Oparzenia

W ocenie rozległości stosuje się tzw. regułę dziewiątek. Za groźne dla życia u człowieka dorosłego przyjmuje się oparzenia II stopnia lub cięższe, obejmujące ponad 15 proc. powierzchni ciała.

Przy oparzeniu I stopnia uszkodzony zostaje tylko naskórek – np. po opalaniu powstaje rumień. Oparzenie II stopnia uszkadza tkanki leżące głębiej (włosy i gruczoły łojowe nie zostają naruszone). Na skórze pojawia się rumień, ból i pęcherze z płynem surowiczym. Przy oparzeniu III stopnia dochodzi do uszkodzenia pełnej grubości skóry, a w IV stopniu głębiej leżacych tkanek, często także mięśni. Spalone tkanki są białe lub brunatnoczerwone. Ponieważ zakończenia nerwowe ulegają zniszczeniu, oparzenie IV stopnia często nie jest bolesne.

Przy oparzeniach chemicznych objawy są inne. Na skutek działania kwasów tworzą się przylegające strupy o charakterystycznej barwie; po kwasie solnym – białe, po kwasie azotowym – żółte, po siarkowym – czarne.

Przy oparzeniach spowodowanych ługami powstaje szkliste obrzmienie. Oparzenia chemiczne są bardzo bolesne.

Objawami charakterystycznymi dla oparzenia przewodu pokarmowego są: natychmiastowy, silny, palący ból w ustach, gardle i przełyku; strupy lub szklisto–maziste zmiany na wargach, zaczerwienione albo krwawiące błony śluzowe, trudności w połykaniu i ślinotok. Najbardziej niebezpiecznym powikłaniem jest przedziurawienie przełyku i żołądka.

Oparzenia energią elektryczną dotyczą zwykle nie tylko naskórka i skóry, ale także tkanki podskórnej, mięśni, kości. Prąd o niskim napięciu, z jakim mamy zwykle do czynienia w życiu codziennym, raczej nie powoduje rozległych uszkodzeń. Stopień uszkodzenia na skutek działania prądu o wysokim napięciu zależy od grubości naskórka i wilgotności skóry (skóra sucha jest bardziej odporna niż wilgotna). Oparzenia mają postać nieregularnych, wyraźnie zaznaczonych owrzodzeń, początkowo niebolesnych. Owrzodzenia mają charakter martwiczy, nie towarzyszy im stan zapalny ani tworzenie się pęcherzy. Niewielka początkowo martwica stopniowo poszerza się na skutek zaburzeń krążenia spowodowanych zakrzepami wewnątrz naczyń krwionośnych. Postępująca martwica tkanek i uwalnianie się toksyn może być powodem ciężkich zaburzeń ogólnoustrojowych.

O niebezpieczeństwie, jakie niesie ze sobą porażenie prądem niech świadczy to, że porażenie powyżej 7 mA może spowodować groźną arytmię serca.
Oparzenia chemiczne wywołują substancje żrące – kwasy i zasady, sole niektórych metali ciężkich. Z powodu przedłużonego działania substancji żrących na tkanki może powstać zatrucie ogólne organizmu.

Po oparzeniu kwasami (siarkowy, solny, azotowy, fluorowodorowy), ługami (ług sodowy, ług potasowy) bardzo ważne jest szybkie spłukanie skóry wodą, bieżącym strumieniem, przez minimum 15 minut. Jeśli chemikalia dostaną się do oka, również należy je przemyć wodą. Gdy substancja chemiczna ma postać stałą (np. proszku), można ją najpierw usunąć mechanicznie. Tragiczne w skutkach może być zastosowanie na poparzoną kwasem skórę dodatkowo roztworu innego kwasu.

Oparzenia słoneczne rozwijają się zwykle po 1–4 godzin od nasłonecznienia. Na skórze pojawiają się: rumień, obrzęk, a nawet pęcherze, podobnie jak w oparzeniu termicznym I i II stopnia. Zmiany zwykle ustępują po 1–2 dniach, pozostawiając złuszczający się naskórek i przebarwienia skóry.
Specjalne maści i okłady można stosować pod kontrolą lekarza. Po oparzeniu należy bezwzględnie unikać słońca. Jeżeli oparzenie słoneczne jest bardzo rozległe, może doprowadzić nawet do wstrząsu i wówczas wymaga szybkiej interwencji lekarskiej.

- usunięcie czynnika parzącego i obmycie chłodną wodą miejsc poparzonych (uwaga – u małych dzieci zbyt obfite płukanie zimną wodą może wywołać hipotermię)
- dzieciom, przed przyjściem lekarza, można podać środek przeciwbólowy, np. paracetamol
- wszystkie środki chemiczne dają się usuwać obfitym płukaniem wodą
- należy ustalić, nawet przy banalnych z pozoru oparzeniach, stopień uodpornienia na tężec
- nie wolno dopuścić do zakażenia rany
- nie wolno samemu, bez kontroli lekarza, przekłuwać pęcherzy
- opatrunki powinny się składać z kilku warstw: wilgotnej, nieprzyklejającej się do skóry; suchej, także nieprzyklejającej się (2–3 warstwy gazy); wchłaniającej wydzielinę; zabezpieczającej (warunki te spełniają opatrunki gotowe).