Odpowiedni sprzęt, kondycja i rozsądek

Niebawem rozpocznie się sezon zimowy, a stoki narciarskie zapełnią się amatorami szusowania. To także gorący okres dla ortopedów z powodu częstych dolegliwości stawów kolanowych. O tym, jak je rozpoznać i jak leczyć, mówi dr Maciej Tabiszewski, specjalista ortopeda z Centrum Ortopedii i Rehabilitacji Enel-Sport.

Sprzęt i kondycja

Aby zdobywać stoki i ograniczyć przy tym ryzyko kontuzji, potrzebny jest nie tylko odpowiedni sprzęt i zapał, ale przede wszystkim dobra kondycja fizyczna, regularne treningi i zdrowy rozsądek.

- Z mojego doświadczenia wynika, że kontuzje kolan, których doświadczają narciarze, najczęściej przydarzają się dzieciom, początkującym i…, może tu zdziwię niektórych, mężczyznom w przedziale wiekowym 20-30 lat - mówi dr Maciej Tabiszewski. - Brawurowa jazda, szybkość i brak odpowiedniego zabezpieczenia, to główne przyczyny.

Staw kolanowy, który łączy kość piszczelową z udową, jest zbudowany z powierzchni stawowych pokrytych chrząstką, łąkotek oraz wielu wspomagających jego stabilizację więzadeł, np. więzadła krzyżowego przedniego i tylnego oraz więzadeł pobocznych. Łąkotki zapobiegają uderzaniu kości o siebie, stabilizują ich ruch względem siebie i są głównym amortyzatorem stawu. Więzadła krzyżowe stabilizują staw w płaszczyźnie strzałkowej, czyli kontrolują kość piszczelową we właściwym położeniu względem kości udowej. Nasze kolano dźwiga wiele kilogramów, kilkakrotnie więcej niż nasza masa ciała. Podczas jazdy na nartach obciążenie wzrasta 15-16 razy.

- Najczęściej urazy na stoku powstają wówczas, gdy jedna noga odjeżdża, a w tym samym momencie następuje przysiad - tłumaczy specjalista ortopeda. - Uszkodzeniu ulegają zwykle więzadła poboczne. W groźniejszych sytuacjach także łąkotki, chrząstka i więzadła krzyżowe. W ramach pierwszej pomocy należy unieruchomić nogę od kostki do pachwiny.

Sygnały ostrzegawcze

Jeśli po upadku na stoku:
- nie jest możliwe wyprostowanie w pełni nogi lub w inny sposób ograniczony jest zakres ruchu w stawie,
- można zauważyć widoczny obrzęk w okolicach stawu kolanowego,
- odczuwalny jest silny ból,
- w trakcie urazu wystąpił charakterystyczny trzask

należy szybko skonsultować się z lekarzem ortopedą. W pierwszej kolejności przeprowadzi on wywiad i wykona badanie przedmiotowe, a następnie skieruje na odpowiednie badania dodatkowe, np. rentgen.

- W celu potwierdzenia diagnozy stosuje się USG - które pozwala ustalić wydolność więzadeł czy stwierdzić uszkodzenia innych wewnętrznych struktur stawu - oraz rezonans magnetyczny lub tomografię komputerową - mówi dr Tabiszewski. - Na tej podstawie ortopeda będzie mógł zlokalizować źródło bólu.

Najczęstsze urazy kolana

Najczęściej występują uszkodzenia więzadeł pobocznych oraz więzadeł krzyżowych. Zdarza się, że te kontuzj nie wykluczają poruszania się, jednak nie powinno się ich lekceważyć. Nieleczone znacząco obniżają sprawność i ogromnie podnoszą ryzyko powstawania dalszych uszkodzeń lub zmian zwyrodnieniowych. Osoby aktywne fizycznie w szczególności powinny zadbać o więzadła, w przeciwnym razie nie będą w stanie powrócić do wcześniej uprawianych sportów.

W wyniku upadku na stoku może dojść również do uszkodzenia łąkotek. W takiej sytuacji często mamy do czynienia z blokadą kolana - nie można go ani w pełni rozprostować, ani zgiąć. Pojawia się również wysięk, tzw. woda w kolanie. W przypadku takich objawów należy jak najszybciej udać się do lekarza.

Zwichnięcie kolana, mimo że bardzo często się o nim słyszy, w rzeczywistości jest niezwykle rzadko występującą kontuzją. Jest to bardzo poważny uraz, w wyniku którego dochodzi do zerwania wielu więzadeł kolana, a może nawet dojść do uszkodzenia tętnicy podkolanowej i nerwów. Kontuzja wymaga natychmiastowej interwencji lekarskiej, najczęściej operacji.

Żeby uniknąć urazu

Ryzyko kontuzji kolana można zmniejszyć. Przede wszystkim powinno się dbać o kondycję fizyczną. Ruch służy stawom, dostarcza im więcej składników odżywczych, dzięki którym pozostają one dłużej sprawne. Mocne mięśnie z kolei wspomagają ich działanie. Na przykład, więzadło krzyżowe przednie współgra z mięśniami: dwugłowym, półścięgnistym, półbłoniastym i smukłym oraz czworogłowym. Nie tylko współdziałają z nim, ale również stanowią dla niego dobrą ochronę. Warto więc regularnie uprawiać sporty, dotyczy to zwłaszcza narciarzy. Dwa tygodnie czy miesiąc ostrych treningów przed wyjazdem w góry nie nadrobią całorocznych zaległości. Mogą zaś przyczynić się do powstania mikrouszkodzeń, które tylko zwiększą ryzyko wystąpienia kontuzji.