Owoce lipy, czyli orzechy

Grzegorz Tabasz: LEŚNY DZIENNIK

Według botanicznej klasyfikacji lipowe owoce to klasyczne orzechy. Ze względu na ich rozmiar użyję zdrobniałej wersji: orzeszki. Bo takie małe. Małe, ale kiedyś miały bardzo duże znaczenie. Drobne kuleczki były surowcem do tłoczenia lipowego oleju. To nie pomyłka, lecz historyczny fakt. Jeśli ktoś nie wierzy, proszę znaleziony orzeszek zgnieść na miazgę w złożonej kartce papieru. Zostanie tłusta plamka. Najprostszy test na sprawdzenie, które nasiona zawierają cenne tłustości.

Nasi antenaci posiadali w tej dziedzinie olbrzymią wiedzę użytkową. Lipowy olej o aromatycznym zapachu nadawał się do omasty. Doskonale palił się w lampkach olejnych. Woskowe świece były towarem luksusowym dostępnym tylko dla najbogatszych. Biedota zadowalała się łuczywem bądź małą miseczką z knotem zanurzonym w oleju. Światła niewiele, więcej dymu, ale coś tam w ciemnościach migotało. Pewnie tak powstało powiedzenie o kaganku oświaty niesionym pod strzechy…

Zgniecione resztki wcale się nie marnowały. Znakomita białkowa pasza dla zwierząt, zaś w okresach głodu wytłoki bywały ostatnią deską ratunku. Teraz najważniejsze pytanie: jak im się chciało zbierać taki drobiazg? Cóż, gdy nie ma supermarketów, lodówek i pomocy społecznej, to trzeba liczyć na siebie, gromadzić wszelkie dostępne zapasy. Osoby leniwe czy grymaśne mogły nie doczekać następnego lata.

Lipy owocują dość obficie i prawie każdego roku. Pęczki nasion z doczepionym skrzydełkiem zrywano wprost z gałęzi. Niesione wiatrem leciały daleko i często zalegały w dużych hałdach. Trzeba było trochę czasu i cierpliwości. Prosta acz skuteczna prasa do tłoczenia oleju była na wyposażeniu każdego gospodarstwa. Muszę przyznać, iż uległem pokusie i sprawdziłem smak lipowych orzeszków. Najlepsze były te zielone, niezbyt wysuszone. Zaskakująco smaczne. Bardziej dojrzałe i brązowe stawały w gardle okoniem, ale łyk wody rozwiązał problem. Jeśli zdobędę potrzebne urządzenie, sprawdzę smak lipowego oleju.

LIPOWE ORZECHY FOT. GRZEGORZ TABASZ