„No i jakoś żyjemy do dziś”…

To jest wiosna, rok czterdziesty piąty.
Zapamiętaj najważniejszą z dat!
Przekreślamy trzydziesty dziewiąty
Przekreślamy sześć potwornych lat!

- pisał w pierwszym powojennym „Przekroju”, najpopularniejszy wtedy dziennikarz polski Edmund Osmańczyk. Wiersz recytowano na manifestacjach i akademiach patriotycznych, w obecności przestawicieli władz administracyjnych, kościelnych i, oczywiście, Armii Czerwonej.

Trwały polowania na folksdojczów i zbrodniarzy wojennych, areszty i więzienia wypełniali żołnierze podziemia dostarczani przez ofiarnych funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa,w stronę granicy czechosłowackiej w Karkonoszach ciągnęły na emigrację mniej lub bardziej legalnie grupy ocalałych z Holocaustu Źydów. Cały Kraków powtarzał plotkę (prawdziwą), że egzekucję arcymordercy Amona Gotza z obozu w Płaszowie trzeba było trzy razy powtarzać (celowa nieumiejętność kata); a „bestia z Birkenau” Maria Mandel pod szubienicą na Montelupich w chwili śmierci krzyczała „Niech żyje Polska”!

Ech,te pierwsze,powojenne wiosny i lata! Na gołych łydkach i udach Polki, Czeszki i Węgierki wypaloną zapałką malowały sobie szwy, mające imitować wymarzone, amerykańskie nylony. W knajpach otwieranych w ruinach Warszawy pojawili się na powrót bohaterowie Wiecha, śpiewając pierwszy powojenny przebój: „W zrujnowanym hotelu na Woli/Gdzie muzyczka bez przerwy nam gra/Będą lagry niemieckie oblewać/Piekutoszczak, pan Feluś i ja//Feluś lagry niemieckie oblatał/Piekutoszczak na wschód musial iść/No i ja na Pawiaku trzy lata/No i jakoś żyjemy do dziś…”

W Wielkiej Brytanii liczba rozwodów z udziałem powracających z wojny żołnierzy była czterokrotnie wyższa niż przed wojną; na kontynencie - czterokrotnie. Przedmałżeński seks przestał być tabu; będące w zdecydowanej większości kobiety (zwłaszcza w ZSRR) zaczęły pierwsze składać swe oferty z trudem zdobywanym partnerom. I w USA i w Europie rodziło się coraz więcej nieślubnych dzieci, „poczynanych” na tylnych siedzeniach samochodów. Karierę robiła zapalniczka gazowa i jankeskie papierosy w opakowaniach wzmocnionych chroniąca przed wilgocią folią celofanową, penicylina i silikonowy biust. Nachodziły paczki „Cioci UNRRA”, Europa nałogowo żuła gumę.

Londyn, Paryż i Rzym uczyły się chodzić w dżinsach. Na Placu Wacława w Pradze dziewczyna za godzinę brała butelkę coca-coli; w niemieckiej Kolonii noc kosztowała żołnierza US Army paczkę cameli. Amerykanie po powrocie z wojny runęli na zakupy: powstawało „nowe społeczeństwo konsumpcyjne”. Produkcja aut w ciągu trzech powojennych lat wzrosła z dwu do ośmiu milionów. Polki (i nie tylko) z coraz większym obrzydzeniem ubierały na nogi kapce (hej,kto jeszcze pamięta z „Płomyczka” wiersz Brzechwy „Trzeba kupić babce kapce”), a damska młodzież z coraz większym niedowierzaniem słuchała o jednorazowej bieliźnie, którą za okupacji szyto (przynajmniej w Krakowie) również ze zużytych arkuszy kalki technicznej (fakt!).

Mimo tragicznej śmierci Glenna Millera jego orkiestra podróżowała nadal po całej Europie. Życie wygrało ze śmiercią, uśmiech ze smutkiem, lekka piosenka z żałobnym songiem. Ale zdaniem niektórych historyków i socjologów wojna skończyła się tak naprawdę dopiero 5 lipca 1946 roku, kiedy to na pokazie w Paryżu mademoiselle Michalina Bernardini po raz pierwszy zaprezentowała kąpielowe bikini. Coś w tym jest… Przypomnijmy, że nadchodzącą „Praską wiosnę’ A.D. 1968 zapowiedziała zgoda na pierwszy nad Wełtawą striptiz, zaś żelazna kurtyna runęła niedługo po skonstruowaniu pierwszych stringów.