Niezdrowa pomoc w zakresie dożywiania

Fot. Theta

Jednym z owych celów była poprawy stanu zdrowia dzieci i młodzieży poprzez ograniczanie zjawiska niedożywienia, upowszechnianie zdrowego stylu żywienia, poprawy poziomu życia osób i rodzin o niskich dochodach oraz rozwoju w gminach bazy żywieniowej.

Tymczasem -jak stwierdziła NIK - potrzeby w zakresie dożywiania i zagadnienia dotyczące prawidłowości żywienia dzieci w placówkach oświatowych jedynie sporadycznie były przedmiotem zainteresowania kontrolowanych gmin. Tylko gmina Kraków określiła spójną politykę pomocy w zakresie dożywiania. Udział szkół w programach edukacyjnych i profilaktycznych, obejmujących tematykę zdrowego żywienia i walkę z otyłością, był marginalny. Skutkowało to niezadowalającą realizacją celów Programu w zakresie upowszechniania zdrowego stylu żywienia.

Gminy nie przywiązywały właściwej wagi do organizacji i jakości żywienia w placówkach oświatowych - podkreśla NIK. W 2009 r. ok. 58% uczniów otrzymywało posiłki, które nie spełniały norm Instytutu Żywności i Żywienia, tj. jednodaniowe obiady oraz bułki lub kanapki. Zastrzeżenia budził również jakość posiłków. Tylko jedna z 7 kontrolowanych gmin (Kraków) zapewniła dzieciom gorące posiłki w okresie przerw w nauce.

W żadnej z 18 szkół, w których kontrole przeprowadziła inspekcja sanitarna, sposób żywienia nie został oceniony pozytywnie. Stwierdzono nieprawidłowości w procesie przygotowania i dystrybucji posiłków, a także ich wartości odżywczej i kalorycznej.

Zaledwie dwie gminy (Brzesko i Kraków) przystąpiły jesienią 2008 r. do wieloletniego programu "Globalna strategia WHO dotycząca diety, aktywności fizycznej i zdrowia". Program ten realizowany był przede wszystkim poprzez upowszechnianie na zajęciach lekcyjnych zasad prawidłowego żywienia, a także ograniczenie dostępności niezdrowych słodyczy, barwionych napojów gazowanych oraz przekąsek ziemniaczanych w sklepikach szkolnych.

Prezydent Miasta Krakowa powołał Zespół Zadaniowy, który opracował projekty i programy dotyczące upowszechniania wśród dzieci i młodzieży zasad prawidłowego żywienia. Jednym z takich projektów była kampania "Zdrowo jem, zdrowo żyję" przeprowadzona w Krakowie we wrześniu 2009 r.

Poziom uczestnictwa szkół w projektach i programach mających na celu popularyzację zdrowego stylu życia, w tym zasad zdrowego żywienia, był niewielki. Największe zaangażowanie w tym zakresie wykazały szkoły w Krakowie i w gminie Klucze. W Krakowie 73 szkoły uczestniczyły w programie "Trzymaj formę!", a 33 otrzymały certyfikat "Szkoła promująca zdrowie". W gminie Klucze w programach tych uczestniczyło 6 z 11 szkół.

Ponadto w Krakowie od 2008 r. blisko 1000 uczniów szkół podstawowych objęto programami profilaktycznymi z zakresu zwalczania nadwagi i otyłości. W pozostałych gminach uczestnictwo szkół w takich programach i akcjach było jednostkowe. Na przykład w gminie Wieliczka tylko 3 na 26 gminnych placówek oświatowych brało udział w programach "Trzymaj formę!" i "Szkoła promująca zdrowie".

Jednak samo uczestnictwo placówki oświatowej w programach promujących zdrowe żywienie nie zawsze gwarantuje właściwy sposób żywienia dzieci i młodzieży. Na przykład Szkoła Podstawowa w Golkowicach uczestniczyła w programie "Szkoła promująca zdrowie", a w trakcie kontroli NIK okazało się, że uczniowie tej szkoły, będący podopiecznymi ośrodka pomocy społecznej, byli dożywiani drożdżówkami.

Program "Trzymaj formę" współorganizowany jest przez Główny Inspektorat Sanitarny oraz Polską Federację Producentów Żywności Związek Pracodawców w ramach realizacji strategii WHO dotyczącej diety, aktywności fizycznej i zdrowia. Ruch szkół promujących zdrowie rozwija się w Europie od 15 lat i obejmuje obecnie 43 krajów stowarzyszonych w Europejskiej Sieci Szkół Promujących Zdrowie, którym wspólnie patronują Światowa Organizacja Zdrowia (Biuro Regionalne dla Europy), Rada Europy i Komisja Europejska.

Jak zauważa NIK, realizacji celów Programu, w tym upowszechnianiu zasad zdrowego żywienia, nie sprzyja umożliwienie dzieciom i młodzieży zakupu w szkole słodyczy, słonych przekąsek i napojów gazowanych. Punkty sprzedaży tych produktów (sklepiki, automaty) stwierdzono na terenie 11 z 26 skontrolowanych szkół. Poza tym sprzedaż produktów zawierających wysoką zawartość cukru, soli i tłuszczu prowadzono w szkołach uczestniczących w akcjach edukacyjnych mających na celu promocję zdrowego stylu życia, w tym zasad zdrowego żywienia, a uczniom objętym pomocą społeczną organizowano dożywianie w postaci drożdżówek.

Kontrola NIK objęła 7 gmin Małopolski, w tym Kraków. Realizację programu wieloletnim "Pomoc państwa w zakresie dożywiania" oceniono negatywnie w 3 z nich (Klucze, Wieliczka, Wielka Wieś). We wszystkich pozostałych kontrolerzy stwierdzili nieprawidłowości.

NIK zwróciła się do Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej o określenie zasad monitorowania Programu przez wojewodów. W odpowiedzi MPiPS poinformowało o podjętych działaniach naprawczych, jak również wystąpiło do Ministra Edukacji Narodowej oraz wszystkich wojewodów o współpracę przy realizacji zaleceń pokontrolnych NIK.

**www.mp.pl**