Odpowiedzialność materialna pracowników

Kiedy zatem pracownik zobligowany jest do poniesienia odpowiedzialności i czy następuje to niezależnie od okoliczności?

Przepisy Kodeksu pracy (kp) przewidują określone przesłanki, których spełnienie przez działanie pracownika pociągnie za sobą jego odpowiedzialność materialną.

Przede wszystkim należy wskazać, że zgodnie z art. 114 kp, chodzi wyłącznie o zawinione działanie pracownika. Tym samym wyrządzenie szkody przez niego musi być celowe (umyślne), tzn. pracownik chce wyrządzić szkodę lub przewidując jej wystąpienie, godził się na to. Szkoda może być również nieumyślna, tzn. pracownik nie chce wyrządzić szkody, jednak swoim zachowaniem – z uwagi na niedołożenie wymaganej staranności – w konsekwencji powoduje jej wystąpienie.

Co oczywiste, powyższe działania muszą mieć związek z pełnieniem przez pracownika obowiązków służbowych, nie zaś następować jedynie przygodnie, „przy okazji” ich wykonywania. Na taką zależność wskazuje ugruntowane orzecznictwo sądów pracy.

Zatem jeśli doszło do wystąpienia szkody, pomimo należytej staranności wykonywania obowiązków służbowych, przy uwzględnieniu wymaganej od pracownika wiedzy i doświadczenia zawodowego, to nie będzie w takiej sytuacji dochodziło do aktualizacji jego odpowiedzialności materialnej.

Warto zaznaczyć, iż ustawodawca rozróżnia opisaną wyżej motywację działania pracownika przy nastąpieniu szkody w zakresie granic odpowiedzialności zarówno w sytuacji, gdy podmiotem, któremu wyrządzono szkodę, był pracodawca, jak i osoba trzecia (w tym inny pracownik).

Otóż w przypadku umyślnego wyrządzenia szkody, zgodnie z art. 122 kp, wysoce naganne zachowanie pracownika piętnowane jest koniecznością poniesienia szkody w pełnej wysokości.

W przypadku zaś wyrządzenia szkody nieumyślnie odpowiedzialność materialna pracownika zostaje ograniczona maksymalnie do trzykrotności jego miesięcznej pensji, pobieranej w dacie wyrządzenia szkody. To ograniczenie wiąże niezależnie od rzeczywistych rozmiarów szkody, co ma na celu uniemożliwienie pracodawcom przerzucania na pracowników następstw zdarzeń wynikających z ryzyka prowadzenia działalności gospodarczej.