że tak jak zawsze przy bierzmowaniu biskup, i ja dzisiaj dokonam apostolskiego włożenia rąk na wszystkich tu zgromadzonych, na wszystkich moich rodaków. W tym włożeniu rąk wyraża się przyjęcie przekazanie Ducha Świętego, którego apostołowie otrzymali od samego Chrystusa, kiedy po zmartwychwstaniu przyszedł do nich "drzwiami zamkniętymi” i rzekł: "Weźmijcie Ducha Świętego”. Tego Ducha, Ducha zbawienia, odkupienia, nawrócenia i świętości, Ducha prawdy, Ducha miłości i Ducha męstwa – odziedziczonego jako moc po apostołach – przekazywały biskupie dłonie całym pokoleniom na ziemi polskiej. Tego Ducha pragnę wam dzisiaj przekazać, tak jak przekazywał Go swoim współczesnym biskup rodem ze Szczepanowa. (…) Pragnę wam dziś przekazać tego Ducha, ogarniając sercem z największą pokorą to wielkie "bierzmowanie dziejów”, które przeżywacie (…).

I jest jeszcze: tam w Warszawie, na placu Zwycięstwa, Grób Nieznanego Żołnierza, przy którym rozpoczynałem moją pielgrzymią posługę na ziemi polskiej – i dzisiaj tu, nad Wisłą, pomiędzy Wawelem a Skałką, grób "nieznanego Biskupa”, po którym pozostała przedziwna relikwia w skarbcu naszych dziejów.

I dlatego pozwólcie – że zanim odejdę – popatrzę jeszcze stąd na Kraków, na ten Kraków, w którym każdy kamień, każda cegła jest mi droga, popatrzę stąd na Polskę.

I dlatego – zanim stąd odejdę, proszę was, abyście całe to duchowe dziedzictwo, któremu na imię Polska, raz jeszcze przyjęli z wiarą, nadzieją i miłością – taką, jaką zaszczepia w nas Chrystus na chrzcie świętym, abyście nigdy nie zwątpili i nie znużyli się, i nie zniechęcili, abyście nie podcinali sami tych korzeni, z których wyrastamy.

Proszę was, abyście mieli ufność nawet wbrew każdej swojej słabości, abyście szukali zawsze duchowej mocy u Tego, u którego tyle pokoleń ojców naszych i matek ją znajdowało, abyście od Niego nigdy nie odstąpili, abyście nigdy nie utracili tej wolności ducha, do której On "wyzwala” człowieka, abyście nigdy nie wzgardzili tą Miłością, która jest największa, która się wyraziła przez Krzyż, a bez której życie ludzkie nie ma ani korzenia, ani sensu.

Proszę was oto przez pamięć i przez potężne wstawiennictwo Bogarodzicy z Jasnej Góry i wszystkich Jej sanktuariów na ziemi polskiej, przez pamięć św. Wojciecha, który zginął dla Chrystusa nad Bałtykiem, przez pamięć w. Stanisława, który legł pod mieczem królewskim na Skałce.

Proszę was o to. Amen.

Jan Paweł II, fragmenty homilii wygłoszonej na Błoniach w Krakowie, 10 czerwca 1979 r.

Niech zstąpi Duch Twój!

"Jeśli jest rzeczą słuszną, aby dzieje narodu rozumieć poprzez każdego człowieka w tym narodzie – to równocześnie nie sposób zrozumieć człowieka inaczej jak w tej wspólnocie, którą jest jego naród. Wiadomo, że nie jest to wspólnota jedyna. Jest to jednakże wspólnota szczególna, najbliżej chyba związana z rodziną, najważniejsza dla dziejów duchowych człowieka. Otóż nie sposób zrozumieć dziejów narodu polskiego – tej wielkiej tysiącletniej wspólnoty, która tak głęboko stanowi o mnie, o każdym z nas – bez Chrystusa. Jeślibyśmy odrzucili ten klucz dla zrozumienia naszego narodu, narazilibyśmy się na zasadnicze nieporozumienie. Nie rozumielibyśmy samych siebie. Nie sposób zrozumieć tego narodu, który miał przeszłość tak wspaniałą, ale zarazem tak straszliwie trudną – bez Chrystusa. Nie sposób zrozumieć tego miasta, Warszawy, stolicy Polski, która w roku 1944 zdecydowała się na nierówną walkę z najeźdźcą, na walkę, w której została opuszczona przez sprzymierzone potęgi, na walkę, w której legła pod własnymi gruzami, jeśli się nie pamięta, że pod tymi samymi gruzami legł również Chrystus–Zbawiciel ze swoim krzyżem sprzed kościoła na Krakowskim Przedmieściu. Nie sposób zrozumieć dziejów Polski od Stanisława na Skałce do Maksymiliana Kolbe w Oświęcimiu, jeśli się nie przyłoży do nich tego jeszcze jednego i tego podstawowego kryterium, któremu na imię Jezus Chrystus. (…) W dniu dzisiejszym na tym placu Zwycięstwa w stolicy Polski proszę wielką modlitwą Eucharystii wspólnie z wami, aby Chrystus nie przestał być dla nas otwartą księgą życia na przyszłość. Na nasze polskie jutro. (…) I wołam, ja, syn polskiej ziemi, a zarazem ja: Jan Paweł II papież, wołam z całej głębi tego tysiąclecia, wołam w przeddzień święta Zesłania, wołam wraz z wami wszystkimi:

Niech zstąpi Duch Twój! Niech zstąpi Duch Twój! I odnowi oblicze ziemi. Tej Ziemi! Amen.

Jan Paweł II, fragmenty homilii wygłoszonej w czasie mszy św. odprawionej na placu Zwycięstwa 2 czerwca 1979 r. w Warszawie

Dolina Chochołowska 1983 r. Fot. ze zbiorów Janiny Pawłowskiej

Przykazanie miłości

"Nasza Ojczyzna znalazła się znowu w szczególnym momencie historycznym, momencie pod wieloma względami jedynym i może decydującym, którego nie można zmarnować dla jakichkolwiek racji. Jest to ogromny dar Boży, jakiś kairos naszej historii, który został nam dany i równocześnie zadany. (…) Przeżywam wspólnie z wami trudności, które są nowe i często nieoczekiwane. Trudności, które są w nas, w każdym z nas i we wszystkich. Drodzy bracia i siostry, ja jestem jednym z was. Byłem stale na różnych etapach, i jestem teraz. Ja kocham mój naród, nie były mi obojętne jego cierpienia, ograniczenia suwerenności i ucisk – a teraz nie jest mi obojętna ta nowa próba wolności, przed którą wszyscy stoimy. Co jest odpowiedzią? Odpowiedzi musi być wiele, każda dostosowana do osoby, środowiska, sytuacji. Równocześnie odpowiedź jest jedna: jest nią przykazanie miłości. Ewangeliczne wielkie przykazanie, poprzez które człowiek odnajduje siebie jako osoba i jako uczestnik wspólnoty, jako syn czy córka narodu. Jeden i wszyscy. (…) A więc – nie egoizm, nie szybki sukces ekonomiczny (za każdą cenę), nie praktyczny materializm (można by tę listę pomnożyć)... Ale gotowość dawania siebie, postęp moralny, odpowiedzialność. Jednym słowem: przykazanie miłości.

Jan Paweł II, fragment homilii w czasie mszy św. beatyfikacyjnej ojca Rafała Chylińskiego wygłoszonej w Warszawie 9 czerwca 1991 r.