Panteon Polski

Wizualizacja sarkofagu prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego i jego małżonki Marii - projekt Marta Witosławska, wykonanie Jan Siuta.

Pierwszy król Polski koronowany (1320) i pochowany (1333) na Wawelu. Jego panowanie to czas scalania ziem polskich po rozbiciu dzielnicowym i odbudowywanie jednolitego państwa. Podejmował próby zbrojnego odzyskania ziem zagrabionych przez Krzyżaków i obrony przed kolejnymi zakusami Zakonu. Okupiona dużymi stratami zwycięska bitwa pod Płowcami, z opowieścią o bohaterskim rycerzu Florianie Szarym - należy do opisywanych w literaturze "ku serc pokrzepieniu", m.in. przez Józefa Ignacego Kraszewskiego w powieści "Jelita". Legendami i literaturą tworzoną aż po nasze czasy zaowocowała również droga do królewskiej korony syna księcia kujawsko- -łęczyckiego.

Koronę królewską wykonali dla Władysława Łokietka złotnicy krakowscy. Podobnie autorstwo nagrobka królewskiego, ufundowanego przez Kazimierza Wielkiego, syna i następcę, przypisywane jest mistrzom krakowskim.

Kazimierz Wielki

Syn i następca Władysława Łokietka, ostatni król z dynastii Piastów władającej od początków państwa polskiego. Koronowany w 1333 r., zmarł w roku 1370. Założyciel Akademii Krakowskiej - najstarszej (po Uniwersytecie Karola w Pradze) szkoły akademickiej w tej części Europy, organizator struktur społecznych i ekonomicznych państwa, istnieje w zbiorowej pamięci jako władca, który zastał Polskę drewnianą, a pozostawił murowaną. Za cenę ustępstw terytorialnych uzyskał od Jana Luksemburskiego zrzeczenie się roszczeń do korony polskiej, zawarł pokój z Krzyżakami. Opanował i przyłączył większość Rusi Halicko-Włodzimierskiej, podporządkował Mazowsze i Podole, odzyskał od Brandenburgii część Nowej Marchii. Jego podpis nosi wiele aktów lokacyjnych, a królewską cyfrę odnajdziemy m.in. na zwornikach w kościele św. Katarzyny, jednym z cennych zabytków gotyckich Krakowa.

Sarkofag Kazimierza Wielkiego w katedrze wawelskiej ufundowany przez jego następcę, Ludwika Węgierskiego, jest jednym z cenniejszych dzieł nagrobnych epoki w tej części Europy. Nagrobek zrealizowany na Węgrzech w czerwonym marmurze został uzupełniony baldachimem wykutym z piaskowca przez polskich rzemieślników.

Św. Jadwiga

Córka Ludwika Węgierskiego i Elżbiety Bośniaczki, wnuczka Elżbiety - córki Władysława Łokietka, siostry Kazimierza Wielkiego, koronowana w 1384 r. (miała wtedy 10 lat), zmarła w 1399 r., była jedyną w naszej historii kobietą sprawującą królewską władzę. Uznawana za jedną z najpiękniejszych i najlepiej wykształconych kobiet na dworach królewskich Europy, wydana została za mąż za Władysława Jagiełłę, wielkiego księcia litewskiego. To małżeństwo zapoczątkowało chrystianizację Litwy.

Jadwiga przyłączyła do Polski Ruś Halicką, czynnie uczestniczyła w rokowaniach z Krzyżakami. Była hojną donatorką Akademii Krakowskiej; jej testament, potwierdzony i dopełniony w 1400 r. przez Władysława Jagiełłę, dźwignął z upadku uczelnię, która od 1883 r. oficjalnie przyjęła do dziś noszoną nazwę Uniwersytet Jagielloński. W XX wieku została beatyfikowana, a następnie kanonizowana.
Sarkofag z białego marmuru karraryjskiego powstał blisko 500 lat po śmierci młodo zmarłej królowej. Ufundowany przez Karola Lanckorońskiego, wyrzeźbiony został w 1902 r. przez Antoniego Madeyskiego. Od 1987 r. prochy królowej znajdują się w ołtarzu cudownego Pana Jezusa, przed którym modliła się często.

Władysław Jagiełło

Wielki książę litewski koronowany na króla Polski w 1386 r., założyciel dynastii Jagiellonów, jest w naszych dziejach królem najdłużej rządzącym i wyjątkowo długowiecznym: przeżył 83 lata, z czego 48 lat na tronie polskim. Zmarł w roku 1434.

