Odcinek 30. Trumna w chmurach

Od Włodzimierza Żuławskiego dostał w prezencie dwie kartki z „zielnika”. Co się z nimi stało? Czy znalazły drogę do właśnie otwartego na nowo muzeum? Stanisław Wyspiański zmarł 28 listopada 1907 roku – pochowany na Skałce 2 grudnia. To już sto czternaście lat… Czytamy dawny felieton: „Już pięćdziesiąt lat minęło od jego śmierci…”.

„…Ach, jak ten czas leci! Byłem w siódmej gimnazjalnej. Trzy złote paski na kołnierzu. Nasza klasa stała niemal u samego końca trasy pochodu, bo pod kościołem św. Katarzyny. Kraków słynął i słynie z umiejętności urządzania wystawnych pogrzebów, ale pogrzeb Wyspiańskiego pod względem artystycznym zakasował wszystkie, jakie mi dane było widzieć. Trumna płynęła wysoko, w chmurach. […] Karol Frycz zaprojektował nie karawan ale jakby rydwan, wysoki, iście hetmański. Otaczali ten rydwan uczniowie Akademii Sztuk Pięknych w ilości kilkuset, każdy z pochodnią […]. Trumna, zależnie od podmuchów wiatru, albo ginęła w sino-burych kłębach dymu, albo ukazywała się na krótko.

Niezapomniany widok! Gdy rydwan doszedł do łuku, który łączy kościół św. Katarzyny z klasztorem augustianek, stojącym po przeciwnej stronie ulicy, zatrzymał się, gdyż nie mógłby przecisnąć się pod owym łukiem. Na dany znak uczniowie Akademii zgasili pochodnie o bruk. Chmury dymu zniknęły, trumnę zdjęto z rydwanu i zrobiło się strasznie cicho i smutno. Wyspiański nie żyje!”.

Kiedy indziej wyzna: „Byłem kiedyś aktorem, dlatego – aż do znudzenia – operuję kategoriami teatralnymi. Czasem więc, gdy patrzę dookoła, wydaje mi się, że my teraz gramy a może tylko robimy próby z wspaniałej sztuki, która nosi tytuł „Wyzwolenie”. Sztuka ta zaczyna się na pustej scenie. Napisał ją poeta, który nie tyle cierpiał za miliony, ile za miliony myślał. Najtęższy mózg w całej literaturze polskiej! Wieszcz, który przeprowadził chemiczną analizę Polski byłej i przyszłej. […] Pamiętasz Drogi Czytelniku, ten dialog, w którym jakaś natrętna maska, zgromiona surowo przez Konrada, wybucha słowami: »To jest zamykanie gęby!«”. Przyszłej, czyli i naszej?

Cytaty: „Szkoła obmowy”, „Wiadomości” nr 7 (255), 18 lutego1951; „Teatr narodu”, „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, 21 lutego 1957; „Drogi czytelniku! Listy napoły prywatny”, „Wiadomości Polskie” nr 40, 15 grudnia 1940.