Od dziś dbaj o swoje kości

Osteoporoza jest chorobą kości, w której dochodzi do ich zrzeszotnienia - przypomina definicję prof. dr hab. med. Edward Czerwiński, kierownik Zakładu Chorób Kości i Stawów UJ CM, prezes Europejskiej Fundacji Osteoporozy i Chorób Mięśnio-wo-Szkieletowych. Kości stają się kruche i łatwo ulegają złamaniom. Osteoporozę nazywamy cichym złodziejem kości, ponieważ długo nie daje żadnych dolegliwości bólowych i często pierwszym objawem jest złamanie. U osób po 50. roku życia choroba występuje u 30 proc. kobiet i 8 proc. mężczyzn. Ryzyko złamania u kobiety 50-letniej wynosi aż 40 procent! Po pierwszym złamaniu ryzyko kolejnego wrasta 2-10-krotnie. U kobiet zasadniczą przyczyną osteoporozy jest menopauza, która powoduje nagłe obniżenie poziomu estrogenów. Osteoporoza może powstać również w przebiegu innych schorzeń, takich jak: cukrzyca, nadczynność przytarczyc, tarczycy, kory nadnerczy. Może też być skutkiem długiego zażywania leków, takich jak: glikokortykosteroidy, leki immunosupresyjne, przeciwpadaczkowe, zmniejszające krzepliwość krwi. Na powstanie choroby wpływa wiek, genetyka, niskie spożycie wapnia.

Rozpoznanie

Niska gęstość mineralna kości to jeden z najsilniejszych czynników ryzyka złamania. Ocenia się ją na podstawie badania densytometrycznego. Program aparatu porównuje pomiary pacjenta z wynikami w grupie kontrolnej i na tej podstawie oblicza tzw. wskaźnik T, który pokazuje o ile u danej osoby obniżyła się gęstość mineralna kości w stosunku do osób zdrowych w wieku 35 lat. Według WHO, wartość wskaźnika T do -1 uznaje się za normę; -1 do -2,4 jest stanem poprzedzającym osteoporozę, natomiast przy poziomie -2,5 i mniej - rozpoznaje się chorobę. Stwierdzona na podstawie badania DXA obniżona gęstość mineralna kości wymaga diagnostyki różnicowej dla ustalenia, czy jest to osteoporoza wynikająca z menopauzy, czy też jest skutkiem innych schorzeń. W tym celu wykonujemy badania krwi i moczu. W badaniu krwi oznaczamy: OB, morfologię, poziom wapnia, fosforu, fosfatazy alkalicznej, kreatyniny, witaminy D i innych, w zależności od wskazań. W moczu dobowym oznaczamy poziom wapnia, fosforu i kreatyniny, niezależnie od badania ogólnego. __

Jak jednak podkreśla prof. Czerwiński, densytometria nie udzieli 100-procentowo pewnej odpowiedzi na pytanie, czy grozi nam ryzyko osteoporozy - aż 70 proc. złamań dotyczy osób, u których wskaźnik T był w normie. Jeśli chcemy więc wiedzieć, czy jesteśmy w grupie ryzyka, sprawdźmy to sami. Bez wychodzenia z domu, bez specjalistycznych badań. Wystarczy wejść na stronę www.osteoporoza.pl, kliknąć na link „kalkulator” i wypełnić ankietę zawierającą pytania o czynniki, które wpływają na ryzyko złamania. Można także skorzystać z kalkulatora ręcznego. Program oblicza 10-letnie ryzyko złamania kręgosłupa, szyjki kości udowej i kości ramiennej. Jeśli nasz wynik będzie wyższy niż 10 procent, należy zgłosić się do lekarza .

Osteoporozę leczą ortopedzi, reumatolodzy, endokrynolodzy, ale pierwsze kroki skierujmy do lekarza POZ, który wypisze nam skierowanie. Im wcześniejszy etap choroby, tym efekty terapii będą lepsze. Leczenie zaawansowanej osteoporozy nie przynosi tak spektakularnych wyników.

Leczenie

Na leczenie osteoporozy składa się uzupełnienie niedoborów wapnia i witaminy D, leki (nie cofają zmian, ale zmniejszają ryzyko złamania, zapobiegają dalszemu niszczeniu kości), zapobieganie upadkom i zdrowy tryb życia. Jak wyjaśnia prof. Edward Czerwiński, dzienne zapotrzebowanie na wapń wynosi 800- -1200 mg. Możemy je zapewnić odpowiednią dietą pamiętając, że 1000 mg wapnia znajduje się w litrze mleka lub 4 plasterkach sera żółtego. Witamina D jest niezbędna do wchłaniania wapnia, nazywamy ją „kluczem do spiżarni z wapniem”, a potrzebna dawka to 800-2000 jm (jednostek międzynarodowych). Witamina D produkowana jest w skórze pod wpływem promieni słonecznych, jednak w naszych warunkach klimatycznych wymaga suplementacji, zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym. Jeśli ktoś ma 60 i więcej lat, wiosną i latem powinien brać 2 tys. jednostek witaminy D dziennie, natomiast jesienią i zimą - 4 tys. jednostek.

Kiedy człowiek jest sprawny fizycznie, ryzyko upadku jest mniejsze. A sprawność zachowamy tylko wówczas, kiedy będziemy na co dzień aktywni. Absolutne minimum to 30 minut spaceru dziennie lub 5 kilometrów tygodniowo. Polecamy nordic walking, ponieważ podczas takiego marszu zaangażowanych jest aż 85 proc. mięśni.

Z okazji Światowego Dnia Osteoporozy, 22 października Krakowskie Centrum Medyczne zaprasza na darmowe badania densytometryczne. Tel. 12 430 00 00.

Bezpłatne badania