Zawarł pierwszą unię polsko-litewską, w Krewie. Był kolejnym królem Polski kontynuującym walki z Zakonem Krzyżackim, ale pierwszym, któremu dane było odniesienie wielkiego zwycięstwa. Pod Grunwaldem, w lipcu 1410 r., stoczona została bitwa uznawana za jedną z największych w średniowiecznej Europie. Odniesione tam świetne zwycięstwo zdyskontować miał dopiero wnuk Jagiełły, niemniej doroczne obchody rocznicowe (połączone ze świętem Rozesłania Apostołów) szybko stały się pierwszym świętem narodowym na ziemiach polskich.

Władysław Jagiełło długo nie miał następców. Pierwsze dziecko, z małżeństwa z królową Jadwigą, zmarło w parę dni po urodzeniu, a królowa nie przeżyła połogu. Drugie i trzecie małżeństwa króla okazały się bezdzietne, dopiero ostatni mariaż, z księżniczką Zofią (Sonką) Holszańską, spełnił oczekiwania. Król, w wieku jaki dziś uznawany jest za podeszły, a wówczas za wielce sędziwy, został ojcem dwóch synów. Pierwszy nosił koronę Polski i Węgier, drugi był królem Polski i wielkim księciem Litwy.

Rzeźba z sarkofagu Władysława Jagiełły uważana jest za wierny portret królewski.

Władysław Warneńczyk

Starszy syn Władysława Jagiełły koronowany został w 1434 roku - bezpośrednio po śmierci ojca. Miał wtedy 10 lat; połowę z tego, co dane mu było przeżyć. W 1440 r. otrzymał koronę węgierską.

Jako król Polski zawarł w Brześciu Kujawskim "wieczysty" pokój z pognębionymi przez ojca Krzyżakami. Jako król Węgier wyruszył na wojnę z Turkami. Sens tej wyprawy surowo oceniają węgierscy historycy. 20-letni król poległ w przegranej bitwie pod Warną (1444).

Sarkofag Władysława Warneńczyka w wawelskiej katedrze ma charakter wyłącznie symboliczny. Zwłok młodego króla nie odnaleziono na pobojowisku pod Warną.

Kazimierz Jagiellończyk

Drugi syn Władysława Jagiełły koronowany został w roku 1447, trzy lata po śmierci starszego brata, Władysława. Wcześniej, jako 13-latek, został wielkim księciem litewskim. Uznawany jest za wybitnego władcę. Nadając średniej szlachcie przywileje nieszawskie, stworzył przeciwwagę dla wielkich rodów, roztropnie niwelował opozycyjne nastroje możnowładców. Wojna trzynastoletnia z Krzyżakami, zakończona pokojem toruńskim, doprowadziła do przywrócenia Polsce Pomorza Gdańskiego. Przyłączył do Polski księstwo oświęcimskie i część Mazowsza.
Ożeniony z Elżbietą Rakuszanką (nazywaną Matką Królów) miał liczne potomstwo. Jagiellonowie panowali w Polsce, w Czechach, na Węgrzech.

Kraj przeżywał rozkwit gospodarczy i kulturalny. W Krakowie Wit Stwosz realizował dzieło swojego życia, ołtarz w kościele Mariackim, Jan Długosz kończył swoją "Kronikę", na dwór królewski ściągali wykształceni cudzoziemcy, ożywiając życie intelektualne.

Wit Stwosz jest również autorem wspaniałego gotyckiego sarkofagu z postacią Kazimierza Jagiellończyka (zm. 1492) w stroju koronacyjnym. Sarkofag zrealizowany został w cenionym przez rzeźbiarzy marmurze salzburskim. Baldachim nad sarkofagiem wyrzeźbił Jorg Huber z Pasawy.

Zygmunt I Stary

Wstąpił na tron jako ostatni z synów Kazimierza Jagiellończyka - po Janie Olbrachcie i Aleksandrze. Przydomek "Stary" wskazuje, że długo czekał na koronację; rzeczywiście królem Polski i wielkim księciem Litwy został w wieku 39 lat. Żył prawie równie długo jak jego dziadek, Władysław Jagiełło - 81 lat, a panował 42 lata (zm. 1548), uznawane za złoty okres doby jagiellońskiej.

