Niedosłuch

O niedosłuchu lekkim mówimy, gdy występuje niemożność słyszenia takich dźwięków jak szum liści, cichy szept. W niedosłuchu umiarkowanym i znacznego stopnia występują problemy ze słyszeniem i rozumieniem mowy, nawet bardzo głośnej, a w głębokim słyszalne są tylko bardzo głośne dźwięki.

Niedosłuch może być wrodzony (skutek zaburzeń genetycznych lub czynników uszkadzających działających na płód, jak np. infekcja wirusem różyczki u matki oraz inne zakażenia wirusowe i bakteryjne). Gdy uszkodzenie słuchu powstaje w okresie okołoporodowym, dzieciństwie lub w życiu dorosłym, mówimy o niedosłuchu nabytym. Przyczyny jego powstania to: bakteryjne zapalenie opon mózgowo–rdzeniowych,stosowanie leków ototoksycznych, infekcje wirusowe, stany zapalne ucha środkowego i wewnętrznego, urazy mechaniczne, nadmierna ekspozycja na hałas, itp.

Ubytki słuchu związane są z różnymi patologiami ucha zewnętrznego lub środkowego: mogą być spowodowane zaburzeniem transmisji dźwięków (przewodzeniowe uszkodzenie słuchu); wskutek zmian niezapalnych, np. zatkanie przewodu słuchowego woskowiną; ucisku ujścia gardłowego trąbki słuchowej przez przerośnięty migdałek gardłowy; blizn pozapalnych w jamie bębenkowej; otosklerozy (nadmierne formowanie się tkanki kostnej w okolicy strzemiączka, prowadzące do jego unieruchomienia); urazów, np. perforacja błony bębenkowej; wad anatomicznych. Do innych przyczyn należą zapalenia, głównie ostre i przewlekłe zapalenie ucha środkowego.
Drugą grupę stanowią tzw. odbiorcze upośledzenia słuchu, powstałe np. z powodu silnego hałasu, urazu mechanicznego, długotrwałego niedokrwienia ucha wewnętrznego, działania toksyn, infekcji, w przebiegu cukrzycy, chorób nerek, wątroby itd.

Wada słuchu – niedosłyszenie – powinna być wykryta jak najwcześniej. Za optymalny okres dla rozwoju percepcji słuchowej i wykorzystania jej do rozwoju mowy uważa się pierwszy i drugi rok życia, a więc w tym okresie należałoby zacząć rehabilitację dziecka z uszkodzonym słuchem. Niedosłuch powinien być zdiagnozowany i leczony od 6. miesiąca życia dziecka.

Skutki niedosłuchu

W zależności od okresu powstania wady słuchu, u dzieci z dużym niedosłuchem obserwuje się brak rozwoju mowy lub opóźnienie rozwoju mowy oraz zaburzony rozwój psychoemocjonalny i poznawczy. Mniejszy niedosłuch może powodować u dziecka: niewyraźną mowę, rozkojarzenie, niemożność koncentracji uwagi, trudności w nawiązywaniu kontaktów z rówieśnikami, gorsze wyniki w nauce.
Jeśli niedosłuch pojawia się u dorosłych (lub ich słuch się pogarsza) skarżą się oni na: uczucie zatkania ucha, szum uszny, problemy z rozumieniem mowy w rozmowach z udziałem większej liczby osób oraz w czasie oglądania programów telewizyjnych, słuchania radia czy rozmowy przez telefon.

Rozpoznanie

Wada słuchu powinna być zdiagnozowana przez lekarza otolaryngologa, który ustali przyczyny choroby i zastosuje odpowiednie leczenie. Osobom, których wyleczenie metodą pozwalającą na poprawę słyszenia jest niemożliwe, proponuje się zastosowanie odpowiednich aparatów słuchowych lub implantu ślimakowego zastępującego uszkodzone ucho zewnętrzne. W implancie ślimakowym odbywa się przetworzenie sygnału akustycznego na sygnał elektryczny, który następnie bezpośrednio pobudza nerw słuchowy i daje wrażenie słyszenia dźwięku.

Implant pniowy stosuje się w przypadku wystąpienia całkowitej głuchoty w wyniku guzów nerwu słuchowego. Implant taki, wszczepiony do pnia mózgu, stymuluje elektrycznie jądra nerwu słuchowego.

Chorzy z niedosłuchem mogą korzystać z aparatów słuchowych, urządzeń wzmacniających falę akustyczną do poziomu, który może być dla nich słyszany. Typowe aparaty słuchowe można podzielić na dwie zasadnicze części. Część elektroakustyczna składa się z przetwornika odbiorczego, układu elektronicznego oraz przetwornika nadawczego. Przetwornik to miniaturowy mikrofon zamieniający falę akustyczną odebraną z otoczenia na sygnał elektryczny, który, po przetworzeniu, zostaje ponownie zamieniony na sygnał akustyczny przez miniaturowy głośnik. Podstawową rolą układu elektronicznego jest wzmacnianie sygnału pochodzącego od przetwornika odbiorczego. Wymienione wcześniej trzy elementy są zwykle umieszczane we wspólnej obudowie. Druga część aparatu słuchowego – akustyczna, składa się z rożka, przewodu doprowadzającego oraz wkładki usznej. Jej zadaniem jest doprowadzenie wzmocnionego dźwięku w pobliże błony bębenkowej.

W aparatach typu wewnątrzkanałowego mikrofon, wzmacniacz i głośnik umieszczone są wewnątrz przewodu słuchowego. Są to konstrukcje bardzo zminiaturyzowane, przeznaczone dla osób, które chcą ukryć fakt noszenia aparatu słuchowego. Aparatów wewnątrzkanałowych nie można jednak stosować w głębokich ubytkach słuchu.
Aparaty słuchowe stosuje się dziś nawet u małych dzieci, do ukończenia 6. miesiąca życia, a najpóźniej do końca pierwszego roku życia.

Zapobieganie uszkodzeniom słuchu

- Nie należy przebywać długo w warunkach hałasu (szczególnie hałasu impulsowego o wysokiej częstotliwości)
- Należy chronić słuch poprzez stosowanie specjalnych nauszników ochronnych
- Osoby pracujące w hałasie oraz szczególnie podatne na uszkadzające działanie hałasu, powinny mieć wykonywane kontrolne badania słuchu.