Niezwykły świat "naiwnych"

W Pałacu Sztuki i na Kazimierzu

   Jest to świat rzeczywiście tajemniczy, trudny, a może i niemożliwy do pełnego rozpoznania. Kreowany przez ludzi "osobnych", jest miejscem, gdzie sztuka rzeczywiście staje się częścią ludzkiej egzystencji, czasem formą komunikacji z otoczeniem, często zaklinaniem własnych demonów, niemal zawsze "upięknieniem" świata, który - zwłaszcza dla najstarszych z pokazanych na wystawie - był wyjątkowo mało przyjazny i daleko bardziej groźny niż piękny.
   Nikifor, uznany za jednego z oryginalniejszych twórców naiwnych w Europie, jeszcze za życia zyskał międzynarodową renomę. Tytułowi "inni" są mniej sławni, ale niektórzy trafili już do międzynarodowych kolekcji, a wszyscy, których prace można oglądać, mają swoje miejsca - jeżeli nie w kolekcjach muzealnych, to galeryjnych lub godnych uwagi zbiorach prywatnych. Pokazano m.in. Nikifora z kolekcji zgromadzonej przez rzeźbiarza A. Karnego; mamy rzadką okazję oglądania Edwarda Sutora ze zbiorów Muzeum Podhalańskiego w Nowym Targu; poznania Konrada Kwaska, odkrytego przez szczecińską galerię "Pod sukniami", przypomnienia Heródka z Orawy. Hojnie podzielił się z widzami swoją kolekcją Leszek Macak, właściciel galerii d'Art Naif: część jego zbiorów można oglądać w Pałacu Sztuki (m.in. świetny zestaw obrazów Marii Wnęk), część w galerii na Kazimierzu. U siebie zaczyna od Ociepki, a kończy na młodszych o pokolenie i całkiem inaczej "osobnych". Po drodze jest Gawłowa i wielu innych, bardzo wartych dostrzeżenia.

\\\*

   Niewiele brakowało, a wystawa w Pałacu Sztuki (czyli u krakowskiego współorganizatora) zostałaby zlikwidowana w dzień po wernisażu. Organizatorzy wystawy zdziwili się ogromnie, że w profesjonalnej instytucji wystawienniczej eksponatów pilnują same tylko kamery, które wprawdzie rejestrują (bardzo dyskretnie), ale nie złapią złodzieja za rękę. Zaniepokoiło ich również to, że Pałac Sztuki nie jest ogrzewany, co w połączeniu z lekką wilgocią w dolnych salach może okazać się zabójcze dla prac na papierze. Stanęło na tym, że Polskie Stowarzyszenie na rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym (z siedzibą w Warszawie) znajdzie odpowiednie osoby do pilnowania (w Krakowie) i zapłaci im ze swoich, nader skromnych, funduszy. Niepokój co do stanu prac na papierze po chłodno-wilgotnej gościnie pozostał. Absmak też.
(AN)