Uznawany bardziej za króla pokoju niż wojny, ze zmiennym szczęściem prowadził wojny z Moskwą, zakończone utratą Smoleńska. Ze zdobycznych armat jednakże odlany został dzwon Zygmunt, którego głos do dziś obwieszcza najważniejsze wydarzenia. Z Turcją zawarł pokój, wprawdzie nie "wieczysty" - jak głosi formuła - ale rzeczywiście długotrwały. Jemu też dane było doprowadzić do finału zwycięstwo Jagiełły spod Grunwaldu: przyjął na krakowskim Rynku hołd pruski.

Z dwóch małżeństw (z Barbarą Zapolyą i Boną Sforzą) miał jednego syna i kilka córek, które - jako małżonki królów i książąt - służyły polityce dynastycznej Jagiellonów, od Węgier po Szwecję.

Zygmunt Stary wprowadził na Wawel renesans. W wawelską katedrę wpisał się kaplicą Zygmuntowską. Choć Zygmunt Stary wyprowadził pochówki królewskie z katedry do podziemi i kazał wybudować dla siebie kryptę pod kaplicą Zygmuntowską - to przecież w kaplicy stanął zwyczajowo piękny królewski pomnik - sarkofag, dzieło prawdopodobnie Berecciego, przez niektórych przypisywane Padovano.

Zygmunt II August

Jedyny syn Zygmunta Starego i królowej Bony został wielkim księciem litewskim w wieku lat 2, a koronacja na króla Polski odbyła się w roku 1530, gdy liczył sobie lat 10 - za życia ojca. To pierwszy taki przypadek w historii Polski. Oczywiście, na objęcie rządów musiał poczekać do roku 1548; do śmierci Zygmunta Starego.

Zygmunt August, znany przede wszystkim jako miłośnik i mecenas sztuk pięknych (którym niewątpliwie był), twórca rewelacyjnej kolekcji arrasów, przez wielu traktowany jest jako człowiek zniewieściały, pozbawiony nie tylko talentów wojskowych i politycznych, ale nawet zainteresowania tymi dziedzinami. Prawdą jest jednak, że Zygmunt August zhołdował Inflanty, zapoczątkował budowę polskiej floty, doprowadził do zawarcia unii polsko-litewskiej w Lublinie.
Ożeniony z chorą na padaczkę młodziutką Elżbietą Habsburżanką, po jej śmierci poślubił - wbrew woli Bony - Barbarę Radziwiłłównę i koronował ją na królową mimo sprzeciwów Sejmu Rzeczypospolitej. Królowa zmarła po długiej chorobie. Miłość Zygmunta i Barbary na blisko trzy stulecia stała się inspiracją dla pisarzy, poetów, malarzy (z Matejką włącznie), a w XX wieku dla filmowców. Ostatnią - jak dotąd - Barbarą Radziwiłłówną na ekranie była Anna Dymna.

Zmarły (1572) bezpotomnie Zygmunt II August był ostatnim z Jagiellonów. W kaplicy Zygmuntowskiej pozostał pomnik - sarkofag, dzieło Santiego Gucciego.

Stefan Batory

Na Jagiellonach skończył się tron dziedziczny, rozpoczął elekcyjny. Po bardzo krótkim i egzotycznym panowaniu Henryka Walezego, zakończonym królewską ucieczką z Krakowa, na tron polski został wybrany w 1576 r. Stefan Batory, książę Siedmiogrodu. Nowy władca uroczyście zaprzysiągł pacta conventa, w których zapisano m.in. poślubienie Anny Jagiellonki, niemłodej już i najmniej urodziwej z córek Zygmunta Starego i Bony (co pokazuje świetny portret Marcina Kobera), ale lubianej i szanowanej.

"Wojenny pan" w czasie swojego panowania prowadził z powodzeniem wojny z Moskwą. Odwojował dla Polski Inflanty, zapuścił się aż pod Psków. Stworzył nową u nas piechotę wybraniecką.

Był człowiekiem starannie wykształconym; na uniwersytecie w Padwie, wśród tabliczek upamiętniających wybitnych uczniów, można znaleźć nazwisko Istvana Batorego z Siedmiogrodu. Swoje panowanie uświetnił założeniem w 1578 r., w Wilnie, drugiego po krakowskim uniwersytetu.

W czasach coraz mniej sprzyjających tolerancji religijnej uznawany był za władcę zdecydowanie tolerancyjnego. Panował przez 15 lat. Zmarł w 1586 r. Królowa wdowa Anna Jagiellonka poleciła zamienienie kaplicy Mariackiej w katedrze wawelskiej na kaplicę grobową Stefana Batorego. Prace nadzorował Santi Gucci. Nagrobek króla został wykonany z piaskowca, marmuru i alabastru.

Zygmunt III Waza

Kolejny król z wyboru pochodził po mieczu z królewskiego rodu panującego w Szwecji, po kądzieli z dynastii dopiero co wygasłej w Polsce: był synem Jana III Wazy i Katarzyny Jagiellonki.

Młody (w chwili przybycia do Polski miał 20 lat) król został wcześniej zdetronizowany w Szwecji i odzyskanie tronu szwedzkiego było jednym z królewskich priorytetów. W wyniku wojen ze Szwecją (które zakończył dopiero po pustoszącym kraj szwedzkim "potopie" trzeci Waza na tronie polskim) Zygmunt III utracił tereny nad Zalewem Wiślanym i Inflanty. Z większym szczęściem prowadził wojny z Moskwą, odzyskując ziemie smoleńską, czernihowską i siewierską.

Zwolennik kontrreformacji był - po tolerancyjnym Batorym - królem dla wielu trudnym. Pod względem długości panowania - 45 lat - jest monarchą następnym po Władysławie Jagielle, choć nie obdarzonym żywotnością Jagiellonów: żył niespełna 66 lat (zm. 1632 r.).
Po pożarze na Wawelu przeniósł stolicę do Warszawy i tak już zostało, za co współcześni nam krakowianie są mu raczej wdzięczni. W katedrze wawelskiej pozostała kaplica Wazów pełna czarnych marmurów. Trumna królewska stoi w podziemiach katedry (na fotografii druga, w głębi).

Władysław IV

Starszy syn i następca Zygmunta III Wazy wstąpił na tron w 1632 r. Wojny z Moskwą zakończył zwycięsko pokojem w Polanowie. W 1635 r. zdołał przerwać wszczęte przez ojca szwedzkie wojny (on sam nie był zainteresowany tronem w Szwecji); zawarł rozejm, który praktycznie do końca 16-letniego panowania zapewnił mu spokój z tej strony. Zmarł w roku 1648.

Z powodzeniem kontynuował rozpoczęte przez Zygmunta Augusta tworzenie floty polskiej. Zbudował nad Bałtykiem port- -twierdzę Władysławowo, dbał o rzemiosła służące flocie i o to, co dzisiaj nazwalibyśmy przygotowywaniem kadr dla marynarki. W literaturze przystojnego marynarza z Władysławowa spotkamy w "Panience z okienka" Deotymy; przyjemnej, acz zapomnianej dziś książce.

Władysław IV był królem kultywującym polskie obyczaje, troszczącym się o rozwój nauki, rozumiejącym sztukę. Podczas swojej młodzieńczej podróży po Europie odwiedził pracownię Rubensa w Antwerpii, gdzie został sportretowany. Król-ojciec orzec miał, że mistrz wystawił za obraz zbyt wysoki rachunek - niemożliwy do zapłacenia. Mimo to Władysław IV wystawił swojemu ojcu hojny pomnik: warszawską kolumnę Zygmunta.

Jan Kazimierz

Młodszy z dwóch synów Zygmunta III Wazy wstąpił na tron w 1648 r. Jego 20-letnie panowanie pełne jest wojen: z Kozakami, z Moskwą, ze Szwecją. Ta ostatnia, wyjątkowo wyniszczająca i dzieląca kraj wojna, znana jako szwedzki "potop", przypieczętowała ruinę gospodarczą Polski. W 1657 r. utracił zwierzchnictwo nad Prusami Książęcymi.

W zrujnowanym kraju nie powiodły się próby reform. Zgorzkniały, zrezygnowany król abdykował w 1668 r. To pierwszy przypadek abdykacji w historii Polski. Po złożeniu rezygnacji ze sprawowania władzy królewskiej Jan Kazimierz wyjechał do Francji i dokonał życia w klasztorze (1672). Pochowany został w podziemiach katedry wawelskiej.

Michał Korybut Wiśniowiecki

Syn kniazia Jaremy Wiśniowieckiego i Gryzeldy z Zamoyskich wybrany został na tron polski w 1669 roku w nadziei, że odziedziczył po ojcu wojenne zalety, przydatne w niespokojnych czasach. Nadziei tych nie ziścił. Słaby, nieudolny, ulegający dla świętego spokoju wpływom stronnictwa habsburskiego, panował zaledwie 4 lata (zm. 1673 ), co wystarczyło, aby pozostawić kraj jeszcze słabszym i rozchwianym.

Trumna Michała Korybuta Wiśniowieckiego została w XVIII w. umieszczona w podziemiach katedry, w krypcie św. Leonarda, uchodzącej za jedno z najpiękniejszych w Polsce wnętrz romańskich. W 1858 roku cesarz Austrii Franciszek Józef I ufundował królowi sarkofag, który zaprojektował Teofil Żebrowski.

Jan III Sobieski

Wybitny wódz, zahartowany w toczonych od 1648 r. walkach z Tatarami, Szwecją, Moskwą i Turcją, od 1668 r. hetman wielki koronny, wybrany został królem w 1674 r. - rok po świetnym zwycięstwie pod Chocimiem. Wielkim zwycięstwem, które odniósł już jako król, była odsiecz wiedeńska (1683).

Pozostawił również swój ślad w literaturze; jego listy do żony, "sercem kochanej Marysieńki", należą do wspaniałych zabytków piśmiennictwa tamtego czasu.

Panował 22 lata. Gdy ostatni król Polski, Stanisław August Poniatowski, postanowił uczcić zwycięzcę spod Wiednia pomnikiem, warszawska ulica odpowiedziała złośliwym wierszem:

Sto tysięcy na pomnik!

Ja bym dwakroć łożył

Żeby Staś był skamieniał

a Jan III ożył!

Mimo ogromnej (za życia też) popularności Jana III Sobieskiego żaden z jego synów nie został sukcesorem ojcowskiej chwały i korony. Tron polski w wolnej elekcji powierzono kolejno Augustowi II i Augustowi III, Sasom z dynastii Wettynów.

Jan III Sobieski (zm. 1696) spoczywa w krypcie św. Leonarda, z ukochaną Marysieńką u boku.

Książę Józef Poniatowski

Jako pierwszy nie koronowany, ale "zasługami królom równy" został pochowany w kryptach pod katedrą wawelską.

Bratanek ostatniego króla Polski, generał, minister wojny i naczelny wódz wojsk Księstwa Warszawskiego, marszałek Francji, urodził się w 1763 r. w Wiedniu i tam odbywał edukację wojskową. W 1792 r. dowodził w zwycięskiej bitwie pod Zieleńcami, po której otrzymał Order Virtuti Militari. W 1794 r. walczył pod rozkazami Kościuszki. W 1809 r. brał udział w bitwie pod Raszynem. Ranny w bitwie pod Lipskiem, utonął w 1813 r. w Elsterze.

Czarujący bywalec salonów łączył tę stronę osobowości z autentycznym męstwem i talentem wojskowym. W 1817 r. zwłoki księcia Józefa Poniatowskiego sprowadzono do Krakowa i pochowano na Wawelu.

Tadeusz Kościuszko

Na monumentalnym obrazie Jan Matejko przedstawił go w krakowskiej sukmanie i tak Najwyższy Naczelnik Sił Zbrojnych Narodowych w powstaniu 1794 r. funkcjonuje w naszej zbiorowej świadomości.

W roku 1775 Tadeusz Kościuszko, wychowanek Szkoły Rycerskiej w Warszawie, absolwent studiów w dziedzinie wojskowości, udał się za ocean, aby do roku 1783 walczyć o niepodległość Stanów Zjednoczonych. Odznaczył się m.in. w bitwie pod Saratogą. Jerzy Waszyngton, pod którego rozkazami służył, mianował go generałem brygady.

W 1784 r. wrócił do kraju, aby uczestniczyć w wojnie polsko-rosyjskiej, która zakończyła się II rozbiorem Polski. Po bitwie pod Dubienką udekorowany został Orderem Virtuti Militari.

Naczelnik powstania zwanego insurekcją 24 marca 1794 r. na krakowskim Rynku składał przysięgę narodowi. Mimo paru świetnie dowodzonych bitew (wygrana pod Racławicami) insurekcja upadła po 8 miesiącach. Kościuszko został więźniem twierdzy Pietropawłowskiej.

Ostatnie lata spędził w Solurze i tam zmarł w 1817 r. W roku 1818 jego zwłoki sprowadzono do Krakowa i pochowano na Wawelu, w podziemiach katedry. W roku 1820 rozpoczęto w Krakowie sypanie kopca upamiętniającego Naczelnika, który deklarował się jako zwolennik trudnej prawdy, że ludzie rodzą się równi i mają prawo do szczęścia.

Adam Mickiewicz

W tzw. krypcie poetów w podziemiach katedry wawelskiej spoczywają nieopodal królów dwaj poeci, niekoniecznie lubiący się nawzajem za życia, ale jednakowo ważni w historii literatury polskiej.

Nikomu (dzięki Bogu) nie trzeba jeszcze tłumaczyć, kim był Adam Mickiewicz, poeta, od którego rozpoczyna się polska literatura romantyczna. Wawelski pogrzeb Mickiewicza (zmarłego w roku 1855) odbył się w roku 1890, trzydzieści pięć lat po śmierci poety i był świętem narodowym kraju nieobecnego wówczas na mapach Europy.

Dodać można tylko to, że wawelski nagrobek Mickiewicza zaprojektował Sławomir Odrzywolski, konserwator zabytków i architekt. Według jego projektu zbudowano w Krakowie m.in. Szkołę Przemysłową przy al. Mickiewicza 5 i gmach Towarzystwa Rolniczego (przy pl. Szczepańskim).

Juliusz Słowacki

Juliusz Słowacki miał swój pogrzeb na Wawelu już w czasach Polski niepodległej - w 1927 r. Od śmierci poety zmarłego w 1849 r., jednego z dwóch największych, jakich wydał polski romantyzm, minęło sporo lat. Nie dość, by ostudzić emocje: kardynał Puzyna pastorałem zagrodził drogę konduktowi. Kondukt mimo to dotarł do katedry na wawelskim wzgórzu, a poeta spoczął w krypcie.

Autorem sarkofagu dla Słowackiego był Adolf Szyszko-Bohusz, profesor ASP, wybitny projektant. Nad sarkofagiem umieszczono urnę z ziemią z grobu matki poety.

Józef Piłsudski

W krypcie św. Leonarda pod wieżą Srebrnych Dzwonów, gdzie umieszczono trumnę marszałka Józefa Piłsudskiego, na balkonie znajduje się urna z ziemią z grobu matki Piłsudskiego, a w rogu popiersie marszałka dłuta Konstantego Laszczki. Piłsudski został pochowany na Wawelu 18 maja 1935 r., a jego pogrzeb stał się wielką manifestacją patriotyzmu. W krakowskich uroczystościach wzięło udział około 300 tys. osób, w tym przedstawiciele 16 państw. Śmierć i pogrzeb Marszałka były głębokim duchowym przeżyciem dla wielu Polaków. "Nie wiem, czy nie zechcą mnie pochować na Wawelu. Niech! Niech tylko moje serce wtedy zamknięte schowają w Wilnie, gdzie leżą moi żołnierze, co w kwietniu 1919 roku mnie jako wodzowi Wilno jako prezent pod nogi rzucili" - napisał w testamencie Marszałek. Jego życzeniu stało się zadość.

Gen. Władysław Sikorski

Najmłodszy w krypcie św. Leonarda jest sarkofag generała Władysława Sikorskiego (zm. 1943). Najmłodszy, ale nie bez kawałka własnej historii.

Projekt sprowadzenia do Polski prochów generała i pochowania ich na Wawelu został rzucony spontanicznie i zaraz zaczął się krystalizować. Był rok 1981 - czas, kiedy ludziom rosły skrzydła. Związek Polskich Artystów Plastyków ogłosił w ekspresowym trybie konkurs na projekt sarkofagu. Po raz pierwszy bez oficjalnego, słusznego jury; artyści będą oceniali prace artystów. Bez zabezpieczeń finansowych, bez gwarancji nagród, ale o to akurat nikt nie pytał.

Nadsyłano konkursowe projekty, kolejne tygodnie przynosiły poważne deklaracje co do pomocy wykonawczej. Oczywiście, wszyscy wiedzieli, że będą jeszcze skomplikowane sprawy związane ze zgodą na ekshumację, ale przecież trudności są po to, by je pokonywać... Jednego tylko nikt nie był w stanie przewidzieć: tego, jaka zima przyjdzie po tym lecie. No i znów był wokół nas świat, do którego Władysław Sikorski nie chciałby wracać za życia, tym bardziej więc nie było powodu, by niepokoić go po śmierci.
Sarkofag czekał 12 lat: do jesieni 1993 roku. Wtedy odbył się pogrzeb; ostatni w krypcie św. Leonarda.

Maria i Lech Kaczyńscy

Teksty:

Jolanta Antecka, PS